Tomografia Komputerowa: czym jest, działanie, dokładność i bezpieczeństwo

Tomografia Komputerowa(TK) to obecnie jedna z najskuteczniejszych, najbardziej precyzyjnych nieinwazyjnych metod obrazowania wnętrza ludzkiego ciała. Tomografia Komputerowa jest stosowana zarówno w procesie leczenia wielu chorób, jak i procesie diagnostycznym a w niektórych przypadkach również jako forma profilaktyki u osób szczególnie zagrożonych określonymi jednostkami komputerowymi. Chociaż Tomografia Komputerowa jest uznawana za nowoczesną metodę diagnostyczną, to jednak rzeczywiste początki tej formy badania przypadają na dość odległe czasy: trzeba bowiem pamiętać, że badanie tomograficzne jest tak naprawdę nowocześniejszą, bardziej precyzyjną wersją badania rentgenowskiego.

Badania tomograficzne

Tomografia Komputerowa to badanie wykorzystujące promieniownie jonizującej. Dzięki temu badanie przy użyciu tomografu komputerowego pozwala również na dokladne obrazowanie tych narządów, które są otoczone tkanką kostną, co nie jest możliwe na przykład w przypadku badania USG. Jednak ta sama właściwość, która stanowi o skuteczności i precyzji badania przy użyciu tomografu komputerowego, jest również przyczyną określonego ryzyka zdrowotnego dla pacjenta. Promieniowanie jonizujące w przypadku takiego badania, jak Tomografia Komputerowa występuje bowiem w naprawdę dużych dawkach. Z tego powodu unika się wykonywania badań tomografem komputerowym u osób poniżej 18 roku życia, kobiet w ciąży lub osób znajduących się w stanie osłabienia organizmu. W takich sytuacjach badanie tomograficzne jest wykonywane jedynie w ostateczności, czyli wtedy, gdy żadna inna metoda nie jest skuteczna a zdrowie pacjenta koniecznie wymaga postawienia diagnozy.

Czym właściwie jest Tomografia Komputerowa i na czym dokładnie polega mechanizm tego badania? Czy Tomografia Komputerowa jest szkodliwa dla zdrowia a jeżeli tak to w jakim stopniu? I wreszcie, o czym należy wiedzieć przed wykonaniem badania przy użyciu tomografu komputerowego? Przyjrzyjmy się tej kwestii nieco dokładniej i postarajmy się udzielić odpowiedzi na te pytania.

 Tomografia Komputerowa: czym jest i jak działa?

Jak wspominano powyżej, Tomografia Komputerowa to badanie wykorzystujące promieniowanie jonizujące. Podczas wykonywania badania tomograficznego wiązki promieniowania przenikają w głąb ciała, co umożliwia uzyskanie obrazu poszczególnych narządów, struktur kostnych i tak dalej. Warto wiedzieć, że sam mechanizm tworzenia obrazu w przypadku Tomografii Komputerowej jest znacznie bardziej skomplikowany, niż na przykład w przypadku badania USG. Promieniowanie przenikając do wnętrza ciała zatrzymuje się(jest pochłaniane) przez tkanki. Jednocześnie proces ten cały czas jest analizowany przez komputer, w rezultacie czego ostatecznie dochodzi do powstania obrazu poddanego prześwietleniu obszaru ciała.

Najnowocześniejsze tomografy umożliwiają również wykonanie tak zwanego badania tworzącego przestrzenną rekonstrukcję prześwletalnych narządów. W takim wypadku uzyskany obraz nie jest płaski, jak ma to miejsce w przypadku zwykłego tomogramu, lecz pozwala na ocenę stanu danego narządu z kilku różnych perspektyw.

 Tomografia Komputerowa: kiedy się ją wykonuje?

W dzisiejszej medycynie spektrum zastosowania metody badawczej, takiej jak Tomografia Komputerowa jest naprawdę szerokie. Najcześciej badanie tomograficzne wykonuje się w takich sytuacjach, jak:

• 1. Diagnostyka chorób nowotworowych
• 2. Podejrzenia uszkodzenia narządów wewnętrznych
• 3. Wstrząśnienie, lub udar mózgu oraz urazy głowy z utratą przytomności
• 4. Urazy rdzenia kręgowego
• 5. Zmiany zwyrodnieniowe kręgosłupa
• 6. Podejrzenie zaburzeń neurologicznych lub wad budowy mózgu

Oczywiście, wymienione powyżej zastosowania to tylko kilka sytuacji, w których badanie znane jako Tomografia Komputerowawykonuje się najczęściej. W rzeczywistości zastosowanie Tomografii Komputerowej obejmuje o wiele większą liczbę przypadków.

Tomografia komputerowa w profilaktyce chorób

W niektórych sytuacjach Tomografia Komputerowa jest wykonywana regularnie nie jako badanie stricte diagnostyczne, lecz jako element profilaktyki. Dzieje się tak na przykład w przypadku osób zagrożonych nowotworami płuc lub opłucnej z powodu ekspozycji na Azbest. W takim przypadku prawdopodobieństwo powstawania nowotworu jest tak wysokie, że regularne wykonywanie badania tomograficznego płuc w niskiej rozdzielczości uznaje się za uzasadnione, pomimo, że powoduje to regularną ekspozycję organizmu pacjenta na spore dawki promieniowania jonizującego.

Warto jednak zaznaczyć, że wykorzystywanie badania tomograficznego w niskiej rozdzielczości jako metody profilaktycznej w Polsce nadal jest rzadkie. Inaczej wygląda to w krajach zachodnich, gdzie okresowe wykonywanie zdjęć RTG coraz częściej jest zastępowane znacznie bardziej precyzyjną Tomografią Komputerową w niskiej rozdzielczości.

Tomografia Komputerowa w psychiatrii

Bardzo często uważa się, że Tomografia Komputerowa służy tylko i wyłącznie do diagnostyki chorób o charakterze somatycznym. W rzeczywistości nie jest to jednak prawdą. Współczesna psychiatria jest de facto dziedziną multidyscyplinarną: zawiera w sobie nie tylko samą psychiatrię w swojej właściwej formie, lecz również psychologie kliczną a także nauki o mózgu. Z tego powodu w diagnostyce chorób oraz zaburzeń psychicznych wykorzystuje się również takie metody diagnostyczne, jak Tomografia Komputerowa mózgu czy też EEG(Elektroencefalografia). Bardzo często bowiem okazuje się, że choroba lub też zaburzenia psychiczne u danej osoby wynikają z nieprawidłowości budowy mózgu lub też uszkodzenia jego struktury.

 Tomografia Komputerowa: bezpieczeństwo, przeciwskazania oraz środki ostrożności

Standardowe badania przy użyciu tomografu komputerowego wiąże się ze znaczącą ekspozycją na promieniowanie jonizujące, ekspozycją znacznie większą niż na przykład w przypadku badania RTG. Wysokość dawki promieniowania zależy od trzech czynników:

• 1. Rozdzielczości obrazu(im jest ona wyższa, tym większa jest dawka promieniowania)
• 2. Obszaru ciała poddawanego badaniu(w przypadku tomografii klatki piersiowej dawka promieniowania jest znacznie większa, niż w przypadku na przykład tomografii głowy).
• 3. Jakości sprzętu przy pomocy którego wykonuje się badanie

Jaka jednak jest dawka promieniowania jonizującego jaką nasz organizm otrzymuje podczas badania TK i dlaczego uważa się ją za dużą? W przypadku badania, jakim jest Tomografia Komputerowa jednorazowa dawka promieniowania jaką otrzymuje nasz organizm jest od kilkudziesięciu do kilkuset razy większa, niż dawka jaką w ciągu doby otrzymujemy od tła naturalnego. Dla porównania, w przypadku badania RTG ta dawka wynosi najwyżej dwu lub trzykrotność dawki otrzymywanej w ciągu doby od tła naturalnego.

Z tego powodu, Tomografia Komputerowa jest badaniem, którego raczej nie stosuje się w przypadku osób młodych lub kobiet w ciąży. Jest to również badanie, którego nie należy przeprowadzać zbyt często(niektórzy lekarze mówią, że liczba przebytych badań TK w przeciągu całego życia nie powinna być większa, niż 3-4). Oczywiście, w praktyce często trudno jest zachować te standardy bezpieczeństwa: jeżeli istnieje podejrzenie poważnych problemów ze zdrowiem, Tomografia Komputerowa po prostu musi zostać wykonana. Jedyny środek ostrożności, jaki możemy podjąć, to korzystanie tylko i wyłącznie z usług tych placówek medycznych, które wykonują badanie TK przy użyciu nowoczesnego i prawidłowo konserwowanego sprzętu.

Podsumowanie

Czy Tomografia Komputerowa jest zdrowa dla ludzkiego organizmu? Oczywiście, że nie: w końcu badanie to wiąże się z duża ekspozycją na promieniowanie jonizujące. Tym niemniej, TK jest badaniem niezwykle pożytecznym a w wielu przypadkach po prostu nieodzownym.