Rak jelita grubego: objawy, stadia, leczenie i zapobieganie

 Rak jelita grubego, znany również jako okrężnicy lub rak odbytnicy, to rodzaj nowotworu, który atakuje narządy wewnętrzne tj. odbytnicę i jelito grube. Szacuje się, że około 1 na 20 mężczyzn oraz 1 na 25 kobiet może zachorować na tego typu nowotwór. Jest to druga najczęstsza przyczyna zgonów z powodu raka u kobiet, a trzecia u mężczyzn. Jednak ze względu na postępy w technikach przesiewowych i poprawę leczenia, liczba zgonów z powodu raka jelita grubego spada. Rak jelita grubego może być łagodny, nienowotworowy lub złośliwy. Złośliwy rak może rozprzestrzenić się na inne części ciała i je znacząco uszkodzić.

Objawy

 Zdecydowanie rak jelita grubego jest typem nowotworu, który daje specyficzne objawy rozwoju. Oznacza to, że jego szybkie zdiagnozowanie jest łatwiejsze i pomaga w sprawniejszym oraz efektywnym leczeniu. Objawy raka jelita grubego obejmują:

• zmiany nawyków jelitowych,
• biegunka lub zaparcia,
• uczucie, że jelito nie opróżnia się prawidłowo po wypróżnieniu,
• krew w kale sprawia, że stolce wyglądają na czarne,
• jasnoczerwona krew dochodząca z odbytnicy,
• ból i wzdęcia w jamie brzusznej,
• uczucie pełności w jamie brzusznej, nawet po krótkim okresie nie jedzenia,
• zmęczenie,
• niewyjaśniona utrata masy ciała,
• guzek w jamie brzusznej lub w tylnym przejściu odczuwany przez lekarza,
• niewyjaśniony niedobór żelaza u mężczyzn lub u kobiet po menopauzie.

Większość z tych objawów może również wskazywać na inne możliwe stany. Ważne jest, aby skontaktować się z lekarzem, jeśli objawy utrzymują się przez 4 tygodnie lub dłużej.

Stadia raka jelita grubego

Stadium raka określa, jak daleko się rozprzestrzeniło. Określenie etapu pomaga wybrać najbardziej odpowiednie leczenie. Powszechnie stosowany system nadaje etapom liczbę od 0 do 4. Etapy raka okrężnicy to:

• Etap 0: Jest to najwcześniejszy etap, kiedy rak wciąż znajduje się w błonie śluzowej lub wewnętrznej warstwie okrężnicy lub odbytnicy. Nazywany jest również rakiem in situ.
• Stadium 1: Rak wyrósł przez wewnętrzną warstwę okrężnicy lub odbytnicy, ale nie rozprzestrzenił się jeszcze poza ścianę odbytnicy lub okrężnicy.
• Stadium 2: Rak przeszedł przez ścianę okrężnicy lub odbytnicy, ale nie dotarł jeszcze do pobliskich węzłów chłonnych.
• Etap 3: Rak zaatakował pobliskie węzły chłonne, ale nie wpłynął jeszcze na inne części ciała.
• Etap 4: Rak rozprzestrzenił się na inne części ciała, w tym na inne narządy, takie jak wątroba, błona wyściełająca jamę brzuszną, płuco lub jajniki.
• Nawracające: Rak powrócił po leczeniu. Może wrócić i wpłynąć na odbytnicę, okrężnicę lub inną część ciała.

W 40 procentach przypadków diagnoza występuje na zaawansowanym etapie, kiedy operacja jest prawdopodobnie najlepszą opcją.

Leczenie

Leczenie raka jelita grubego będzie zależeć od kilku czynników, w tym od wielkości, lokalizacji i stadium raka, niezależnie od tego, czy jest nawracające, czy od aktualnego ogólnego stanu zdrowia pacjenta. Możliwości leczenia obejmują chemioterapię, radioterapię i zabiegi chirurgiczne.

Operacja raka jelita grubego

To jest najczęstszy sposób leczenia raka jelita grubego. Dotknięte nowotwory złośliwe i pobliskie węzły chłonne zostaną usunięte, aby zmniejszyć ryzyko rozprzestrzeniania się raka.

Jelita zwykle zszywane są razem, ale czasami odbytnica jest całkowicie usunięta, a do drenażu przymocowana jest torba z kolostomią. Torba kolostomijna zbiera stolce. Zazwyczaj jest to środek tymczasowy, ale może być trwały, jeśli nie można połączyć końce jelita.

Jeśli rak zostanie zdiagnozowany wystarczająco wcześnie, operacja może go skutecznie usunąć. Jeśli operacja nie powstrzyma raka, złagodzi objawy.

Chemoterapia

Chemioterapia polega na użyciu leku lub substancji chemicznej w celu zniszczenia komórek nowotworowych. Jest powszechnie stosowany w leczeniu raka jelita grubego. Przed zabiegiem może pomóc w zmniejszeniu istniejącego guza.

Ukierunkowana terapia jest rodzajem chemioterapii ukierunkowanej konkretnie na białka, które zachęcają do rozwoju niektórych nowotworów. Mogą mieć mniej skutków ubocznych niż inne rodzaje chemioterapii. Leki, które można stosować w leczeniu raka jelita grubego, obejmują bewacizumabi ramukirumab. Badanie wykazało, że pacjenci z zaawansowanym rakiem jelita grubego, którzy otrzymują chemioterapię mają znacznie niższe prawdopodobieństwo nawrotu raka i śmierci.

Radioterapia

Radioterapia wykorzystuje promienie promieniowania o wysokiej energii, aby zniszczyć komórki rakowe i zapobiec ich namnażaniu się. Jest to bardziej powszechnie stosowane w leczeniu raka odbytnicy. Może być stosowany przed zabiegiem chirurgicznym w celu zmniejszenia guza. Zarówno radioterapia, jak i chemioterapia mogą być wykonywane po operacji, aby zmniejszyć szanse nawrotu.

Ablacja

Ablacja może zniszczyć guz bez jego usunięcia. Może być ona przeprowadzona za pomocą fal radiowych, etanol lub kriochirurgii. Są one dostarczane za pomocą sondy lub igły, która jest prowadzona za pomocą ultradźwięków lub technologii skanowania CT.

Dalsze perspektywy

Nowotwory złośliwe mogą rozprzestrzeniać się na inne części ciała, jeśli nie są leczone. Szanse na całkowite wyleczenie zależą ogromnie od tego, jak wcześnie nowotwór jest diagnozowany i leczony. Ożywienie pacjenta zależy od następujących czynników:

• etap, w którym postawiono diagnozę,
• czy rak utworzył dziurę lub blokadę w okrężnicy,
• ogólny stan zdrowia pacjenta.

Niestety, w niektórych przypadkach rak może powrócić.

Czynniki ryzyka

Tak jak w przypadku każdej choroby, rak jelita grubego może powstać w wyniku kilku czynników. Są one mniej lub bardziej wpływowe. Możliwe czynniki ryzyka obejmują:

• Wiek pacjenta – dotyczy to osób starszych,
• dieta bogata w białka zwierzęce, tłuszcze nasycone,
• dieta o niskiej zawartości błonnika,
• wysokie spożycie alkoholu,
• mając raka piersi, jajnika lub macicy,
• rodzinna historia raka jelita grubego,
• osoby z wrzodziejącym zapaleniem okrężnicy, chorobą Leśniowskiego-Crohna lub chorobą jelita drażliwego,
• nadwaga i przewlekła otyłość,
• palenie papierosów,
• brak aktywności fizycznej,
• obecność polipów w okrężnicy lub odbytnicy, ponieważ mogą one ostatecznie stać się nowotworowe.

Większość raków okrężnicy rozwija się w polipach (gruczolakach). Często znajdują się wewnątrz ściany jelita. Jedzenie czerwonego lub przetworzonego mięsa może, ale nie musi zwiększać ryzyka rozwoju raka jelita grubego. Co ciekawe ludzie, którzy mają gen supresorowy guza, mogą mieć wyższe ryzyko niektórych nowotworów jelita grubego. Co więcej, około 2 procent osób w wieku powyżej 50 lat w końcu rozwinie raka okrężnicy i odbytnicy w Europie Zachodniej. Rak jelita grubego ma podobny wpływ na mężczyzn i kobiety. Jednak mężczyźni rozwijają go w młodszym wieku.

Zapobieganie

Szereg środków związanych ze stylem życia może zmniejszyć ryzyko zachorowania na raka jelita grubego, należą do nich przede wszystkim następujące zachowania:

• Regularne badania: Osoby, które wcześniej chorowały na raka jelita grubego, które ukończyły 50 lat, mają historię rodzinną tego typu nowotworów lub chorują na chorobę Leśniowskiego-Crohna powinny regularnie poddawać się badaniom przesiewowym.
• Odżywianie: Należy stosować dietę z dużą ilością błonnika, owoców, warzyw i dobrej jakości węglowodanów oraz minimum czerwonych i przetworzonych mięs. Trzeba przestawić się z tłuszczów nasyconych na tłuszcze dobrej jakości, takie jak awokado, oliwa z oliwek, oleje rybne i orzechy.
• Ćwiczenia: Wykazano, że umiarkowane, regularne ćwiczenia mają znaczący wpływ na obniżenie ryzyka zachorowania na raka jelita grubego.
• Masa ciała: nadwaga lub otyłość zwiększa ryzyko wielu nowotworów, w tym raka jelita grubego.

Ponadto, niedawno opublikowane badania sugerują, że kwas acetylosalicylowy może skutecznie wzmacniać układ odpornościowy u pacjentów z rakiem piersi, skóry i jelita. Gen powiązany z nawrotem raka jelita może pomóc w przewidywaniu wyników u pacjentów z genem – i zbliżyć naukowców do rozwoju spersonalizowanych metod leczenia.