Ziemniaki – opis, uprawa, zastosowanie, przepisy, właściwości

Opis rośliny

Ziemniaki należą do rodziny psiankowatych. Jest to roślina tworząca krzak o zmiennym ulistnieniu i pokroju. Wspomniany krzak tworzy do 8 łodyg wyprostnych. Osiągają do 80 cm wysokości, są albo gładkie, albo lekko owłosione. Łodyga jest gruba i mięsista, natomiast liście skrętoległe i wyrastają lewoskrętnie.

Bogate w skrobię bulwy pędowe mają liczne zastosowania kulinarne, dlatego roślina jest masowo uprawiana na wielu obszarach. Pierwotnym pochodzeniem ziemniaków jest Ameryka Południowa, do Europy dotarły w XVI wieku. Współcześnie jest czwartą co do częstości uprawną rośliną na świecie (zaraz po kukurydzy, ryżu oraz pszenicy), a największym dostawcą są Chiny.

Szacuje się, że obecnie na jednego człowieka przypada 33 kg spożywanych ziemniaków rocznie.

Uprawa

Czas sadzenia przypada zazwyczaj na okres kwietnia, kiedy temperatura gleby badana na głębokości 10 cm wynosi 10 stopni Celsjusza. Odstępy pomiędzy poszczególnymi roślinkami nie powinna być mniejsza niż 60 cm. Ziemniaki rosną stosunkowo długo. Muszą minąć 2 miesiące, zanim pojawią się pierwsze wschody. Należy wówczas pamiętać o regularnym odchwaszczaniu, ponieważ roślina jest na to bardzo wrażliwa. Najczęstszym problemem podczas uprawy są ataki stonki ziemniaczanej, należy więc dobrze przygotować się na taką ewentualność.

Czas zbiorów różni się w zależności od gatunku. Najwcześniej przypada na czerwiec, odmiany późniejsze zbiera się nawet we wrześniu.

Właściwości zdrowotne ziemniaków

Ziemniaki są bogatym źródłem witamin i minerałów. Posiadają dużą ilość witaminy C, która wzmacnia odporność i pobudza organizm do walki z infekcjami. Jeden średni ziemniak zawiera około 16 mg tej witaminy, przy czym dzienne zapotrzebowanie wynosi 60 mg. Witaminy z grupy B wpływają korzystnie na funkcjonowanie układu nerwowego, przemiany węglowodanowe oraz poprawę funkcjonowania układu pokarmowego. Do ostatniej korzyści przyczynia się także błonnik. Ziemniaki mogą minimalizować bóle głowy oraz przyczyniać się do profilaktyki przeciwnowotworowej. Zawarte w bulwach duże ilości magnezu, fosforu i potasu obniżają ciśnienie krwi, poprawiają stan skóry, a nawet wpływają na prawidłową pracę narządu wzroku i proces krzepnięcia krwi. Inne obecne witaminy to: H, K i PP, natomiast pierwiastki: żelazo, fluor, mangan, siarka i jod. Spożywając ziemniaki dostarczamy organizmowi większości niezbędnych składników odżywczych.

Kolejną ciekawą cechą ziemniaków są ich zasadotwórcze właściwości. Dzięki temu spożycie ich bywa pomocne w przypadku zakwaszenia organizmu, czego efektem są zaparcia, biegunka czy przewlekłe zmęczenie i podatność na inne choroby. Polecane są osobom z problemami układu pokarmowego, ponieważ posiadają w sobie łatwo przyswajalną skrobię. Ułatwiają usuwać nadmiar szkodliwego cholesterolu z krwi, zapobiegają nudnościom i biegunkom oraz sprzyjają procesom trawienia. 100 g ugotowanych ziemniaków zawiera w sobie 86 kcal – wbrew pozorom to nie bulwy tego warzywa tuczą, a ciężkostrawne sosy podawane zazwyczaj jako dodatek.

Ziemniaki mogą być pomocne przy zwalczaniu kamieni nerkowych, a także podczas leczenia oparzeń. W drugim przypadku wystarczy zetrzeć je na tarce i przyłożyć w bolące miejsce.

Najpopularniejsze odmiany

Największy wybór ma miejsce wczesnym latem. Popularne wczesne odmiany to: koral, malwa, drop, frezja. Zawierają małe ilości skrobi, dlatego nie są zbyt sypkie i można je z powodzeniem wykorzystywać do przyrządzania sałatek. Nie nadają się jednak do dłuższego przechowywania. Do popularnych odmian późniejszych należą irys i irga. Są bardziej wszechstronne, nadają się świetnie do przyrządzania placków ziemniaczanych oraz klusek. Późną jesienią w polskich sklepach spotkać można odmiany niemieckie takie jak: nicola, sieglinde czy hansa.

Jak można przygotować ziemniaki?

Najbardziej wskazaną formą przyrządzania bulw jest gotowanie na parze. Taka obróbka pozwala zachować wszystkie substancje odżywcze. Najwięcej niekorzystnych zmian ma miejsce podczas smażenia i pieczenia. Przed przystąpieniem do którejkolwiek formy przyrządzania należy zwrócić uwagę na wygląd warzywa. Zielona skórka świadczy o tym, że nie należy podejmować się gotowania. Znajduje się w nich wówczas toksyczna solanina, która może być przyczyną zatruć pokarmowych.Ziemniaki są warzywem, który psuje do każdego dania, bez wyjątku. Z powodzeniem może zastąpić kaszę, ryż czy makaron. Poza tym:

• ziemniaki dodawane są do sałatek, przykładem może być tradycyjna polska sałatka Wielkanocna z ziemniakami, groszkiem i marchewką
• są składnikiem większości zup, niektórzy ludzie dodają je nawet do rosołu jako zamiennik makaronu
• pieczone na patyku bądź w popiele mogą być pysznym dodatkiem podczas ognisk
• stanowią warzywo, z którego wykonuje się popularne na całym świecie frytki
• dzięki nim powstają chipsy, placki ziemniaczane i skrobia ziemniaczana
• były składnikiem najbardziej tradycyjnego i staroświeckiego dania polskiego, tj. z dodatkiem maślanki i jaja sadzonego
• ziemniaki wykorzystuje się do produkcji spirytusu

Z ziemniakami bardzo dobrze komponują się różnego rodzaju zioła, przy czym prym wiodą koper włoski oraz majeranek. Świetnie łączą się także z czosnkiem lub podsmażaną cebulką. Jako część dania głównego można je podawać pieczone w całości lub w kawałkach, gotowane, duszone, w formie puree, a nawet grillowane. Warto pamiętać, że są one składnikiem, bez których nie było by popularnych, typowych pierogów ruskich.

Przeciwwskazania do spożywania

Ziemniaki są powszechnie spożywane, nie szkodzą nawet kobietom w ciąży oraz karmiącym piersią. Podawać je można również małym dzieciom.

Całkowicie zrezygnować z ziemniaków powinny osoby chore na reumatyzm, ponieważ mogą one nasilać objawy choroby. Cukrzycy powinni uważać na odmiany z wysokim IG, natomiast osoby z chorobami nerek powinny je rozgotowywać ze względu na nadmiar potasu.

Inne zastosowania ziemniaków

1. Po dłuższym obieraniu marchwi ziemniaki mogą być pomocne w czyszczeniu dłoni z pomarańczowej barwy
2. Okłady z plasterków surowego ziemniaka mogą zmniejszyć opuchliznę wokół oczu po nieprzespanej nocy
3. Maseczka z ziemniaków pomoże w walce z cerą trądzikową
4. Bulwy znajdują zastosowanie podczas produkcji pasz dla zwierząt
5. Ziemniaki likwidują dyskomfort po ukąszeniach owadów
6. Mogą pomóc w leczeniu odcisków
7. Działają nawilżająco i zmiękczająco na skórę

Przyprawy do ziemniaków
Kliknij i sprawdź ceny!

Sposób na maseczkę ziemniaczaną do skóry

Wystarczy ugotować ziemniaki nie obierając ich wcześniej z łupin. Następnie należy je rozgnieść i wymieszać z mlekiem bądź śmietaną. Tak przygotowana papka służy do nakładania na dłonie czy stopy. Łagodzi bowiem spierzchnięcia, nawilża i koi skórę oraz wygładza ją.