Zapalenie zatok: przyczyny, objawy, leczenie

Zapalenie zatok to dolegliwość, która bardzo często pojawia się podczas przeziębienia, jednak nie należy jej lekceważyć, ponieważ może to doprowadzić do bardzo poważnych powikłań zdrowotnych. Pierwsze objawy zapalenia zatok zazwyczaj są bagatelizowane, ponieważ katar to normalna rzecz po przeziębieniu, jednak w sytuacji, gdy zaczyna pojawiać się ból w okolicy nosa oraz czoła, warto rozpocząć odpowiednie leczenie.

Pomimo tego, iż zapalenie zatok w niektórych przypadkach może być trudne, to jednak nie zawsze należy kierować się wprost do lekarza, ponieważ przy pomocy niektórych domowych sposobów można sobie poradzić z nieprzyjemnym problemem. Jakie jednak są przyczyny i objawy zapalenia zatok i w jaki sposób można leczyć tę dolegliwość?

Czym są zatoki i jaka jest ich funkcja?

Zatoki przynosowe to w bardzo dużym skrócie jamy powietrzne, które są połączone z jamą nosa poprzez otwory znajdujące się w jej bocznej ścianie. Rola zatok w naszym organizmie jest niezwykle istotna, ponieważ pomagają one zapewnić ochronę cieplną oraz mechaniczną mózgu i oczodołów a oprócz tego biorą one czynny udział w odbieraniu i przewodzeniu dźwięku, co w trakcie zapalenia można łatwo usłyszeć.

Warto również wiedzieć o tym, iż wspomagają one prawidłowe funkcjonowanie układu oddechowego, ponieważ ogrzewają, nawilżają oraz oczyszczają powietrze, które wdychane jest przez jamę nosową. Z pewnością niewiele osób o tym wie, ale zatoki można podzielić a kilka rodzajów, a mianowicie na zatoki szczękowe, czołowe oraz klonowe.

Przyczyny zapalenia zatok

Zapalenie zatok najczęściej jest wynikiem zarażenia wirusowego, jednak w niektórych przypadkach może być również spowodowane zarażeniem bakteryjnym oraz grzybiczym (jednak bardzo rzadko). Do zapalenia zatok najczęściej dochodzi po niedoleczonych oraz nawracających infekcjach górnych dróg oddechowych, czyli po przeziębieniu oraz grypie, jednak może ono być również związane z próchnicą zębów, co brzmi dosyć nieprawdopodobnie.

Kto najbardziej narażony jest na rozwój zapalenia zatok? Wspomniana dolegliwość najczęściej spotykana jest u osób zmagających się z astmą oraz alergiami, jednak dotyka ona również osoby, które mają jakieś anatomiczne nieprawidłowości takie jak np. skrzywienie przegrody nosowej.

Główne objawy zapalenia zatok

Z uwagi na fakt, iż można obecnie wyróżnić kilka rodzajów zatok przynosowych, to można spodziewać się wystąpienia zupełnie innych objawów. W przypadku bólu zlokalizowanego w obrębie czoła mamy do czynienia z zapaleniem zatok czołowych. W przypadku infekcji zatok szczękowych najczęściej pojawiającymi się objawami jest ból zębów oraz górnej szczęki.

Z kolei, jeśli pojawia się obrzęk okolicy narządu wzroku, to ma się do czynienia z zapaleniem zatok sitowych. Bardzo często pojawiającym się objawem zapalenia zatok jest przezroczysta i wodnista wydzielina z nosa, a dolegliwości bólowe najczęściej występują w trakcie pochylania głowy, dlatego też lepiej tego unikać. Z zapaleniem zatok związane są również ogólne objawy, które bardzo często towarzyszą przeziębieniu i grypie, a mianowicie złe samopoczucie, brak apetytu oraz wysoka gorączka.

Domowe sposoby na zapalenie zatok

Z zapaleniem zatok w wielu przypadkach można sobie poradzić, stosując sprawdzone domowe sposoby. Pierwszym z nich jest inhalacja z dodatkiem ziół lub odrobiny soli. W jaki jednak sposób należy przygotować taką inhalację? Do małej miseczki należy wlać wrzącą wodę, dodając do niej kilka kropli wybranego olejku (np. eukaliptusowego lub kamforowego) oraz wdychając unoszące się opary (z ręcznikiem założonym na głowę). Po upływie około 5 minut głowę należy unieść, próbując następnie wydmuchać nos.

Gdy nie będzie to jednak możliwe, głowę należy ponownie zakryć ręcznikiem, wdychając unoszące się opary jeszcze przez kilka minut. Jak często należy jednak powtarzać takie inhalacje? Najlepiej 3 razy dziennie po kilka minut do momentu, aż nieprzyjemne objawy całkowicie znikną. Kolejnym sprawdzonym domowym sposobem jest nagrzewanie zatok przy pomocy rozgrzanej soli. Na suchej patelni należy wówczas podgrzać sól, przesypując ją następnie do ścierki oraz przykładając do czoła. Decydując się jednak na taki kompres, należy pamiętać o tym, aby sól nie była gorąca, ponieważ może w ten sposób niepotrzebnie poparzyć skórę.

Jak powinno wyglądać leczenie zapalenia zatok?

W sytuacji, gdy domowe sposoby leczenia zatok nie przynoszą pożądanych rezultatów, to konieczna jest oczywiście wizyta u lekarza, który po przeprowadzeniu krótkiego wywiadu oraz badania może wdrożyć odpowiednie leczenie. W sytuacji, gdy objawy zapalenia zatok utrzymują się dosyć długo, to konieczne może się okazać wykonanie dodatkowych badań takich jak np. hodowla bakterii, czyli dosyć popularny posiew.

Jeśli zapalenie zatok jest trudne do zdiagnozowania, to lekarz w takim przypadku zleca wykonanie badania endoskopowego, wprowadzając w głąb nosa bardzo cienki wziernik, dzięki któremu można w bardzo dokładny sposób ocenić stan przegrody nosowej, ujścia kanalików łzowych oraz ujścia zatok. Kolejnym badaniem, dzięki któremu można ocenić stan zatok jest tomografia komputerowa, która może jednak zostać przeprowadzona dopiero po dokładnym wyleczeniu zatok.

Operacja: kiedy jest konieczna?

W przypadku nawracającego oraz przewlekłego zapalenia zatok konieczne może się okazać przeprowadzenie zabiegu a wśród tych najczęściej wykonywanych można wymienić w szczególności:

• korekcję przegrody nosa, czyli septoplastykę,
• funkcjonalną endoskopową operację zatok,
• polipektomię

Korekcja przegrody nosa przeprowadzana jest wtedy, gdy lekarz uzna, że pacjent zmaga się z problemem skrzywionej przegrody nosa. Takie skrzywienie nie jest związane z brakiem drożności zatok oraz nosa, ale w sytuacji, gdy pojawi się jakaś infekcja, to może dojść do powstania problemów z oddychaniem. Jeśli chodzi natomiast o funkcjonalną endoskopową operację zatok, to dzięki temu zabiegowi można bardzo dokładnie usunąć wszelkie zmiany chorobowe, poszerzając przy okazji ujście zatok. Z kolei polipektomia to zabieg, który polega na usunięciu z zatok oraz nosa polipów, czyli patologicznych narośli zlokalizowanych na błonie śluzowej. Wspomniane polipy doprowadzają do zablokowania drożności, a także ujścia zatok oraz jamy nosowej, dlatego też, aby uniknąć zapalenia zatok, należy je całkowicie usunąć.

Endoskopowe płukanie zatok

Od wielu lat pomocniczo w leczeniu zapalenia zatok stosuje się tzw. endoskopowe płukanie zatok, czyli zabieg, który pomaga w dokładny sposób oczyścić zatoki. Jak jednak wygląda taki zabieg? Aby go przeprowadzić, wykorzystuje się w tym celu specjalne urządzenie wyposażone w dwie końcówki przeznaczone do różnych obszarów. Podczas zabiegu do płukania wykorzystuje się roztwór soli fizjologicznej, który aplikowany jest pod ciśnieniem i jednocześnie odsysany po upływie około 1 sekundy.

Powikłania po niewyleczonym zapaleniu zatok

Nieleczone lub leczone w nieodpowiedni sposób zapalenie zatok może doprowadzić do bardzo poważnych powikłań, dlatego też nie należy bagatelizować tej dolegliwości.

Jakich jednak powikłań można się spodziewać? Wśród tych pojawiających się najczęściej można wymienić w szczególności zapalenie opon miękkich, zakrzep zatoki jamistej, zapalny obrzęk powiek, ropowicę oczodołu, a także pozagałkowe zapalenie nerwu wzrokowego.

W sytuacji, gdy pojawią się wspomniane powyżej powikłania, konieczne jest przeprowadzenie zabiegu oczyszczania chorych zatok, po którym lekarz podaje najczęściej chemioterapeutyki (podaje się je dożylnie).