Jak wygląda krztusiec, czym się objawia, jak go leczyć?

Krztusiec jest ostrą chorobą zakaźną dotykającą drogi oddechowe. Odpowiedzialne za jego wywołanie ponosi Bordatella pertussis – pałeczka krztuśca. Określa się ją także jako koklusz. To czy się nią zachoruje zależy od częstotliwości i bliskości w kontaktowaniu się z chorym. Odbywa się to drogą kropelkową. Na krztusiec mogą zachorować niemowlęta w wieku kilku dni, w momencie nie otrzymania od matki biernej odporności, ale najczęściej chorują dzieci do 4 roku życia. Sama choroba uaktywnia się w ciągu 3-14 dni od zarażenia się.

Istota krztuśca

Krztusiec jest bardzo niebezpieczny. Wydzielana przez nich toksyna hamuje limfocyty zmierzające w do ognisk zapalnych. Dzieje się tak ponieważ owa toksyna powoduje limfocytozę wraz z leukocytozą. Nic nie powstrzymuje bakterii przed przyczepieniem się nabłonka w drogach oddechowych. Źródło zakażenia stanowi chory. W teorii zachorowanie na krztuśca i pokonanie tej choroby daje trwałą odporność na długi czas. Jednakże zdarzają się przypadki ponownego zachorowania. Nawet szczepionka na krztusiec nie jest trwała. Istnieje możliwość jej zniknięcia po 3 latach od jej dostania. Dodatkowo warto wspomnieć, że wyłącznie ludzie ze wszystkich stworzeń stają się gospodarzem dla pałeczek krztuśca. Sam koklusz wylęga się w ciągu 3-14 dni. Zarażonym jest się przez mniej więcej 6 tygodni. Największe ryzyko zarażenia wtedy jest do 21 dni, w którym są napady silnego kaszlu. Po zaczęciu leczenia antybiotykami czas zarażania skraca się do tygodnia.

Przyczyny i działanie

Główną przyczyną jest pałeczka krztuśca. Powoduje ona uszkodzenia zmieniające się nawet w zmiany martwicze. Umiejscowione one są w okolicach błony śluzowej dróg oddechowych – krtani, oskrzeli, tchawicy. Wydzielane toksyny zaś, oprócz układu oddechowego, wywołują także zmiany w tkance mózgowej. Ośrodek kaszlowy jest bardziej wrażliwy niż dotychczas. Receptory kaszlowe zostają podrażnione co kończy się specyficznym kaszlem. Sam odruch kasłania trwa nawet jeśli zakażenie przestanie istnieć.

Objawy

Symptomy krztuśca są uzależnione od fazy choroby w jakiej znajduje się chory. Wyróżnia się 3 podstawowe etapy połączone z objawami:

• Nieżytowa – objawy nie są charakterystyczne, a do tego słabe. Można pomylić je z początkiem przeziębienia lub grypy. Pojawia się katar, suchy kaszel zwiększający się w nocy i podwyższenie temperatury. Zaobserwować można także zapalenie spojówek.
• Napadowa – zazwyczaj trwa 14-28 dni, a symptomy różnią się od tego ile lat ma dziecko. Jeśli chodzi o niemowlęta kaszel czasami w ogóle nie występuje. Są za to napady duszności, a nawet bezdech. Do tego dochodzi łzawienie oczu, a twarz robi się czerwona, a nawet sina. Osoby stare mają stopniowo zwiększający się (zarówno pod względem nasilenia jak i częstotliwości) kaszel, nawet gdy się śpi. Wywołują je nawet prowizoryczne czynności typu jedzenie, ziewanie, kichanie.
  Na początku występuje 5-10 kaszlnięć na jeden wydech. Następnie słychać świszczący wdech, który ludzie porównują do dźwięku piania koguta. Zdarza się, że odkrztuszaniu flegmy towarzyszą wymioty, które zwykle kończą atak kaszlu. Dodatkowo kaszel powoduje zaczerwienienie, a nawet zasinienie twarzy i pojawiają się wybroczyny. Oczy stają się wytrzeszczone i łzawią, chory ślini się, a nawet pękają mu naczynia krwionośne. W efekcie występuje krwawienie z nosa. Niemowlęta często kończą z bezdechem i w najgorszym przypadku drgawkami. Pomiędzy atakami kaszli jest się niewyspanym i ciągle zmęczonym, a sama twarz obrzęknięta.
• Zdrowienia – polega na tym samym co poprzednia faza z tą różnicą, że napady kaszlu znacząca się zmniejszają.

Diagnoza

Lekarze często mylą krztusiec z grypą lub przeziębieniem. Dopiero długo utrzymujący się kaszel i wcześniejszy kontakt pacjenta z chorym nakierowują ich na koklusz. Prawidłową diagnozę wysnuwa się na podstawie badań serologicznych i mikrobiologicznych.

Należy wiedzieć, że jeśli lekarz zdiagnozuje krztusiec, ma obowiązek zgłosić tę informację sanitarno-epidemiologicznej stacji.

Powikłania

Krztusiec jest bardzo groźną chorobą, która może zakończyć się różnymi powikłaniami. Wśród najczęściej występujących wymienia się między innymi zapalenie płuc, ucha środkowego, jak również rozstrzenie oskrzeli czy niedodma. Jest ryzyko, że przez zapalenie płuc rozwinie się ropień płuc. Będzie się to objawiać wysoką temperaturą i słabszymi atakami kaszlu. W najgorszym przypadku dochodzi do krztuścowego uszkodzenia mózgu. Oznacza to zaburzenia świadomości połączone z uszkodzeniem i niedowładem nerwów czaszkowych. To z kolei może na trwałe pozostawić ubytkowe objawy. Często przy krztuścowym uszkodzeniu mózgu występują też drgawki.

Leczenie

Głównym aspektem w leczeniu kokluszu jest jego zaraźliwość. Właśnie z tego powodu powinno się przez długi czas podawać antybiotyki w każdej fazie. Ważne jest odpowiednie opiekowanie się chorym, a w tym duża ilość czasu spędzonego na świeżym powietrzy (nawet jeśli trwa zima), jednakże bez intensywnego wysiłku. Zbyt duży ruch zazwyczaj powoduje ataki kaszlu. W przypadku małych dzieci, zajęte czymś mniej kaszlą, ale starsze muszą mieć spokój. Dodatkowo stosuje się także leki mające złagodzić objawy. Jeśli na krztusiec zachorują niemowlęta, najlepiej jest leczyć je w szpitalu z powodu ryzyka wystąpienia powikłań. W przypadku dorosłych, choroba często mylona jest z alergią, astmą, albo co gorsza rakiem płuc. Przez to źle się go leczy, co kończy się powikłaniami. Ponadto jeśli chorym jest dziecko, rodzice nie mogą reagować strachem ponieważ wtedy dziecko denerwuje się i znowu ma napad kaszlu.

Nie trzeba wprowadzać specjalnej diety. To co dotychczas było spożywane można nadal jeść. W przypadku antybiotyków, zazwyczaj podaje się azytromycynę lub klarytromycynę. Jeśli ktoś jest na nie uczulony lub po prostu nie może ich przyjmować, wtedy podaje się kotrimoksazol.

Zapobieganie

Jedną z najważniejszych metod zapobiegania chorobie są obowiązkowe szczepienia. Stosując się do kalendarza szczepień dziecko dostaje swoją pierwszą szczepionkę przeciwko kokluszu w wieku 2 miesięcy. Następne dwie dawki podaje się po upływie 6 i 12 tygodni – wypada to pomiędzy 3. a 4. oraz między 5. a 6. miesiącem życia. Gdy dziecko kończy 6 lat otrzymuje szczepionkę przypominającą.