Wrzody żołądka – objawy, przyczyny, czynniki ryzyka i leczenie

Wrzody żołądka to niewielkie owrzodzenia pojawiające się w ściankach żołądka lub jelita cienkiego. Występują również wtedy, gdy ochraniający narządy śluz zostaje uszkodzony.

W żołądku wytwarza się silny kwas, który pomaga trawić żywność i chroni organizm przed drobnoustrojami. Jednak, aby zapewnić ochronę narządom wewnętrznym musi istnieć pewna warstwa zabezpieczająca w postaci śluzu. Jeśli warstwa śluzu zostanie zużyta i przestanie działać skutecznie, kwas może uszkodzić tkankę żołądka, powodując owrzodzenie.

Szacuje się, że jeden na dziesięciu ludzi w krajach zachodnich cierpi lub zachoruje na wrzody żołądka lub jelita cienkiego.

Wrzody żołądka są względnie łatwe do wyleczenia, ale mogą powodować poważne problemy, jeśli nie są leczone.

Informacje w pigułce

• Wrzody żołądka są powszechne w krajach rozwijających się i rozwiniętych. Są łatwe do wyleczenia, lecz ich zignorowanie może doprowadzić do poważnych powikłań zdrowotnych.
• Najczęstszą przyczyną rozwoju wrzodów żołądka są baterie oraz stosowanie niesteroidowych leków przeciwzapalnych.
• Klasycznym objawem wrzodu żołądka jest niestrawność.
• Leczenie wrzodów żołądka zwykle koncentruje się na usunięciu przyczyny.

Objawy

Klasycznym objawem wrzodu żołądka jest niestrawność pokarmowa oraz uczucie zgagi. Niestrawność powoduje ból lub dyskomfort w okolicy żołądka.  Zgaga może być spowodowana przez refluks żołądkowy lub refluks żołądkowo-przełykowy.  Występuje nieco wyżej od żołądka i jest odczuwany w dolnej części klatki piersiowej.

Warto zauważyć, że nie wszystkie wrzody żołądka powodują niestrawność. Objawy choroby wrzodowej wydają się być bardziej wyraźne niż zgaga, ale objawy mogą być nadal niejasne.

Wrzód ma tendencję do wywoływania płonącego lub tępego bólu w okolicy żołądka. Ten ból jest czasami opisywany jako ból „ gryzący”.

Inne objawy to:

• utrata masy ciała,
• nudności i wymioty,
• brak apetytu wywołany przenikającym bólem,
• odbijanie i czkawka,
• wzdęcia,
• łagodny ból w okolicach otrzewnej wywołany przyjmowaniem wody i pokarmów.

Niektóre symptomy wrzodów żołądka pozostają niezauważone i nie wykazują typowych bólów typu niestrawności. Te wrzody są rzadziej spotykane i zdiagnozowane po wrzodziejącym krwawieniu. Niektóre owrzodzenia mogą powodować otwór w ścianie żołądka. Jest to tzw. Perforacja żołądka, która dodatkowo zaliczana jest do poważnych stanów zagrażających życiu człowieka. Warto zaznaczyć, że objawy choroby wrzodowej często zmieniają się z czasem i mogą być trudne do wykrycia.

Przyczyny

Dwie główne przyczyny wrzodów żołądka i jelita cienkiego to:

• Bakterie  pylori,
• klasa środków przeciwbólowych zwanych niesteroidowymi lekami przeciwzapalnymi.

Rzadziej przyczyną wrzodów żołądka są:

• Nadmierna kwasowość w żołądku lub nadkwasowość wywołana czynnikami genetycznymi, paleniem papierosów, stresem oraz spożyciem niektórych pokarmów.
• Zespół Zollingera-Ellisona, który opiera się na nadmiernym wydzielaniem kwasu żołądkowego.

Czynniki ryzyka

Pewne zachowania i czynniki zwiększają szanse na rozwój choroby wrzodowej żołądka. Obejmują one:

• częste używanie sterydów,
• palenie nikotyny,
• nadprodukcje wapnia w postaci hiperkalcemii,
• genetyka,
• częste spożywanie alkoholu.

Wrzody żołądka występują częściej u osób powyżej 50. roku życia. Jednak wrzody mogą się pojawić w każdym wieku. Współcześnie głównym czynnikiem ich powstania jest przewlekły stres oraz szybkie tempo życia połączone z niezdrowym i nieregularnym odżywianiem. Warto zaznaczyć, że u małych dzieci, ryzyko wystąpienia wrzodów jest wyższe, jeżeli są oni biernymi palaczami.

Leki z grupy NLPZ i wrzody żołądka

Grupa środków przeciwbólowych znanych jako niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ) niesie ryzyko powstania wrzodów żołądka. Dwa najbardziej znane NLPZ to aspiryna i ibuprofen.

Ryzyko owrzodzeń wzrasta, jeśli leki są przyjmowane w dużych dawkach lub regularnie przez długi czas. Lekomani bardzo często są ofiarami swojego zachowania i cierpią na przewlekłe stany owrzodzenia żołądka.

Należy podkreślić, że silniejsze NLPZ, takie, które wymagają zakupu na receptę, są bardziej ryzykowne niż te, które można kupić bez recepty.

Jeśli ludzie byliby dobrze poinformowani i pogłębiali swoją wiedze na temat wpływu pewnych leków na zdrowie, uniknęliby skutków ubocznych i przyjmowania, w tym wrzodów żołądka. Związki z tym, przed każdorazowym zdecydowaniem się na przyjmowanie leków przeciwbólowych, warto zapytać lekarza bądź farmaceutę o konsekwencje ich spożywania. Być może istnieje jakaś inna alternatywa na ujarzmienie bólu.

Rodzaje

Wrzody żołądka są jednym z rodzajów wrzodów trawiennych. Prócz tych, które są omawiane w tym artykule, istnieją również wrzody przełyku oraz dwunastnicy. Owrzodzenia te mają podobne cechy, ale są identyfikowane przez ich umiejscowienie w ciele.

Leczenie

W przypadku postawienia przez lekarza diagnozy na podstawie wykonanych badań, jak najszybciej powinno być rozpoczęte leczenie. Opiera się ono na dwóch metodach:

• Zmianie stosowanego środka przeciwbólowego, jeżeli przyczyną wrzodów są NLPZ.
• Usunięciu bakterii.

Po usunięciu głównej przyczyny,  objawy owrzodzenia żołądka można leczyć, chroniąc owrzodzenie przed kwasem podczas gojenia. Leki, które lekarz może przepisać to:

• inhibitory pompy protonowej (PPI), które blokują komórki produkujące kwas,
• Antagonisty receptora H2, które zapobiegają wytwarzaniu nadmiaru kwasu przez żołądek,
• Leki zobojętniające sok żołądkowy,
• leki, które chronią podszewkę żołądka.

Objawy często ustępują bardzo szybko po wszczęciu leczenia. Leczenie należy przez długi czas kontynuować, jeśli owrzodzenie jest spowodowane zakażeniem H. pylori . Ważne jest również unikanie picia alkoholu, palenia tytoniu i wszelkich produktów żywnościowych podczas leczenia.

Zabiegi chirurgiczne

W niektórych przypadkach przeprowadzenie operacji wrzodów może być konieczne. Głównie wykonywana jest, jeśli wrzody są powracające, nie goją się prawidłowo lub leczenie farmakologiczne nie odniosło sukcesu.

Zabieg chirurgiczny może polegać na:

• Usunięciu owrzodzenia,
• zawiązaniu krwawiących naczyń krwionośnych,
• zszyciu tkanki z innego miejsca na owrzodzenie,
• cięciu nerwu, który kontroluje produkcję kwasu żołądkowego.

Powikłania wywodzące się z rozwoju wrzodów żołądka są rzadkie.  Jeżeli już się pojawią to obejmują krwawienie oraz perforację. Niestety, każda z tych komplikacji wymaga natychmiastowej pomocy lekarskiej.