Toksoplazmoza: przyczyny, objawy, diagnoza i leczenie

Toksoplazmoza jest chorobą infekcyjną wywołaną przez pasożyta Toxoplasma gondii . Według statystyk, około 80 milionów ludzi w rejonie USA oraz Europy Zachodniej cierpi bądź cierpiało na toksoplazmozę. Schorzenie to pod kątem objawów jest bardzo podobne do tych, które występują przy grypie. Niestety, powikłania wynikające z toksoplazmozy prowadzą do poważniejszych sytuacji tj. zapalenie opon mózgowych oraz zaburzenia rozwojowego w przypadku małych dzieci.

Warto wiedzieć, że kobiety w ciąży i osoby z upośledzonym układem odpornościowym (pacjenci z HIV lub AIDS) są bardziej narażone na rozwój poważnych komplikacji zdrowotnych związanych z toksoplazmozą.

Informacje w pigułce

• Według przeprowadzonych badań i analiz, ponad 80 milionów osób z rejonu USA oraz Europy Zachodniej może chorować na toksoplazmozę.
• Osoby z najwyższym ryzykiem wystąpienia ciężkiej infekcji to kobiety w ciąży i osoby z obniżoną odpornością.
• W większości przypadków toksoplazmoza nie wywołuje żadnych objawów. Niekiedy mają one charakter grypopodobny.
• Powikłania wynikające z toksoplazmozy bardziej dotyczą osób z obniżoną odpornością.
• Wrodzona toksoplazmoza u noworodków może powodować uszkodzenie słuchu, upośledzenie umysłowe oraz problemy ze wzrokiem, w tym ślepotę.

Przyczyny toksoplazmozy

Zakażenie infekcją pasożytniczą może być spowodowane pewnymi czynnikami, z którymi styczność może zwiększyć ryzyko zachorowania na toksoplazmozę. Należą do nich:

• Jedzenie źle lub niedogotowanej żywności, która dodatkowo posiada zanieczyszczenia.
• Spożywanie produktów lub jedzenia, które są przygotowane z noży, przyborów kuchennych lub desek do krojenia.
• Narażenie bezpośrednie poprzez doustny kontakt z zakażonymi odchodami zwierząt, w tym kotów. Np. oczyszczanie kuwet, prace w ogrodzie, połknięcie czegoś, co zostało wystawione na zakażenie odchodami zwierząt.
• Wrodzone zakażenie w łonie matki.
• Jedzenie nieumytych owoców i warzyw.
• Spożywanie skażonej wody.
• Nieprawidłowe mycie rąk.
• Niekiedy zakażenie poprzez otrzymanie zakażonego narządu lub krwi.

Generalnie, każdy człowiek jest narażony na zakażenie toksoplazmozą. Osoby z obniżoną odpornością przechodzą tą chorobę ciężej i poważniej. Głownie to kobiety w ciąży oraz osoby z HIV, a także biorcy przeszczepów narządów. Obciążenie dotyczy również pacjentów otrzymujących chemioterapię oraz immunosupresyjne.

Objawy toksoplazmozy

Większość osób dotkniętych toksoplazmozą nie wykazuje, żadnych charakterystycznych objawów. Niektóre, mogą jednak przypominać swoim wyglądem objawy grypopodobne tj.:

• Bóle ciała,
• Obrzęk węzłów chłonnych,
• Bóle migrenowe,
• Wysoka temperatura ciała,
• Poczucie zmęczenia i braku sił.

Objawy te mogą występować przez miesiąc lub dłużej. Niestety u osób z obniżoną odpornością oraz pacjentów przyjmujących chemioterapię, może dojść do ponownej aktywacji pasożyta, który już funkcjonował w organizmie. Mogą również rozwinąć się objawy, takie jak ból głowy, zmieszanie, słaba koordynacja, drgawki, infekcje płuc i niewyraźne widzenie spowodowane toksoplazmozą oczną.

Prawdopodobieństwo wystąpienia toksoplazmozy ocznej jest u każdej osoby zakażonej takie samo. Wykazuje ona objawy oczne, które cechują się zmniejszeniem ostrości widzenia, niewyraźnym widzeniem, zaczerwienieniem oczu oraz wrażliwością na światło, które powoduje ból oraz łzawienie.

Wrodzona transmisja pasożyta występuje, w momencie, gdy kobieta-przyszła matka jest zarażona toksoplazmozą  podczas ciąży. To poważne zagrożenia dla życia dziecka, ponieważ dochodzi do uszkodzenia niektórych funkcji narządów wewnętrznych – wątroby, śledziony. Ponadto, istnieje wyższe prawdopodobieństwo upośledzenie umysłowego i uszkodzenia wzroku.

W części przypadków, noworodki nie ujawniają żadnych objawów czy cech, wynikających z istnienia zakażenia toksoplazmozą. Dopiero w trakcie rozwoju okazuje się, że słuch powoli się zatraca, a infekcje oczy ponawiają.

Powikłania toksoplazmozy

Powikłania związane z rozwojem infekcji toksoplazmozą zależą od wieku i stanu zdrowia pacjenta. Można wyróżnić kilka konsekwencji zdrowotnych w zależności od typu pacjenta.

• Zdrowi pacjenci: to osoby z dobrze funkcjonującym układem odpornościowym. Zazwyczaj nie odczuwają żadnych powikłań zdrowotnych ze względu na przechodzoną toksoplazmozę. Jednak u niektórych osób może dojść do infekcji oczu, a w najgorszych okolicznościach do ślepoty.
• Pacjenci z obniżona odpornością: głównymi powikłaniami zakażenia są napady padaczkowe oraz zapalenie opon mózgowych. Do tego typu pacjentów należą osoby z wrodzoną odpornością oraz cierpiący na HIV i AIDS.
• Dzieci: zazwyczaj są ofiarami wrodzonej toksoplazmozy, która może powodować utratę słuchu, wzroku oraz zaburzenia umysłowe.

Diagnoza i leczenie

W przypadku podejrzenia infekcji toksoplazmozą, po konsultacji z lekarzem rodzinnym, warto wykonać podstawowe badanie krwi, które ukierunkowane jest do diagnostyki infekcji oraz odnalezienia przyczyn zakażenia.

Kobiety w ciąży zakażone toksoplazmozą mogą być poddawane dodatkowym testom oraz badaniom diagnostycznym, w tym  do wykonania amniopunkcji oraz USG. Badanie te pomagają w szerszej diagnostyce oraz podwyższają szanse na odnalezienie źródła problemu.

Amniopunkcja określa obecność pasożyta. Natomiast USG sprawdzi wszystkie występujące objawy w wyniku infekcji. Warto wiedzieć, że ciężkie przypadki toksoplazmozy powodujące zapalenie mózgu mogą wymagać wykonania badania w postaci rezonansu magnetycznego mózgu bądź jego biopsji.

Toksoplazmoza nie w każdym przypadku wymaga podjęcia leczenia, zwłaszcza, gdy dotyczy ona osób zdrowych. Jednak w niektórych sytuacjach, na przykład u kobiet w ciąży lub z obniżoną odpornością, zaleca się stosowanie leków w celu zmniejszenia nasilenia zakażenia toksoplazmozą.

• Zdrowe osoby powinny zwalczać pasożyta przepisanymi przez lekarza lekami. Ponadto, w takich przypadkach zaleca się przyjmowanie kwasu foliowego, który ochrania organizm przed supresją szpiku kostnego oraz uszkodzeniem wątroby.
• Osoby z HIV lub AIDS powinny zażywać pirymetaminy z sulfadiazyną lub klindamycyną. Klindamycyna jest lekiem trudnym do przyjmowania, ponieważ może wywoływac biegunkę. U osób z obniżoną odpornością, leczenie toksoplazmowy może trwać całe życie.
• Kobiety w ciąży oraz noworodki powinny stosować antybiotykoterapię.