Toczeń rumieniowaty układowy – przyczyny, objawy i leczenie

Jedną z najbardziej złośliwych, a jednocześnie groźnych i niepoznanych chorób jest toczeń. Jest to jedna z chorób autoimmunologicznych, gdzie organizm atakuje sam siebie przez co uszkadza tkanki, a nawet narządy wewnętrzne. Toczeń rumieniowaty układowy nie rozpoznany lub źle leczony może doprowadzić do niewydolności wielu narządów wewnętrznych. Niestety często rozpoznanie nie jest łatwe, a pierwsze symptomy to tylko zmęczenie i złe samopoczucie. Kiedy można zacząć podejrzewać, że to toczeń i jak leczy się to schodzenie?

Czym jest toczeń rumieniowaty układowy?

Ten rodzaj tocznia nazywa się też toczniem trzewnym. Niestety jest to przewlekła i nieuleczalna choroba, którą leczy się objawowo. Toczeń rozwija się w ciele w wyniku patologii układu odpornościowego, która prowadzi do przewlekłego stanu zapalnego w organizmie. Dlatego zaliczany jest do chorób autoimmunologicznych. Niestety ta grupa schorzeń choć badana przez najlepszych naukowców nadal jest niepoznana dokładnie, ponieważ nie wiadomo dlaczego konkretnie organizm zaczyna atakować sam siebie. Nie ma też na nie leku, ani szczepionek.

Toczeń nazywa się układowym, gdyż doprowadza do zapalenia w wielu tkankach i narządach, a więc w całym układzie. Najczęściej jednak chorobowe zmieniane są stawy, skóra, czy nerki. Choroba ta ma zróżnicowane nasilenie, dlatego ma tak zwany przebieg łagodny i okresy zaostrzeń. Niestety dotyka ona osoby w kwiecie wieku, czyli najczęściej od 16 do 55 roku życia przy czym częściej zapadają na nią kobiety. Leczony toczeń pozwala na przeżycie nawet kolejnych 20 lat u połowy pacjentów. Nieleczony lub toczeń w bardzo ciężkiej postaci może prowadzić do śmierci pacjenta.

Przyczyny i rozpoznanie

Jako choroba autoimmunologiczne w przypadku tocznia układ odpornościowy zamiast bronić organizmu przed chorobą sam zaczyna atakować swoje ciało. Badania nad toczniem i innymi chorobami układu odpornościowego trwają, ale naukowcy odkryli, że w naszych genach może być specyficzny zapis, który można obudzić i sprawia on, że ciało samo siebie atakuje. Przy toczniu w trakcie badań pacjentów ustalono, że elementami wywołującymi chorobę mogły być przewlekłe infekcje wirusowe, stosowanie przez długi czas silnych leków jak przeciwarytmiczne czy nadmierna ekspozycja na słońce. Ale nie ma udowodnionej jednej konkretnej przyczyny dlaczego u kogoś toczeń wystąpił, a u innej osoby spokrewnionej nie.

Toczeń zwykle zaczyna się niewinnie i mylony jest z przeziębieniem czy nawet reumatoidalnym zapaleniem stawów. Jednak kiedy zmiany chorobowe obejmują skórę twarzy, pojawiają się rany czy rumień w kształcie motyla na policzkach to konieczne jest przeprowadzenie specjalistycznych badań. Zwykle są to badania na wykrycie przeciwciał przeciwjądrowych, a także badania skóry, błon śluzowych, stawów, RTG klatki piersiowej, USG jamy brzusznej, echo serca a nawet tomografia komputerowa.

Objawy tocznia rumieniowatego układowego

Niestety w związku z tym, że wczesne objawy tocznia można pomylić z innymi schorzeniami potrzebne jest szczegółowe badanie. Jednakże Amerykańskie Towarzystwo Reumatologiczne opracowało 11 kryteriów, które pomagają zdiagnozować toczeń. Jeśli pacjent spełnia co najmniej cztery z nich to rozpoznaniem choroby może być rzeczywiście toczeń.

Do tych jedenastu kryteriów zalicza się:

• nadwrażliwość na światło,
• owrzodzenie w jamie ustnej,
• rumień na policzkach w kształcie motyla,
• rumień krążkowy,
• zapalenie i bóle stawów,
• zapalenie błon surowiczych,
• patologiczne zmiany w nerkach,
• zaburzenia immunologiczne,
• zaburzenia hematologicznej,
• zaburzenia neuropsychiatryczne,
• przeciwdziała przeciwjądrowe.

Jeśli objawy są ignorowane lub przypisane do innej choroby, przez co pacjent jest źle leczony to toczeń układowy będzie się rozwijał dalej przeradzając między innymi w zmiany w nerkach, które mogą prowadzić do ich niewydolności. Mogą też pojawić się stany lękowe, drgawki, a nawet silna anemia czy problemy z układem krążenia jak zapalenie osierdzia. Często występują też problemy ze strony układu oddechowego jak przewlekłe zapalenia płuc i opłucnej. Niestety może też dojść do chorób układu nerwowego, a nawet upośledzenia umysłowego.

Leczenie tocznia układowego

Niestety tej choroby póki co medycyna nie jest w stanie wyleczyć. Dlatego leczeniem dąży się do szybkiego osiągnięcia trwałej remisji choroby i zapobieganiu stanów nasilenia choroby oraz uszkodzenia narządów wewnętrznych i tkanek miękkich. Odpowiednio prowadzone leczenie pozwala na zapobieganie objawom, łagodzenie ich i nie doprowadzanie do stanu zaostrzenia choroby. Jednakże leczenie musi przebiegać kompleksowo.

Stosuje się tu przede wszystkim farmakologię, czyli leki immunosupresyjne, niesteroidowe leki przeciwzapalne, a czasem glikokortykosteroidy, leki przeciwmalaryczne czy nawet aspirynę i kwasy omega-3 wielonienasycone. Bardzo ważna jest kontrola ciśnienia tętniczego oraz ochrona przed słońcem przez cały rok. Jednocześnie trzeba też stosować umiarkowaną, ale regularną aktywność fizyczną i unikać silnego stresu. Bardzo ważne są szczepienia ochronne zwłaszcza, gdy chory wyjeżdża do krajów, gdzie częste są zakażenia chorobami wirusowymi czy nawet są to choroby innego typu niż występujące w kraju zamieszkania chorego, na które nie ma on wrodzonej lub nabytej przez obowiązkowe szczepienia odporności. U wielu osób niestety potrzebna jest też pomoc psychologa, ponieważ jest to choroba przewlekła i nieuleczalna z czym wiele osób może sobie nie radzić.

Oprócz samego leczenia potrzebna jest też zmiana diety. Przede wszystkim ogranicza się spożywanie posiłków wysoko przetworzonych np. zupki chińskie, jedzenie gotowe do spożycia po podgrzaniu czy nawet dania podawane knajpkach typu fast food. Ważne jest też ograniczenie spożycia białka oraz tłuszczów, aby uniknąć cholesterolu. Warto też zaprzestać spożywać potrawy kwaśne lub słodkie, zwłaszcza z dużą zawartością fruktozy. Dobrze jest też wprowadzić do diety jak najwięcej produktów lekkostrawnych oraz niealergennych i nie wywołujących nietolerancji pokarmowych.