Szafran – opis, zastosowanie, właściwości, nalewka

Charakterystyka szafranu

Szafran jest drogocenną przyprawą znaną od kilku tysięcy lat. Jego historia sięga czasów starożytnego Egiptu i dawnej Persji, był jednak dobrze znany również wśród Rzymian i Greków.

Przyprawę uzyskuje się w wyniku wysuszenia słupków krokusa uprawnego. Jest to roślina z rodziny kosaćcowatych, pochodząca najprawdopodobniej z Azji Mniejszej lub południowo-wschodniej Europy. Kwiat posiada fioletowe płatki, które otaczają 3 słupki barwy czerwono-pomarańczowej. Największe pola uprawne znajdują się obecnie w Turcji, południowej Hiszpanii, Iranie i Indiach. Sama uprawa nie należy do prostych. Roślina do rozwoju potrzebuje dobrze nasłonecznionego terenu oraz przepuszczalnej i lekkiej gleby.

Szafran na rynku występuje w dwóch postaciach – sproszkowanej oraz jako nitki. Im wyższa jakość produktu, tym bardziej jednolity kolor. Powinien być on pomarańczowo-żółty. Aromat ma nutę miodową, gdzie można wyczuć jednocześnie grzyby, lukrecję, pieprz, dym i drzewo sandałowe. Jest dość silny. Smak oceniany jest na cierpki, przypominający gorzki miód.

Dlaczego jest tak drogocenny?

Współcześnie szafran stanowi najdroższą przyprawę kulinarną na świecie. Do uzyskania zaledwie jednego kilograma potrzeba ponad 150 tysięcy znamion kwiatu. Jeden hektar uprawy może dostarczyć jedynie 20 kg tej rośliny. Innym porównaniem przedstawiającym dużą wagę sprawy jest aż 200 kwiatów krokusa potrzebnych do produkcji zaledwie 1 grama przyprawy. Koszt produkcji przyprawy jest ogromny, dlatego za niewielkie, 12-gramowe opakowanie trzeba zapłacić około 5 zł. Nie ma niestety pewności, że szafran zakupiony w sklepie jest oryginalny. Zakup kilograma najlepszego jakościowo szafranu (np. pochodzącego z Walencji) wynosi nawet kilkadziesiąt tysięcy złotych.

Jeszcze jedną rzeczą bardzo wpływającą na dużą cenę jest konieczność ręcznego zbierania kwiatów, co często zajmuje ogromną ilość czasu. Czynność należy wykonywać z samego rana, kiedy kwiaty dopiero się otwierają.

Właściwości szafranu i jego zastosowanie w kuchni

Do bardziej znanych właściwości należy nadawanie potrawom charakterystycznego koloru. W tym celu wystarczy użyć odrobinę przyprawy i równomiernie ją rozprowadzić. Jest tradycyjnym dodatkiem do popularnej paelli – dania wywodzącego się z Walencji. Szafran jest również kojarzony z kuchnią hinduską oraz jako przyprawa do risotto. Można go dodać do sosów, ciast, ryb, makaronowych dań, a nawet likierów alkoholowych. Jego szczypta nada charakterystyczny, wyjątkowy smak zupie z dyni i z łososia norweskiego. Podsumowując, szafran idealnie komponuje się z takimi posiłkami jak:

• szarlotka
• biriani
• ryba w ziołach
• pilaw
• babka wielkanocna
• zupa fasolowa
• ostre potrawy z kurczakiem
• owoce morza
• zupy rybne

Właściwości lecznicze

Znamiona kwiatu szafranu zawierają silne olejki eteryczne, które nadają kwiatu charakterystyczny zapach. Olejki te są bogate w cyneol, limonen, geraniol, linalol i p-cymen. Przyprawa posiada duże ilości potasu, miedzi, wapnia, cynku, selenu i magnezu. Substancje te posiadają wiele właściwości leczniczych. Poza wymienionymi elementami, w szafranie znajdują się: szfranal, olej terpinowy, likopen, beta-karoten, crocin i zeaksantyna.

Dawniej, szafran był wykorzystywany podczas leczenia chorób takich jak odra, choroby serca, żółtaczka, artretyzm, a nawet kolka niemowlęca.

Obecne badania wykazały, że szafran ma silne działanie przeciwutleniaczowe i może mieć działanie antyrakowe. Eksperymenty na gryzoniach wykazały, iż olejek szafranowy prawdopodobnie hamuje guzy nowotworowe. Wyciąg ze znamion kwiatów jest jest jednym z aktywnych składników leków antydepresyjnych oraz przeciwdrgawkowych. Dodatkowo:

• Chroni organizm przed infekcjami, a także przed chorobami wywołanymi stresem
• Skutecznie wspomaga układ immunologiczny, dodatkowo wpływa korzystnie na układ trawienny
• Wspomaga potencję
• Działa uspokajająco
• Obniża gorączkę
• Usprawnia funkcjonowanie wątroby
• Wykorzystywany jest jako odtrutka
• Zwiększa stężenie dopaminy i serotoniny (hormonów szczęścia)
• Rozluźnia mięśnie, zwłaszcza w okresie menstruacji
• Poprawia krążenie
• Może leczyć niepłodność i wrzody żołądka

Inne zastosowania szafranu

Szafran, mimo jego wysokiego kosztu produkcji, wciąż jest stosowany w azjatyckim przemyśle włókienniczym jako barwnik. Dodawany jest także podczas produkcji perfum, które należą do jednych z droższych. Szafran od dawna był stosowany jako afrodyzjak. Dodanie go do kremów działa odmładzająco, spowalniająco na procesy starzenia się skóry oraz odżywczo.

Przeciwwskazania

Szafran w większych dawkach może powodować poronienie, dlatego jego spożywanie u kobiet w ciąży powinno być poprzedzone konsultacją z lekarzem. Nie zaleca się jego stosowania również u dzieci, ponieważ nie ma jeszcze dokładnych badań na to, czy nie działa negatywnie na organizm najmłodszych.

Nalewka z szafranu

Składniki: pół grama szafranu w nitkach, laska wanilii, starta skórka i sok z 2 pomarańczy, szklanka miodu, litr 95% spirytusu

Wykonanie: Szafran, wanilię i elementy pomarańczy umieszczamy w naczyniu i zalewamy spirytusem. Szczelnie zamykamy, a następnie odstawiamy na dwa tygodnie, aby składniki się połączyły. Każdego dnia wstrząsamy naczyniem. Po upływie tego czasu filtrujemy nalewkę (najlepszą metodą jest użycie bibułek do kawy) i łączymy ją z miodem. Odstawiamy na kolejne dwa tygodnie. Po upływie tego okresu rozlewamy do butelek docelowych oraz ponownie poddajemy leżakowaniu

Zastosowanie: Nalewka jest jedną z lepszych metod pomagających podczas bolesnej menstruacji kobiet. Pomaga również przy lekkich stanach depresyjnych oraz działa kojąco i relaksująco. Warto pamiętać o umiarze w spożywaniu nalewki, ponieważ jak wcześniej wspomniano – nadmierna ilość szafranu w diecie może być śmiertelna

Proste ciasteczka z dodatkiem szafranu

Składniki: 100g masła, 75g cukru, 2 łyżeczki cukru waniliowego, jajko, 200g mąki pszennej, 1,5 łyżeczki proszku do pieczenia, szczypta szafranu mielonego

Wykonanie: Miękkie masło ucieramy z cukrem, cukrem waniliowym oraz szafranem. Miksując dodajemy jajko. Następnie do tak powstałej masy dodajemy mąkę z proszkiem. Gdy ciasto się wyrobi, formujemy z niego długi wałek na około 40 cm i umieszczamy na blacie. Kroimy go na kawałki długości około 3 cm. Gotowe ciasteczka można posypać grubym cukrem, następnie umieszczamy je na papierze do pieczenia i pieczemy przez 10 minut w temperaturze 225 stopni Celsjusza

Szafran
Kliknij i sprawdź ceny!

Ciekawostki

1. Dobrej jakości szafran po kontakcie z wodą zwiększa swoją objętość
2. Mimo, iż szafran posiada wiele właściwości leczniczych, jego nadmiar może być silną trucizną prowadzącą do śmierci. Wykazano, że dawka 20,7 grama na kilogram masy ciała może zakończyć się śmiercią
3. Wzmianki o szafranie można spotkać w starożytnych mitach – został w niego przemieniony Koroks nieszczęśliwie zakochany w nimfie Smilaks
4. Szafran nie powinien mieć więcej niż rok. Po upływie tego czasu traci cenne właściwości oraz zapach i smak