Stopa cukrzycowa – objawy, zapobieganie, leczenie

Jednym z najpoważniejszych powikłań przy cukrzycy jest tak zwana stopa cukrzycowa. Niestety jest to dość częste powikłanie pojawiające się u od kilku do kilkunastu procent osób cierpiących na to schorzenie. W najgorszych przypadkach dochodzi do konieczności amputowania stopy, ale odpowiednie leczenie może temu zapobiec. Ponadto nie każda osoba chorująca na cukrzycę musi być obarczona tym powikłaniem. Długie, niestety też kosztowne leczenie może uchronić przed pojawieniem się dodatkowych powikłań i tak nieprzyjemnej już choroby jaką jest cukrzyca.

Zespół stopy cukrzycowej

Stopa cukrzycowa to inaczej zespół stopy cukrzycowej. Obie nazwy są poprawne i używa się ich zamiennie. Schorzenie to jest powikłaniem przy cukrzycy typu 2, przy cukrzycy insulinozależnej. Jest to niedostateczne ukrwienie stopy co z kolei zmienia ich stopień odczuwania bólu, między innymi powoduje pojawianie się ran i owrzodzeń, które nie chcą się goić, a prowadzić może do wystąpienia procesu martwiczego. Nie tylko sama skóra jest atakowana, ale też dochodzi do osłabienia struktury kości i stawów, co z kolei może prowadzić do deformacji stopy, przez którą pacjent nie będzie mógł się poruszać prawidłowo.

Wyróżnia się dwie odmiany stopy cukrzycowej:

• zespół stopy niedokrwiennej,
• zespół stopy neuropatycznej.

Zwykle zespół stopy cukrzycowej pojawia się dopiero po latach źle leczonej cukrzycy. Dlatego też tak ważne jest, aby do leczenia cukrzycy podchodzić rzetelnie i stosować się do wszystkich zaleceń lekarza prowadzącego, a w razie potrzeby zasięgnąć i kilku opinii. Stopa cukrzycowa może też pojawić się u osób, u których bardzo późno rozpoznano cukrzycę przez co nie były w ogóle leczone. Zbyt wysoki poziom glukozy w organizmie może prowadzić do uszkodzenia naczyń krwionośnych czy włókien nerwowych w stopach co też prowadzi do martwicy i niedokrwienia stóp. Dlatego w rzadkich przypadkach po stopie cukrzycowej rozpoznaje się, że ktoś w ogóle choruje na cukrzycę, ponieważ choroba ta przez lata mogła nie dawać jednoznacznych objawów lub pacjent je świadomie ignorował.

Przyczyny powstawania stopy cukrzycowej

W przypadku zespołu stopy niedokrwiennej dochodzi do tego powikłania na skutek pogorszenia ukrwienia w stopie. Z kolei gdy mamy do czynienia z zespołem stopy neuropatycznej tutaj bezpośrednią przyczyną jest uszkodzenie obwodowego układu naczyniowego. Zaniedbywanie leczenia swojej cukrzycy lub nieświadomość o byciu diabetykiem powoduje do wzrostu poziomu cukru we krwi. Jeśli jest to stałe cukier ten uszkadza naczynia krwionośne i te małe, i duże. A to z kolei prowadzi nie tylko do zespołu stopy cukrzycowej, ale też do pojawienia się chorób układu sercowo-naczyniowego, choroby niedokrwiennej czy wieńcowej.

Przy zespole stopy cukrzycowej przebieg choroby może być różny. U niektórych osób występuje ona bez widocznych ran czy owrzodzeń, a inne osoby niestety bardzo cierpią z powodu niegojących się ran czy nawet deformacji stopy. Same rany mogą mieć trzy przyczyny: neuropatyczną, niedokrwienną i mieszaną. Powstają zawsze na skutek upośledzenia ukrwienia kończyn dolnych a to z kolei jest bezpośrednią przyczyną nie gojenia się ich, powstawania owrzodzeń i w ostateczności amputacji.

Uszkodzenie włókien nerwowych doprowadza do upośledzenia także odczuwania dotyku, bólu czy temperatury. Powoli w stopie zanika proces odbierania informacji o czynnikach, które stanowią dla niej zagrożenie. Często też dochodzi do zaniku mięśni i osłabienia ścięgien, a towarzysząca temu opuchlizna powoduje, że nawet najwygodniejsze buty mogą powodować urazy i tworzenie się otarć, a to z kolei prowadzi do kolejnych ran. Mogą też szybciej powstawać odciski.

Objawy, na które trzeba zwrócić uwagę

Każda osoba chorująca na cukrzycę typu 2 i tak jest pod kontrolą lekarza, ale może dojść do wystąpienia z pozoru niewinnych objawów, które jeśli nie zareaguje się odpowiednio wcześnie przerodzą się w zespół stopy cukrzycowej. Zwykle jednak zaczyna się po prostu od bólu stopy. Może się zdarzyć, że ból wystąpi nagle i sam przejdzie. Ale jeśli występuje regularnie, zwłaszcza w nocy to już może być początek walki z zespołem stopy cukrzycowej.

Inne objawy stopy cukrzycowej to:

• skurcze mięśni w stopie,
• mrowienie i uczucie kłucia,
• przesuszona i łuszcząca się skóra,
• opuchlizna,
• pęknięcia, rany, owrzodzenia,
• zniekształcenia,
• zaburzenia czuciowe np. ból, temperatura,
• brak podparcia na stopie.

U jednej osoby może wystąpić wiele objawów, a może zacząć się od bólu stopy i drętwienia. Jednakże każda osoba chorująca na cukrzycę typu 2 musi być świadoma tego, że takie objawy faktycznie mogą świadczyć o wystąpieniu powikłania, które nieleczone może być bardzo groźne i doprowadzi do kalectwa.

Zapobieganie i pielęgnacja

U wielu osób z powodzeniem udało się zapobiec wystąpieniu powikłań. Jednak odpowiednie leczenie cukrzycy, dieta, i samokontrola która prowadzi do regularnego sprawdzania stanu ciała, w tym stóp to podstawa, aby nawet przy pojawieniu się pierwszych objawów zainterweniować, żeby powikłanie się nie rozwinęło. Bardzo ważna jest odpowiednia pielęgnacja stóp przy cukrzycy, zwłaszcza gdy już wystąpią pierwsze problemy skórne. Nie należy używać silnych środków chemicznych czy ostrych przedmiotów jak tarka. Trzeba postawić na kosmetyki z jak najlepszym składem, które są dopasowane konkretnie do problemu skórnego. Inne kosmetyki zaleca się do skóry suchej, a inne do pokrytej ranami.

Potrzebne będzie też nowe obuwie. Przy stopie cukrzycowej trzeba koniecznie dbać o wygodę stóp. Być może mniej eleganckie obuwie nie jest marzeniem każdej osoby, ale muszą to być buty dobrze wyprofilowane, luźniejsze czy z materiałów oddychających, ale też muszą to być buty kryjące bez żadnych otworów, przez które mogły by wlecieć np. drobinki piasku. Trzeba chronić stopy przez obecnością ciała obcego w butach, które mogło by podrażnić skórę i spowodować ranę. Jeśli pojawią się na stopach zmiany, stany zapalne, skaleczenia czy nawet pęcherze koniecznie trzeba udać się do specjalisty celem zdiagnozowania czy to jest wynik stopy cukrzycowej czy tylko chwilowy problem skórny.

Leczenie zespołu stopy cukrzycowej