Serotonina: czym jest, funkcje, objawy niedoboru a depresja

Serotonina to substancja chemiczna, która ma wiele funkcji w ludzkim ciele. Jest czasem nazywana szczęśliwym związkiem chemicznym, ponieważ przyczynia się do dobrego samopoczucia i szczęścia. Naukowa nazwa serotoniny to 5-hydroksytryptamina lub 5-HT. Występuje głównie w mózgu, jelitach i płytkach krwi. Serotonina służy do przekazywania wiadomości między komórkami nerwowymi, uważa się, że jest aktywna w zwężaniu mięśni gładkich, a także przyczynia się do dobrego samopoczucia i szczęścia. Jako prekursor melatoniny pomaga regulować cykle snu i czuwania organizmu oraz wewnętrzny zegar. Uważa się, że odgrywa ona rolę w apetycie, emocjach i motorycznych, poznawczych i autonomicznych funkcjach. Jednak nie wiadomo dokładnie, czy serotonina wpływa na nie bezpośrednio, czy też ma ogólną rolę w koordynowaniu układu nerwowego.

Wydaje się, że odgrywa ona kluczową rolę w utrzymaniu równowagi nastroju, ponieważ niski poziom serotoniny wiąże się z depresją.

Czym jest serotonina?

Serotonina powstaje w wyniku biochemicznego procesu konwersji, który łączy tryptofan, składnik białek, z hydroksylazą tryptofanu, reaktorem chemicznym. Razem tworzą 5-hydroksytryptaminę (5-HT) lub serotoninę.

Serotonina jest najczęściej uważana za neuroprzekaźnik, chociaż niektórzy uważają ją za hormon. Jest produkowany w jelitach i mózgu. Występuje także w płytkach krwi i ośrodkowym układzie nerwowym.

Ponieważ występuje szeroko w całym ciele, uważa się, że wpływa on na różne funkcje ciała i psychologiczne. Serotonina nie może przekroczyć bariery krew-mózg, więc wszelkie serotoniny używane w mózgu muszą być wytwarzane wewnątrz mózgu.

Funkcje w organizmie

Jako neuroprzekaźnik, przekaźniki serotoninowe przekazują sygnały między komórkami nerwowymi lub neuronami, regulując ich intensywność. Uważa się, że odgrywa ona kluczową rolę w ośrodkowym układzie nerwowym i w ogólnym funkcjonowaniu organizmu, a zwłaszcza w przewodzie żołądkowo-jelitowym. Badania wykazały związek między metabolizmem serotoniny i kości, wytwarzaniem mleka matki, regeneracją wątroby i podziałem komórek. Ponadto, serotonina wpływa na większość komórek mózgowych zarówno bezpośrednio, jak i pośrednio.

• Funkcja jelitowa: większość serotoniny znajduje się w przewodzie pokarmowym, gdzie reguluje pracę jelit i ruchy. Odgrywa również rolę w zmniejszaniu apetytu podczas jedzenia.
• Nastrój: W mózgu serotonina wpływa na poziom nastroju, lęku i szczęścia. Nielegalne leki zmieniające nastrój, takie jak ecstasy i LSD, powodują znaczny wzrost poziomu serotoniny.
• Krzepnięcie: serotonina przyczynia się do tworzenia się skrzepów krwi. Jest uwalniany przez płytki krwi, gdy występuje rana. Wynikające zwężenie naczyń lub zwężenie naczyń krwionośnych zmniejsza przepływ krwi i pomaga tworzyć skrzepy krwi.
• Gęstość kości: Niektórzy naukowcy powiązali wysokie poziomy serotoniny w kościach ze wzrostem osteoporozy.
• Funkcje seksualne: Serotonina wydaje się hamować aktywność seksualną. Selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny zwiększają poziom serotoniny u osób z depresją, ale od 20 do 70 procent osób, które je przyjmują, doświadcza szeregu objawów związanych z dysfunkcją seksualną.

Objawy niedoboru serotoniny

Niskie poziomy serotoniny zostały powiązane są między innymi z:

• kiepską pamięcią,
• niskim nastrojem.

Co więcej, mogą one również prowadzić do następujących objawów:

• pragnienie słodkich lub skrobiowych pokarmów,
• trudności ze snem,
• niska samoocena,
• niepokój,
• złość i agresja.

Są to częste objawy depresji, ale wydaje się, że niewiele jest dowodów na bezpośrednie ich powiązanie z niskim poziomem serotoniny.

Zespół serotoninowy

Zespół serotoninowy lub toksyczność serotoninowa może wystąpić, gdy dana osoba przyjmuje jednocześnie dwa leki zwiększające poziom serotoniny. Występuje nadmierna stymulacja ośrodkowego układu nerwowego i obwodowych receptorów serotoninowych. Zwykle jest to wynikiem interakcji lekowej, ale może ją wywołać co najmniej jeden stan chorobowy.

• Interakcje leków: stosowanie przepisanych leków, nielegalnych narkotyków lub suplementów diety może prowadzić do zespołu serotoninowego, na przykład, jeśli dana osoba jest podatna lub jeśli dwa leki wpływające na poziom serotoniny są przyjmowane w tym samym czasie. Objawy mogą pojawić się od 6 do 8 godzin po przyjęciu leku.
• Narkotyki: stosowanie narkotyków rekreacyjnych, takich jak ecstasy i MDMA, prowadzi do wysokiego i nagłego uwolnienia serotoniny. W przypadku stosowania z przepisanymi lekami serotoninergicznymi może to zwiększać ryzyko wystąpienia zespołu serotoninowego.
• Nowotwory: nowotwory złośliwe, powszechnie występujące w przewodzie pokarmowym, mogą powodować uwalnianie zbyt dużej ilości serotoniny. Większość nowotworów nie ma żadnych objawów. Często można je znaleźć podczas testów lub procedur wykonywanych w innych celach.

Zespół serotoninowy prowadzi do nadmiernej aktywności nerwów. Taki stan może powodować nietypowe objaw, jak na przykład:

• pobudzenie i niepokój,
• zamieszanie,
• zwiększone tętno i ciśnienie krwi,
• rozszerzenie źrenic,
• biegunka,
• bóle głowy,
• dreszcze,
• zmęczenie,
• utrata koordynacji mięśni,
• gęsia skórka,
• sztywność mięśni.

Zwiększenie poziomu serotoniny

Selektywne inhibitory zwrotnego wychwytu serotoniny oraz nielegalne narkotyki mogą i podnoszą poziom serotoniny w organizmie. Jednak istnieją inne sposoby ich wzrostu.

• Indukcja nastroju: Zmiany w myśli, zarówno poprzez psychoterapię, jak i samoindukcję, mogą zwiększyć poziom serotoniny, jeśli interakcja między syntezą serotoniny a narządem jest dwukierunkową zależnością.
• Światło: już stosowane jako leczenie sezonowego zaburzenia afektywnego, kilka badań sugerowało, że można go również stosować w leczeniu depresji.
• Ćwiczenie: Ćwiczenie ma działanie przeciwdepresyjne, a niektóre badania sugerują, że może on zwiększyć funkcję serotoniny w mózgu.
• Dieta: pokarmy, które mają wyższy poziom tryptofanu mogą być powiązane z poprawą nastroju i poznania, prawdopodobnie z powodu zwiększonego poziomu serotoniny.

Serotonina a depresja

Nie jest jasne, co dokładnie powoduje depresję, ale kluczową teorią w ciągu ostatnich 50 lat jest to, że może ona obejmować brak równowagi neuroprzekaźników lub hormonów w ciele. Depresja jest powiązana z niskim poziomem serotoniny, ale to, czy przyczynia się ona do depresji, czy wynika z niej, pozostaje niejasne. Selektywne inhibitory zwrotnego wychwytu są najczęściej przepisywanymi lekami przeciwdepresyjnymi.  Normalnie, gdy przekaźnik przekaże neuroprzekaźnik, jego impuls nerwowy zostaje ponownie wchłonięty przez organizm. Selektywne inhibitory zwrotnego wychwytu  zapobiegają resorpcji serotoniny, co prowadzi do wyższych poziomów serotoniny w synapsach.

Kiedy ludzie używają narkotyków , takich jak MDMA i ekstazy, uwalniane są spore ilości serotoniny. Może to prowadzić do wyczerpania serotoniny i obniżenia nastroju, splątania i innych objawów, które utrzymują się przez kilka dni. Badania wykazały również, że leki te mogą również uszkadzać nerwy, które zawierają serotoninę, z możliwymi długotrwałymi działaniami niepożądanymi.

Informacje w pigułce

• Serotonina jest ważnym chemicznym i neuroprzekaźnikiem w ludzkim ciele.
• Serotonina pomaga regulować nastrój i zachowania społeczne, apetyt i trawienie, sen, pamięć oraz pożądanie i funkcję seksualną.
• Może istnieć związek między serotoniną a depresją. Jeśli tak, to nie jest jasne, czy niski poziom serotoniny przyczynia się do depresji, czy też depresja powoduje spadek poziomu serotoniny.
• Leki, które zmieniają poziom serotoniny są stosowane w leczeniu depresji, nudności i migreny , i mogą odgrywać rolę w otyłości i chorobie Parkinsona.
• Inne sposoby zwiększenia poziomu serotoniny w organizmie mogą obejmować indukcję nastroju, światło, wysiłek fizyczny i dietę.