Rola i przebieg badania CRP dla oceny stanu zapalnego

Badanie CRP wykonuje się podczas laboratoryjnych badań krwi. Celem tego badania jest stwierdzenie ilości białka C-reaktywnego w organizmie. Podwyższona ilość białka w krwiobiegu oznacza, że w organizmie trwa stan zapalny. Badanie to jest znaczącą wskazówka dla lekarza określającą dalsze postępowanie: poszukiwanie źródła stanu zapalnego lub od razu przystąpienie do jego leczenia w przypadku, gdy źródło zostało wcześniej zlokalizowane.

Co to jest CRP?

CRP C Reactive Protein, czyli białko C-reaktywne jest białkiem osocza pochodzącym z grupy tzw. białek ostrej fazy. Należy ono do grupy aminokwasów reagujących na pojawiające się w organizmie stanów zapalnych. Produkuje je, pod wpływem cytokin zapalnych, wątroba oraz komórki tłuszczowe. Podczas różnego rodzaju infekcji opanowującej organizm poziom stężenia tego białka wyraźnie wzrasta, nawet 100 x w trakcie jednego dnia. Białka CRP traktuje się jako markery stanu zapalnego.

CRP należy do tych składowych, które pomagają zwalczać stany zapalne w organizmie. CRP stymuluje proces fagocytozy, polegający na łączeniu się monocytów (białe krwinki) z atakującymi układ immunologiczny patogenami. W ten sposób zostają one usunięte z organizmu.

Kiedy należy wykonać badanie CRP?

Badanie CRP zleca lekarz, gdy podejrzewa zaistnienie stanu zapalnego w organizmie pacjenta. Stan zapalny może powstać na tle infekcji:

• pasożytniczej
• grzybicznej
• wirusowej
• bakteryjnej

Poziom białka C-reaktywnego pomaga monitorować leczenie:

• chorób autoimmunologicznych
• niektórych nowotworów
• różnego rodzaju infekcji
• odrzucenie przeszczepów
• zaburzeń układu naczyniowego

 CRP – średnie czyli prawidłowe stężenie

Badanie CRP wykaże fakt toczącej się w organizmie infekcji bakteryjnej, choroby nowotworowej, zawału serca, urazu czy stanu zapalnego poprzez wzrost jego poziomu. Białko C-reaktywne obecne jest w wyniku reakcji obronnych organizmu, a do jego zadań należy udział w tzw. reakcji immunologicznej, która ma przeciwstawić się czynnikowi zapalnemu oraz stymulować działanie ciałek odpornościowych.

Jednak wartość aktualnego poziomu białka CRP będzie zależeć od kilku czynników:

• płci pacjenta
• masy jego ciała
• rasy
• wieku
• palenia lub niepalenia papierosów
• stosowania różnego rodzaju leków
• obecności  infekcji
• diety ( zbyt mała ilość spożywanych węglowodanów czy stosowanie w kuchni olejów roślinnych mogą mieć wpływ na badanie)

U osoby zdrowej średnie stężenie CRP nie powinno wynosić więcej niż 5 mg/l. Powyżej 10 mg/l uznaje się, że w organizmie toczy się proces zapalny. Norma, średni poziom CRP powinien zawierać się w przedziale od 0,08 do 3,1 mg/l. Jednak gdy pacjent pali nałogowo papierosy lub ma kłopoty z nadciśnieniem tętniczym wynik może oscylować wokół 10 mg/l.

• CRP w przedziale od 3,1 do 10 mg/l  wskazuje z dużym prawdopodobieństwem na obecność stanu zapalnego ( najczęściej będzie to zakażenie)  w organizmie
• CRP < 40 mg/l  wskazuje na łagodne zapalenia, infekcje wirusowe lub ciążę
• CRP < 200 mg/l wskazuje na obecność infekcji bakteryjnej
• CRP < 500 mg/l  pojawi się gdy w organizmie dojdzie do ciężkich zakażeń bakteryjnych lub oparzeń

CRP – skutki wzrostu poziomu stężenia

Chociaż CRP nie powinno przekraczać 5 mg/l to infekcję zaczyna podejrzewać się dopiero, gdy poziom białka przekroczy 10mg/l . Wynika to właśnie z szeregu uwarunkowań i ograniczeń w wyciąganiu wniosków. Natomiast przy rzeczywistym stanie zapalnym stężenie CRP w trakcie 24-48 godzin może wzrosnąć nawet 100x. Najwyższy poziom stężenia białka widać u pacjentów onkologicznych, gdy dochodzi u nich do zakażenia bakteriami Gram-ujemnymi, takimi jak : gronkowiec czy gruźlica lub tężec. A także gdy doświadczają oni dodatkowo ciężkich urazów i muszą przebyć kolejną operację. Wówczas obserwuje się u nich poziom stężenia białka oscylujący wokół  500 mg/l. Stężenie CRP wzrasta również, gdy pacjent doświadcza stanów zapalnych spowodowanych:

• chorobami przewlekłymi
• chorobami autoimmunologicznymi
• chorobami serca

To dlatego badanie CRP jest tak istotne dla rekonwalescentów tych chorób oraz chorób związanych z nowotworami. Jeżeli lekarz podejrzewa u pacjenta obecność którejś z chorób serca zleca badanie hs-CRP. Badanie to jest dokładniejsze i bardziej wrażliwe na najmniejsze nawet wahanie poziomu białka. Jednak jest to badanie zero/jedynkowe, czyli dotyczy osób zdrowych, które znajdują się w grupie ryzyka zapadalności na choroby układu sercowo-naczyniowego.

Badanie CRP ważne dla chorób sercowo-naczyniowych

Stosunkowo niedawno czynnik podwyższonego poziomu białka liczy się w diagnostyce chorób sercowo-naczyniowych. Badanie to znalazło zastosowanie w ocenie tzw. ryzyka incydentów sercowo-naczyniowych, czyli badanie to zleca się pacjentom zaliczanym do grupy osób najbardziej narażonych na:

• zawał mięśnia sercowego
• udar niedokrwienny
• nagłą śmierć sercową

Skuteczność tego badania wynika z zauważalnego związku pomiędzy ryzykiem różnego rodzaju chorób wieńcowych a poziomem CRP w krwiobiegu pacjenta. Niski poziom CRP będzie widoczny przy stanach zapalnych o niewielkim nasileniu. Występuje on podczas tworzenia się zmian miażdżycowych. Proces zapalny bowiem towarzyszy odrywaniu się blaszek miażdżycowych blokujących transport krwi i wywołujących tym samym miejscowe tworzenie się zakrzepów i zatykaniu nimi naczyń krwionośnych.

Podstawowe stężenie CRP natomiast będzie wskazywało na ryzyko zawału lub udaru. Dla tej grupy ryzyka wskazuje się również związek pomiędzy poziomem CRP a:

• nadciśnieniem tętniczym
• obniżonym poziomem dobrego cholesterolu
• zaburzeniami metabolicznymi
• otyłością brzuszną

Zagrożenie incydentami sercowo-naczyniowymi ocenia się z podziałem na trzy grupy ryzyka:

• grupa niskiego ryzyka, gdy badanie hs-CRP wskazuje na poziom poniżej 1,0 mg/l
• grupa średniego ryzyka, gdy to samo badanie wskazuje na poziom w przedziale 1,0 do 3,0 mg/l
• grupa wysokiego ryzyka, gdy poziom białka oscyluje powyżej 3 mg/l