Rehabilitacja po urazie stawu ramieniowego

Staw ramienny, potocznie nazywany stawem barkowym lub po prostu barkiem, jest dość podatny na urazy. Mogą być one wynikiem gwałtownego szarpnięcia lub podnoszenia ciężkich przedmiotów. [1] Jak wygląda rehabilitacja po zwichnięciu stawu ramiennego i innych urazach? O czym trzeba pamiętać podczas jej trwania?

Staw ramienny – charakterystyka

Jak wygląda anatomia barku? Staw ramienny łączy kończynę górną z tułowiem. Budowa barku jest dość skomplikowana. Ten staw kulisty ma bardzo szeroki zakres ruchu — największy ze wszystkich znajdujących się w ciele człowieka. Otaczają go więzadła obrąbkowo-ramienne.  [1] Pozwala prostować, odwodzić i przywodzić ramię. Ten największy staw kończyny górnej charakteryzuje się także rotacją zewnętrzną.

Struktury kostne (kość ramienna, łopatka, obojczyk i mostek) są otoczone przez liczne więzadła, mięśnie, ścięgna i kaletki, które zapewniają stabilizację barku i płynność wykonywanych ruchów. [1] Najważniejszą rolę pełni tzw. stożek rotatorów, czyli grupa czterech mięśni i ich ścięgien otaczających jeden ze stawów, tj. staw ramienno-łopatkowy. [1]

Dolegliwości w obrębie stawu ramiennego występują często. Ich przyczyną zwykle są przeciążenia, powtarzalne mikroprzeciążenia i urazy otaczających tkanek miękkich (głównie stożka rotatorów, torebki stawowej). Urazowi może ulec także głowa kości ramiennej oraz panewka stawowa. Uszkodzenie stawu ramiennego może wystąpić w trakcie codziennych czynności czy aktywności sportowej. [1]

Dlaczego boli bark?

Jak wspomniano powyżej, ból stawu ramiennego zwykle jest efektem urazu. Może być również symptomem chorób (zwyrodnieniowych, łuszczycowego zapalenia stawów, dny moczanowej). [1] Jeśli jednak doszło u Ciebie do nadwerężenia stawu barkowego, najprawdopodobniej powodem bólu jest uraz. Dolegliwościom bólowym może towarzyszyć ograniczona ruchomość (np. niemożliwość zgięcia ręki) lub niestabilność stawu ramiennego.

Jednym z często występujących jest uszkodzenie stożka rotatorów. W trakcie wykonywania monotonnych, powtarzających się czynności (np. z rękami nad głową) dochodzi do przeciążenia tych struktur, a nawet ich zerwania. [1] Ból w przypadku tego urazu często lokalizuje się w okolicy przedniej i bocznej ramienia. Jeśli dołączy się lokalny odczyn zapalny kaletek okołobarkowych, ból występuje w nocy i uniemożliwia spanie na zajętym barku. [1]

Rehabilitacja po urazie barku – jak powinna wyglądać?

Celem rehabilitacji po urazie stawu ramiennego jest przywrócenie pacjentowi możliwości wykonywania codziennych zajęć. [2] Programy rehabilitacyjne mogą obejmować szeroki zakres ćwiczeń. Ich wdrożenie zawsze należy skonsultować z fizjoterapeutą, aby ustalić jakie działania pomogą osiągnąć pożądane rezultaty. [2]

Rehabilitacja stawu ramiennego ma na celu przywrócenie stawowi ramiennemu poniższych cech.

• Siły – wzmocnienie mięśni podtrzymujących ramię pomoże utrzymać stabilność stawu barkowego. To pomoże złagodzić ból barku i zapobiec dalszym urazom.
• Elastyczności – rozciąganie wzmocnionych mięśni jest ważne dla przywrócenia zakresu ruchu w stawie i zapobiegania urazom. Delikatne rozciąganie po ćwiczeniach wzmacniających może zmniejszyć bolesność mięśni i utrzymać ich elastyczność.

W ramach rehabilitacji barku ćwiczy się wiele grup mięśniowych i innych struktur. Są to:

•  mięsień naramienny (przód, tył i ramię),
•  mięśnie czworoboczne (górna część pleców),
•  mięśnie równoboczne (górna część pleców),
• mięśnie podbarkowe (wspierające staw barkowy),
•  mięsień nadgrzebieniowy (podtrzymujący staw barkowy),
•  mięsień podgrzebieniowy (podtrzymujący staw barkowy),
•  mięsień podłopatkowy (przód barku),
•  biceps (mięsień dwugłowy ramienia), 
•  triceps (tył ramienia),
• mięsień obły mniejszy,
• więzadło kruczo-ramienne,
• obręcz barkowa. [2]

Fizjoterapeuta dobiera zakres ćwiczeń na bark w zależności od indywidualnych potrzeb pacjenta, czyli od rodzaju urazu oraz kondycji stawów i mięśni.

O czym pamiętać podczas rehabilitacji stawu ramiennego?

Przed rozpoczęciem ćwiczeń rehabilitacyjnych należy wykonać rozgrzewkę z niską aktywnością. Powinna trwać około 10 minut.  [2] Po rozgrzewce najpierw rozpoczyna się ćwiczenia rozciągające, a dopiero następnie można przejść do wzmacniających. Po ich wykonaniu znowu powtarza się rozciąganie, aby zakończyć program. [2]

Bardzo ważne jest to, aby nie ignorować bólu podczas ćwiczeń. Jeśli się go odczuwa, należy omówić to z lekarzem lub fizjoterapeutą. Ból podczas rehabilitacji, na przykład podczas wykonywania ruchów odwodzenia w stawie ramiennym, nie jest zjawiskiem normalnym.  Specjalista powinien również odpowiedzieć na wszystkie pytania pacjenta, jeśli taki pojawią się podczas programu rehabilitacji stawu ramiennego. [2]

 Na zlecenie marki 4Flex

Bibliografia

1. Korkosz M., Guła Z., Ból barku: przyczyny, objawy i leczenie, Medycyna Praktyczna dla Pacjentów, Objawy, 2022 https://www.mp.pl/pacjent/objawy/88166,bol-barku (dostęp 30.08.2023)
2. Chirurgia kolana – Urazy Kolan  „Rehabilitacja i Ortopedia, protokoły rehabilitacyjne, Program Terapii Barku i Ramienia – protokół leczenia zachowawczego na podstawie American Academy of Orthopaedic Surgeons” https://chirurgia-kolana.pl/pacjent/protokoly-rehabilitacyjne/download/20_7e996f78ccf0cf77531021b3503f1131 (dostęp 30.08.2023)