Posocznica – przyczyny, zakażenie, przebieg i powikłania, objawy i leczenie

Posocznica to zakażenie nazywane popularnie wśród ludzi sepsą. Ponieważ nie jest to choroba, nie jest też zaraźliwa. Jej rozwój spowodowany jest zazwyczaj spadkiem odporności pacjenta.

Co to jest posocznica?

Wyraz sepsa pochodzi z łaciny i dosłownie oznacza gnicie. Nadal wielu ludzi myśli, że jest ona chorobą. W rzeczywistości to grupa symptomów, które są reakcją ciała na zakażenie. Tworzą one różnego rodzaju bakterie, wirusy i grzyby. Posocznica rozwija się bardzo szybko. Z tego względu natychmiastowe jej zdiagnozowanie jest sprawą kluczową. W organizmie dochodzi do reakcji zapalnej, której towarzyszą cytokiny i chemokiny. Czasami pojawiają się także zmiany w narządach wewnętrznych, a to z kolei doprowadza do ich niewydolności.
Najczęściej na posocznice cierpią osoby leczone na oddziale intensywnej terapii i to głównie z powodu dużej ilości inwazyjnych czynności, które niestety są niezbędne, aby wyleczyć chorego. W warunkach poza szpitalnych, sepsę łapią osoby starsze (z osłabionym organizmem), młodzież i małe/młode dzieci. Szczególne ryzyko stanowi przebywanie w zatłoczonych miejscach takich jak szkoły, więzienia, itp..

Przyczyny

Posocznica nie bierze się sama z siebie. Odpowiedzialne są za nią pewne czynniki:

• Bakterie ropotwórcze – to najczęściej występująca przyczyna. W ich skład wchodzą na przykład paciorkowce, pałeczki jelitowe lub gronkowce Nieco rzadziej inne rodzaje wirusów, bakterii i grzybów.
• Mikroflora saprofityczna – inaczej bakterie fizjologiczne znajdujące się w ustroju. W tym przypadku jest to nieco rzadziej spotykana przyczyna.
• Zła higiena jamy ustnej, skóry i mniejsza odporność – co do ostatniego, wpływ na to mają antybiotyki i sterydy stosowane w czasie kuracji.
• Meningokoki – jedne z bakterii ropotwórczych. To głównie za ich sprawą posocznica występuje u młodej części społeczeństwa. Spowodowane jest to ich predyspozycjami do łatwego rozprzestrzeniania się. Umiejscawiają się w wydzielinie jamy nosowo-gardłowej. Co ciekawsze, szacuje się, że 10% populacji na świecie jest ich nosicielami, chociaż o tym nie wiedzą, a do tego są zupełnie zdrowi. Mimo tego „przenoszą” zarazki na innych.
• Antybiotyki – jest to przyczyna pośrednia, a polega głównie na tym, że sepsa uodparnia się na antybiotyki zażywane w zbyt dużych ilościach przez ludzi. Przez to występuje coraz częściej.

Sposób zakażenia

Posocznica „przekazywana” jest zazwyczaj drogą kropelkową. Jednakże w niektórych przypadkach odpowiedzialny jest za to wektor, dzięki któremu bakteria/wirus przeniósł się do organizmu, czyli cewniki dopęcherzowe lub dożylne, zarówno jeśli są założone na stało, jak i wyłącznie na krótki czasu.

Najbardziej narażone na powstanie i rozwinięcie się posocznicy są małe dzieci (wliczając w to niemowlęta) i przewlekle chorzy.
Ponadto, ponieważ posiadać meningokoki może każdy, nie należy spożywać tego samego pożywienia lub dzielić się rzeczami osobistymi z innymi. Wlicza się w to nawet całowanie.

Zagrożenie ze strony posocznicy wzrasta wraz z nadejściem zimy i/lub wiosny.

Jak wygląda przebieg posocznicy?

Początek sepsy może występować w dwóch trybach – powolnym lub nagłym. W przeważającej większości przypadków, najpierw pojawiają się dreszcze i wysoka temperatura, chociaż jeśli zakażenie dotyka małe dzieci, gorączka nie zawsze jest duża. Przebieg, w pierwszych kilkudziesięciu minutach można pomylić z grypą. Poza tym zaobserwować można objawy (o których w następnej części) typowe dla posocznicy.

Bardzo szybko przebiegająca posocznica to bardzo poważne zdarzenie, które po upływie kilku godzin może skończyć się śmiercią. W przypadku zaobserwowania przez rodziców lub opiekunów stanu dziecka jest niezwykle ciężki, a do tego zaobserwować można symptomy skazy krwotocznej, należy w trybie natychmiastowym zaczerpnąć pomocy lekarskiej, a najlepiej skierować się do szpitala. To od szybkości zastosowania leków zależeć będzie czy wszystko skończy się dobrze czy też nie.

Objawy

Początkowe objawy posocznicy wyglądają praktycznie tak samo jak grypa, dlatego stanowią pewien rodzaj zagrożenia w natychmiastowej diagnozie. Pierwej występującymi symptomami są więc:

• szybsze niż zwykle bicie serca i oddychanie,
• za niska lub za wysoka temperatura,
• gorączka,
• przyśpieszony oddech,
• wysypka oraz przerzutowe ropnie – te akurat pojawiają się praktycznie wszędzie i mają czerwoną lub sinawą barwę. Nawet jeśli się je naciśnie, nie zmieniają one swego koloru.
• liczba białych krwinek we krwi jest zdecydowanie za mała (<4000/mm) lub za duża (>12000/mm)

W momencie wkroczenia posocznicy na bardziej zaawansowany stopnień pojawia się:

• spadek ciśnienia,
• zaburzenia krążenia,
• krwawienie z układu pokarmowego,
• inne, zależne od, powstałych wskutek zakażenia, chorób.

Leczenie

Najważniejszą kwestią w leczeniu posocznicy jest jak najszybsze zaczęcie kuracji. Antybiotyki najlepiej podać już przy pierwszych symptomach. Wlicza się w to preparaty przeciwzakrzepowe, środki nasercowe itp.. Kluczową kwestią jest zdiagnozowanie, co (bakteria/wirus) wywołało sepsę. Robi się to poprzez posiew krwi. Lekarze szukają źródła zakażenia, i stanów zapalnych. Ponadto ciągle monitoruje się stan płynów w ciele pacjenta.

W momencie niemożliwości w ustaleniu czynnik wywołującego posocznicę, stosuje się antybiotyki o szerokim działaniu.

Wyleczenie sepsy jest możliwe tylko na oddziałach intensywnej terapii. To tam, w razie jakichkolwiek problemów, lekarze mogą podtrzymywać działanie narządów wewnętrznych.

Powikłania

Najgroźniejszym powikłaniem posocznicy jest śmierć. Obecnie ma ona poziom 20-40%. Po wyzdrowieniu, pacjent ma zmiany martwicze, które czasem kończą się amputacją, lub ubytki części ciała, w tym skóry.

Jeśli sepsie towarzyszyło zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, następstwem mogą być napady padaczkowe, zaburzenia rozwoju psychofizycznego, a także niedosłuch.

Zapobieganie

Posocznica jest bardzo niebezpieczna dla życia człowieka dlatego jej zapobiegnięcie może być dla ludzi jednym z priorytetów. Na szczęście da się to zrobić, wykonując kilka czynności. Pierwszą z nich powinno być zadbanie o własne zdrowie, wliczając w to regularne wizyty u dentysty czy lekarza pierwszego kontaktu w przypadku stanów zapalnych, a nawet przeziębienia. Nie wolno nadużywać antybiotyków samemu. Po pierwsze może być to niebezpieczne dla zdrowia, a po drugie uodpornić organizm, a przy tym sam zarazek, na jego działanie. Kolejnym aspektem jest dbanie o odporność. Można to zrobić poprzez zastosowanie szczepionek na bakterie odpowiedzialne za posocznice.

Szczepionka

Jak już powiedziano, jedna szczepionka na posocznicę nie istnieje, ale są takie, które przeciwdziałają jej bakteriom. Na rynku jest wiele ich rodzajów. Niektóre są refundowane przez NFZ, za inne trzeba zapłacić samemu. Jedną z najpopularniejszych jest szczepionka przeciw meningokokom typu C. Z powodu jej ceny, pierwszymi osobami rozważającymi jej wzięcie powinni być ludzie znajdujący się w grupie podwyższonego ryzyka oraz jeśli szykuje się podróż do krajów, gdzie dużo osób choruje na posocznicę.

Niestety, chociaż można zabezpieczyć się na różne sposoby, trzeba pamiętać, że nie wszystko daje 100% pewność, że nie będzie się miało posocznicy.