Pneumokoki: choroby, nieinwazyjne infekcje, objawy i leczenie

Choroba pneumokokowa to infekcja wywołana przez bakterię Streptococcus pneumoniae ( S. pneumoniae ), znana również jako pneumokoki. Zakażenie może prowadzić do zapalenia płuc, zakażenia krwi (bakteriemia / sepsa), zakażenia ucha środkowego lub bakteryjnego zapalenia opon mózgowych. Światowa Organizacja Zdrowia twierdzi, że pneumokoki są najczęstszą na świecie przyczyną śmierci poszczepiennej u niemowląt i dzieci w wieku poniżej 5 lat.

Pneumokoki a choroby

Zasadniczo, istnieją dwa główne rodzaje chorób pneumokokowych:

Nieinwazyjne choroby pneumokokowe

Mogą one być mniej poważne niż inwazyjna choroba pneumokokowa i wystąpić poza głównymi narządami lub krwią. S. pneumoniae – penumokoki,  może rozprzestrzeniać się z nosogardle (przestrzeń nosa  i gardła) do górnych i dolnych dróg oddechowych i może powodować:

• Zapalenie ucha środkowego – zakażenie ucha środkowego. Zapalenie ucha środkowego, zwykle z gromadzeniem się płynu w uchu środkowym, obrzękiem błony bębenkowej, bólem ucha. Jeśli błona bębenkowa jest perforowana drenaż ropy do kanału słuchowego.
• Niebakteryjne zapalenie płuc – infekcja dolnych dróg oddechowych bez wykrywalnego rozprzestrzeniania się drobnoustrojów do krwioobiegu.

Inwazyjne choroby pneumokokowe

Są one bardziej poważne i występują wewnątrz większego narządu lub we krwi. Przykłady obejmują:

• Bakteriemia (sepsa) – bakteryjne zakażenie krwi. Bakteriemia odnosi się do obecności żywych bakterii we krwi, podczas gdy sepsa oznacza zakażenie krwi, które jest związane z wyciekiem kapilarnym, wstrząsem i zwiększonym ryzykiem zgonu.
• Zapalenie opon mózgowych – zapalenie opon mózgowych. Geny są trzema membranami pokrywającymi mózg i rdzeń kręgowy.
• Bakteryjne zapalenie płuc – zapalenie jednego lub obu płuc, z pneumokokami w krwioobiegu.

Obciążenie pneumokokami

Według danych Światowej Organizacji Zdrowia każdego roku na całym świecie w wyniku chorób pneumokokowych, a więc pneumokoków, umiera na całym świecie nawet 1,6 miliona ludzi – około połowa z nich to dzieci w wieku poniżej 5 lat w krajach rozwijających się. WHO klasyfikuje chorobę pneumokokową, czyli pneumokoki, jako główną przyczynę śmiertelności i zachorowalności. Dla przykładu, choroba pneumokokowa powoduje dwa zgony co godzinę u dzieci poniżej 5 roku życia w obu Amerykach.  Jest także jednym z dwóch pierwszych izolatorów występujących w zapaleniu ucha środkowego. Zapalenie płuc wywołane przez pneumokoki wpływa na ludzi, którzy są bardzo młodzi lub bardzo starzy. Według Światowej Organizacji Zdrowia, szczepienie jest jedynym dostępnym narzędziem do zapobiegania rozwoju pneumokoków.

Objawy zakażenia pneumokokami zależą od rodzaju zakażenia pacjenta.

Objaw jest czymś, co odczuwa pacjent, a znakiem mogą być zewnętrzne zmiany. Przykładem objawu może być ból głowy, a przykładem znaku może być wysypka. Objawy istnienia pneumokoków mogą być niespecyficzne. Jednak, najczęstsze objawy to:

• Podwyższona temperatura ciała (gorączka),
• Dreszcze,
• Nadmierne pocenie się,
• Bóle ciała, zazwyczaj przeszywające,
• Ból głowy,
• Złe samopoczucie (ogólnie złe samopoczucie).

 Objawy

W przypadku bakterii pneumokokowej – objawy przedmiotowe i podmiotowe mogą obejmować:

• Podwyższona temperatura ciała (gorączka),
• Ból głowy,
• Bóle mięśni i bóle stawów,
• Szybkie tętno,
• Szybkie oddychanie.

W przypadku pneumokokowego zapalenia opon mózgowych – objawy przedmiotowe i podmiotowe mogą obejmować:

• Podwyższona temperatura ciała (gorączka),
• Ból głowy,
• Nudności,
• Wymioty,
• Senność,
• Drażliwość,
• Sztywna szyja,
• Napady padaczkowe,
• Czasami śpiączka.

Zapalenie płuc wywołane pneumokokami – objawy przedmiotowe i podmiotowe mogą obejmować:

• Kaszel, ,
• Podwyższona temperatura ciała (gorączka),
• Problemy z oddychaniem, takie jak duszność (szybkie oddychanie),
• Ból w klatce piersiowej.

Inne objawy mogą obejmować:

• Nudności,
• Wymioty,
• Ból głowy,
• Zmęczenie (uczucie wyczerpania),
• Bóle mięśni.

Pneumokokowe ostre zapalenie ucha środkowego – objawy przedmiotowe i podmiotowe mogą obejmować:

• Ból ucha,
• Podwyższona temperatura ciała (gorączka),
• Wymioty,
• Biegunka,
• Tymczasowa utrata słuchu.

Rozpoznanie choroby pneumokokowej jest trudne i mikrobiologiczne potwierdzenie zakażenia może nie być możliwe. Istnieją różne sposoby ustalenia, czy u pacjenta występuje zakażenie pneumokokowe. Które testy są stosowane, zależy od objawów podmiotowych i podmiotowych pacjenta. Ponieważ inne rodzaje bakterii mogą również wywoływać infekcje o podobnych objawach, ważne jest badanie specyficzne pod kątem obecności pneumokoków.  Lekarz może wykonać lub zlecić niektóre z opisanych poniżej badań:

• Fizyczne badanie pacjenta – lekarz będzie słuchał klatki piersiowej pacjenta za pomocą stetoskopu. Jeśli usłyszy charakterystyczny trzeszczący odgłos, może to być objaw zapalenia płuc. Dostawca opieki zdrowotnej może również być w stanie zdiagnozować przypadki, obserwując częstość oddechów pacjenta i wzorce oddychania.
• Test ciśnienia krwi – ludzie z poważnymi infekcjami mają tendencję do spadku ciśnienia krwi.
• RTG klatki piersiowej – ,,cień” na prześwietleniu klatki piersiowej może wskazywać na zapalenie płuc. Mogą również występować ślady płynu w jamie opłucnej, które mogą wskazywać na ropniak.
• Próbki – jeśli podejrzewa się zakażenie pneumokokowe, barwienie metodą Grama i hodowlę należy przeprowadzić przy użyciu odpowiednich próbek, które powinny obejmować co najmniej jedno z poniższych: krew, badanie płynu mózgowo-rdzeniowego przez nakłucie lędźwiowe – (próbka płynu mózgowo-rdzeniowego jest pobierana z podstawy kręgosłupa pacjenta i sprawdzana pod kątem obecności bakterii. Jeśli zostanie wykryta liczba białych krwinek CSF i / lub bakterii, oznacza to, że pacjent ma zapalenie opon mózgowych), plwocina, płyn opłucnowy lub aspirat płucny, płyn stawowy, płyn otrzewnowy, inne ropnie lub próbki tkanek.

Najlepiej byłoby, gdyby próbki zostały pobrane przed rozpoczęciem antybiotykoterapii, ale nigdy nie powinno być opóźnienia w rozpoczęciu antybiotyków. Jeśli to możliwe, próbki należy umieszczać bezpośrednio w butelkach do hodowli krwi.

Nieinwazyjne infekcje

Testy laboratoryjne nie są zwykle zlecane, jeśli pacjent ma zapalenie spojówek lub zapalenie ucha środkowego, chyba że ma wyjątkowo wysoką gorączkę lub wydaje się być bardzo chory.

Pomimo wczesnego i odpowiedniego leczenia, nadal mogą istnieć poważne i potencjalnie zagrażające życiu powikłania wynikające z zakażenia pneumokokami. W przypadku zapalenia ucha środkowego może być wymagane leczenie antybiotykami. To samo dotyczy leczenia bakteryjne zapalenia płuc.

Inwazyjne zakażenia pneumokokowe – leczenie

Lekarze zazwyczaj przepisują antybiotyki do inwazyjnych zakażeń pneumokokowych. Jeśli infekcja jest łagodna, pacjent przyjmuje doustne antybiotyki. Poważne zakażenia wymagają podawania dożylnego – roztwór zawierający antybiotyki będzie podawany bezpośrednio do krążenia żylnego za pomocą strzykawki lub dożylnego cewnika (probówki). Lekarze mogą zalecić podawanie kombinacji różnych antybiotyków, na wypadek pneumokoki tworzyły oporność. Pojawienie się opornych szczepów pneumokoków w ciągu ostatnich kilku lat utrudnia leczenie, wydłużając okres wielu hospitalizacji, a także zwiększając prawdopodobieństwo stosowania droższych terapii alternatywnych. Pacjenci z bardzo poważną infekcją zostaną hospitalizowani, aby mogli otrzymać odpowiednią pomoc medyczną.

Eksperci twierdzą, że rosnący problem oporności na antybiotyki kładzie dodatkowy nacisk na potrzebę zapobiegania chorobie pneumokokowej poprzez szczepienia.