Owulacja: jak wywołać, fazy oraz zaburzenia

Owulacja to proces, który oznacza uwolnienie jajeczka podczas menstruacji u kobiet. Część jajnika zwana pęcherzykiem jajnikowym wyrzuca jajeczko. Jajeczko jest również znane jako oocyt lub samcza gameta. Taka gameta wyłaniana jest dopiero po osiągnięciu dojrzałości. Po uwolnieniu jajo wędruje przez jajowód, gdzie może, ale nie musi, zostać zaspokojone przez plemnik i zapłodnione. Owulacja i wydzielanie hormonów podczas cyklu menstruacyjnego są kontrolowane przez część mózgu zwaną podwzgórzem. Wysyła ono sygnały instruujące przedni płat i przysadkę mózgową w celu wydzielania hormonu luteinizującego (LH) i hormonu folikulotropowego (FSH). Warto wiedzieć, kiedy prawdopodobne jest wystąpienie owulacji, ponieważ kobieta w tym czasie jest najbardziej płodna i istnieje wyższe ryzyko zapłodnienia.

Fazy owulacji

Owulacja to uwolnienie jajeczka lub komórki jajowej, które mogą być następnie zapłodnione przez plemnik lub rozpuszczone podczas menstruacji. Proces owulacji określa okres podwyższonych hormonów podczas cyklu menstruacyjnego. Można go podzielić na 3 fazy:

• Faza folikularna: warstwa komórek wokół komórki jajowej zaczyna się rozwijać, lub staje się bardziej podobna do śluzu i ulega rozszerzeniu. Podszewka macicy zaczyna gęstnieć.
• Faza owulacyjna: Enzymy są wydzielane i tworzą dziurę lub piętno. Komórka jajowa i jej sieć komórek używają stygmatyzacji, aby przenieść się do jajowodu. Jest to okres płodności i zwykle trwa od 24 do 48 godzin.
• Faza poowulacyjna: wydzielina LH jest wydzielana. Zapłodnione jajo zostanie wszczepione do macicy, podczas gdy zapłodnione jajo powoli przestaje produkować hormony i rozpuszcza się w ciągu 24 godzin. Podłoże macicy również zaczyna się rozkładać i przygotowuje się do wyjścia z ciała podczas menstruacji lub miesiączki.

Kiedy dochodzi do owulacji?

Kobieca miesiączka trwa średnio od 28 dni do 32 dni. Początek każdego cyklu jest uważany za pierwszy dzień miesiączki. Uwalnianie jaja zazwyczaj następuje na 12 do 16 dni przed terminem następnej miesiączki.

Większość kobiet zaczyna miesiączkować w wieku od 10 do 15 lat. W tym samym czasie zaczynają jajeczkować i stają się zdolne do poczęcia. Jest to czas oznaczony jako pierwsza miesiączka.

Owulacja zazwyczaj zatrzymuje się po menopauzie, średnio w wieku od 50 do 60 lat, ale nadal występuje w okresie przed menopauzą. Jest to określane jako około-menopauza.

Diagnoza

Istnieje kilka wskazań i czynników, potwierdzających, iż kobieta jest w trakcie jajeczkowania. Podczas owulacji śluz szyjki macicy zwiększa objętość i staje się grubszy z powodu zwiększonego poziomu estrogenu.  Śluz szyjki macicy jest czasem porównywany do białek jaj w najbardziej płodnym punkcie kobiety. Może również wystąpić nieznaczny wzrost temperatury ciała. Jest to napędzane przez hormon progesteronu , który jest wydzielany po uwolnieniu komórki jajowej. Kobiety są na ogół najbardziej płodne przez 2 do 3 dni, zanim temperatura osiągnie maksimum. Podstawowy termometr może służyć do śledzenia subtelnego wzrostu temperatury. Można je kupić w Internecie lub w większości aptek.

Niektóre kobiety odczuwają łagodny ból lub ciężki ból w dolnej części brzucha. Nazywa się to bólem Mittelschmerz. Może trwać od kilku minut do kilku godzin. Co ciekawe, zestawy do prognozowania owulacji, dostępne z aptek, mogą wykryć wzrost hormonu luteinizującego (LH) w moczu tuż przed owulacją.

Kalendarz owulacji

Kalendarz owulacji ma na celu pomóc kobiecie przewidzieć, kiedy i w jakim czasie będzie najbardziej płodna. Istnieje kilka witryn i aplikacji wspomagających ten proces. Wystarczy zainstalować aplikacje lub skorzystać ze stron internetowych poprzez wpisanie następujących pytań:

• Kiedy rozpoczął się twój ostatni cykl menstruacyjny?
• Jak długo trwają cykle menstruacyjne?
• Jak długo trwa twoja lutealna faza lub czas pomiędzy dniem po owulacji a końcem twojego cyklu?

Generalnie użyteczne i praktyczne jest, aby kobiety zapisywały w klasycznym kalendarzu lub wyświetlały informacje menstruacyjne w podręczne aplikacji. Śledzenie cyklu miesiączkowego może być również kluczem do podkreślenia wszelkich nieprawidłowości.

Zaburzenia związane z owulacją

Problemy z procesem owulacji mogą prowadzić do niepłodności lub problemów z zajściem w ciążę. Z takim procederem związane jest kilka schorzeń zdrowotnych.

Zespół policystycznych jajników

Kobieta z zespołem policystycznych jajników (PCOS) ma powiększone jajniki, często z małymi, wypełnionymi płynem torbielami zlokalizowanymi centralnie na jajnikach. Może to prowadzić do zaburzeń równowagi hormonalnej, które mogą zakłócać owulację. Inne objawy mogą obejmować oporność na insulinę, otyłość, nieprawidłowy wzrost włosów i trądzik. Warto zaznaczyć, że zespół policystycznych jajników jest główną przyczyną niepłodności u kobiet.

Dysfunkcja podwzgórza

Dysfunkcja podwzgórza to stan, gdy dochodzi do zakłócenia produkcji hormonów FSH i LH. Są to hormony, które stymulują owulację. Może to wpływać na cykl menstruacyjny. Niestety, nieregularne cykle miesiączkowe i brak miesiączki są bardzo powszechne. Przyczyny zaburzeń czynności podwzgórza obejmują nadmierny stres fizyczny lub emocjonalny, skrajnie wysoką lub niską masę ciała lub znaczne przyrosty lub straty masy ciała. Co więcej, nadmierne ćwiczenia fizyczne, niewielka masa ciała i guzy podwzgórza mogą również prowadzić do dysfunkcji podwzgórza.

Przedwczesna niewydolność jajników

To jest dość rzadki stan, gdy produkcja jaj zatrzymuje się przedwcześnie, ze względu na spadek poziomu estrogenów. Może to być spowodowane chorobą autoimmunologiczną, nieprawidłowościami genetycznymi lub toksynami środowiskowymi. Zazwyczaj dotyka kobiety przed 40 rokiem życia.

Nadmiar prolaktyny

W niektórych sytuacjach, takich jak stosowanie leków lub nieprawidłowości w przysadce mózgowej, która produkuje hormony, kobiety mogą wytwarzać nadmierne ilości prolaktyny. To z kolei może spowodować zmniejszenie produkcji estrogenu. I to właśnie nadmiar prolaktyny jest mniej powszechną przyczyną zaburzeń owulacji.

Jak wywołać owulacje?

Owulacja może być indukowana przez leki na płodność. O tych lekach wiadomo, że regulują lub wywołują owulację. Lekarze mogą przepisać następujące leki w celu leczenia braku jajeczkowania lub zaprzestania owulacji.

• Cytrynian Clomiphene: to doustny lek zwiększa wydzielanie przysadki FSH i LH, stymulując pęcherzyki jajnikowe.
• Letrozol: działa poprzez tymczasowe obniżenie poziomu hormonu progesteronu kobiety w celu pobudzenia produkcji jaj.
• Metformina: lek jest zwykle stosowany u kobiet z PCOS w leczeniu oporności na insulinę i zwiększaniu szans na owulację.
• Bromokryptyna i Cabergolina: Te leki są stosowane w przypadkach hiperprolaktynemii.

Należy pamiętać, że przyjmowanie leków na płodność może zwiększyć szanse na posiadanie bliźniąt lub trojaczków. Ponadto, przyjmowanie takich leków może wywołać niepożądane skutki uboczne. Między innymi:

• ból brzucha,
• uderzenia gorąca,
• ciężki przepływ menstruacyjny,
• tkliwość w piersiach,
• suchość pochwy,
• zwiększone oddawanie moczu,
• trądzik,
• bezsenność,
• wahania nastroju.