Opium – historia, właściwości lecznicze i narkotyczne

Opium to jedna z najstarszych narkotycznych substancji używanych na świecie. Pierwsze doniesienia o tej substancji pochodzą ze starożytnego Egiptu, Grecji, Rzymu czy Chin. Używane było w celach rekreacyjnych, leczniczych a na wet rytualnych. Stosowano je jako środek przeciwbólowy, odurzający, uspokajający czy jako znieczulenie podczas przeprowadzania pierwszych operacji. Obecnie z opium uzyskuje się alkaloidy takie jak morfina, kodeina czy tebaina wykorzystywane w przemyśle farmakologicznym. Trzeba jednak wiedzieć, że samo opium to bardzo niebezpieczny środek, który mimo wprawiania w przyjemny stan może wywołać bardzo nieprzyjemne skutki uboczne, a przede wszystkim jest to jedna z substancji, od których człowiek uzależnia się od razu.

Historia opium w Europie i na świecie

Mak lekarski (Papaver somniferum) rośnie powszechnie w niektórych częściach Europy i we wschodniej Azji, choć roślina ta pochodzi z regionu śróziemnomorskiego. Obecnie opium pochodzi głównie z Afganistanu. Szacuje się, że w tym kraju produkuje się aż 90% wartości produkcji światowej.

Jednak w pierwszych wzmiankach o opium największym eksporterem były Indie. W XIX wieku eksportowano je na dużą skalę do Chin. Angielscy kupcy kupowali i wywozili tak duże ilości tej substancji, że doprowadzili do masowego uzależniania się Chińczyków od opium. To z kolei doprowadziło do gniewu cesarza chińskiego. Na mocy jego zakazu zaprzestano importować opium do Chin. Z kolei to doprowadziło do tak zwanych wojen opiumowych.

W tym samym czasie opium dotarło też do Europy i Stanów Zjednoczonych. Również najprawdopodobniej za pośrednictwem angielskich kupców. Można było legalnie kupić i palić opium w palarniach. Miejsca te były często odwiedzane przez elity, intelektualistów, artystów szukających natchnienia, duchownych oraz podróżników. Opisy palarni oraz ich klienteli można znaleźć między innymi w powieściach Charlesa Dickensa. Choćby to świadczy o tym, jak powszechne były to miejsca.

Pozyskiwanie opium

Choć opium jest znane od setek lat mało osób wie, że jest to po prostu wysuszony sok z niedojrzałych główek maku lekarskiego. Dlatego też tak łatwo je pozyskać. Wystarczy naciąć niedojrzałą makówkę, odsączyć sok i poczekać aż wyschnie i skruszeje. Zawartość alkaloidów w soku wynosi od 15 do 28%. Ciekawostką jest też, że jakość opium ma związek z jakością gleby na jakiej rósł mak. Za najlepszy jakościowo uznaje się wysuszony sok z wysoką zawartością morfiny. Jednak rozdzielenie na alkaloidy nie jest już proste i wymaga laboratorium oraz doświadczenia. Z opium można pozyskać:

• pochodne fenantrenu: morfinę, kodeinę,
• pochodne izochinoliny: papawerynę.

Co ciekawe nie tylko sok zawiera związki psychoaktywne, ale też same makówki, czy łodygi je zawierają w dość znacznych ilościach. Jednakże oprócz tych głównych alkaloidów w maku można znaleźć też śladowe ilości: tebainy, narceiny, kokainy czy rhoediny. Oprócz tego w roślinie tej są też cukier, śluzy, wosk, sole wapnia i magnezu, białko czy kauczuk.

Mak lekarski – zastosowanie

Z maku lekarskiego można pozyskać wiele zdrowotnych substancji, które między innymi pobudzają układ immunologiczny czy poprawiają wzrok. Nie trzeba od razu sięgać po opium. Choć same opiaty bardzo często są składnikami leków przeciwbólowych czy na kaszel. Najsilniejszym z nich jest morfina. Jest ona klasyfikowana dopiero w trzeciej grupie środków przeciwbólowych co oznacza, że nie jest lekiem pierwszego podania w leczeniu długoterminowym. Najczęściej stosowana jest w szpitalach u pacjentów po groźnych wypadkach, amputacjach czy w chorobie nowotworowej.

Mak jednak zawiera też spore ilości cynku przez co może zwiększać metabolizm, przyspieszać gojenie się ran czy wspomagać układ odpornościowy, a nawet zwiększyć produkcję białych krwinek czy uodpornić organizm na substancje i czynniki obce. Cynk dobrze też wpływa na wzrok i może między innymi pomóc w zachowaniu ostrego widzenia.

Kolejny z minerałów występujący w maku to żelazo, które z kolei wpływa pozytywnie na produkcję krwinek czerwonych i przepływ krwi. Co skutkuje nie tylko większym poziomem energii, ale też zdrowszym sercem. Także potas zawarty w maku przyczynia się do ochrony serca, ponieważ wykazuje właściwości zapobiegające rozwojowi miażdżycy.

Co ciekawe w tej roślinie znajdują się też duże ilości błonnika pokarmowego, zwłaszcza w nasionach, więc można ich używać, aby wspomagać pracę jelit. Także wapnia znajdziemy dużo w maku. Wapn odgrywa wiele ról w ciele. Między innymi jest budulcem kości i może je wzmacniać, ale też potrzebny jest do prawidłowego funkcjonowania układu nerwowego. Zatem sam mak nie jest szkodliwy, a więc pożyteczny. Jednak samo opium niestety może być bardzo groźne dla zdrowia i życia ludzkiego.

Perfumy o zapachu opium
Kliknij i sprawdź ceny!

Właściwości opium

Opium na zdecydowanie działanie narkotyczne, a nie lecznicze. Choć jeszcze dwa wieku temu służyło jako lekarstwo. Jeszcze do początku XX. wieku nie uważano opium za narkotyk choć dobrze znane były jego właściwości uzależniające. Substancja ta przejawia bardzo dobre działanie przeciwbólowe oraz hamujące kaszel. W Wielkiej Brytanii często była składnikiem syropów na przeziębienie, a nawet leków dla dzieci na kaszel, kolkę, czkawkę, biegunkę czy zapalenie opłucnej. Z kolei w Stanach Zjednoczonych opium królowało jako środek uspokajający, dla niemowląt i dzieci, które były za głośne albo nie chciały spać. Dopiero w 1930 lek ten wycofano ze sprzedaży.

Ogólnie opium wprowadza w stan odprężenia, błogiego spokoju, oddala negatywne myśli czy likwiduje odczuwanie bólu. A do tego wyostrza zmysły. Jego zażycie prowadzi do głębokiego rozluźnienia, co z kolei prowadzi do braku motywacji do jakiegokolwiek ruchu. Po zażyciu opium najczęściej się leży i kontempluje otoczenie – nawet przez kilka godzin.

Opium można podawać na kilka sposobów. W XIX wieku szczególnie popularna była nalewka z opium, alkoholu, wody i przypraw nazwana laudanum. Dzisiaj także można ją zrobić i popijać na uspokojenie nerwów. Bardziej powszechne jest palenie opium za pomocą długiej fajki. Albo też przez kawałek folii aluminiowej, podgrzewając ją i wytwarzając opary do wdychania. Najczęściej jednak opium podaje się dożylnie przez zmieszanie czystego opium i kwasku cytrynowego. Jednakże jest to bardzo niebezpieczna metoda, która najczęściej prowadzi do śmierci z przedawkowania opium.

Jak rozpoznać uzależnienie od opium?

Co prawda nie brakuje substancji narkotycznych łatwiej dostępnych niż opium, ale to opiaty najczęściej uzależniają. I to na dwa sposoby: zarazem psychicznie jak i fizycznie. Przy czym uzależnienie psychiczne następuje już po jednej przyjętej dawce. Wraz ze spożyciem kolejnych dawek pojawia się uzależnienie fizyczne. Ponadto wraz z przyjmowaniem kolejnych dawek trzeba też przyjmować większą ilość opium, aby osiągać stale stan euforyczny. Dochodzi do tego, że osoba uzależniona musi codziennie przyjmować dawkę opium, bo inaczej pojawią się u niej objawy abstynencyjne.

I własnie po nich można rozpoznać uzależnienie od opium. Najczęściej są to gęsia skórka, bez zimna, łzawienie, podniesione ciśnienie, bezsenność, wymioty, bóle kości i stawów, nudności czy rozszerzone źrenice – choć te są objawem przyjmowania wielu różnych innych substancji. A przede wszystkim uzależniony za wszelką cenę będzie dążył do przyjęcia kolejnej, większej niż poprzednia dawki.

To z kolei może prowadzić do przedawkowania, zwłaszcza gdy opium podawane jest dożylnie, bo taka osoba po prostu dodaje go „na oko” i może się przeliczyć nawet śmiertelnie. Zdarzały się przypadki, gdy kilka kropel specyfiku powodowało zgon. Do objawów przedawkowania zalicza się utratę przytomności, nagłą siność skóry i warg, spowolnienie pracy serca czy zahamowanie oddechu. Dlatego też jeśli szybko nie wezwie się pogotowia ratunkowego w przypadku podejrzenia o przedawkowanie taka osoba praktycznie nie ma szans, aby przeżyć i wyjść z tego samemu, bo organizm nie będzie w stanie funkcjonować prawidłowo przez kolejne kilka godzin, czyli tyle ile będzie działać dawka. A w wypadku utraty zdolności samodzielnego oddechu kluczowe jest pierwsze pięć minut. Dlatego też opium jest tak groźnym narkotykiem.