Nużeniec – charakterystyka, forma zarażenia, objawy, leczenie, profilaktyka.

Nużeniec – co to jest i jak wygląda?

Nużeniec, którego łacińska nazwa to Demodex jest skórnym pasożytem. Pochodzi z rodziny roztoczy i wlicza się go do pajęczaków. Na ciele człowieka żyją w torebkach włosowych oraz w okolicy gruczołów łojowych. Wyróżnia się jego dwa rodzaje – nużeniec ludzki i krótki.

Nużeniec jest bardzo mały i kształtem przypomina cygaro. W przypadku gatunku ludzkiego, jego długość wynosi 0,28-0,4 mm, podczas gdy krótka wersja to 0,25-0,28 mm. Wyposażone są w osiem odnóży występujących parami na przodzie ciała. Dzięki nim łatwo mogą się przyczepić do powierzchni. Ich tył jest zwężony i kończy się pierścieniowatym odwłokiem. Samice są większe od samców.

Minimalny czas na rozwój pasożyta to 18 dni, ale może on potrwać nawet o tydzień dłużej. Zapłodniony nużeniec składa mniej więcej 24 jaj, z których wychodzą larwy. Te z kolei zmieniają się w nimfy. Chociaż na pierwszy rzut oka są podobne do swych dorosłych odpowiedników, posiadają o jedną parę odnóży mniej. Dopiero po przekształceniu się w ostateczną dorosłą wersję mają wszystkie nogi plus są w stanie się rozmnażać. Jeśli podzielić go na pół, przód utkwiony jest w tkance, a reszta odstaje.

Nużeniec nie lubi i stara się unikać światła dziennego, dlatego najczęściej funkcjonuje w nocy. Przez 24 godziny jest w stanie przesunąć się o 16 centymetrów. Niestety oznacza to, że jest w stanie się znacznie rozprzestrzeniać. Głównym ich pokarmem jest przesącz osocza krwi, łój, komórki nabłonkowe oraz wydzielina z gruczołów łojowych. Świąd, który wywołują nie jest tak bardzo odczuwalny ponieważ nie wysysają krwi oraz nie wydrążają kanałów w skórze. Charakterystyczne jest odczuwanie łaskotania.

Sposób zarażenia

Nużeniec jest rozprzestrzeniony w świecie na szeroką skalę. Szacuje się, że ponad 50% ludzi mających przynajmniej 40 lat jest nim zarażona. Na dodatek im jest się starszym, tym ich liczba powiększa się. Bardzo łatwo jest mu przyczepić się do tłustej powierzchni. Zarażenie odbywa się na dwa sposoby.

• Bezpośrednio – od człowieka, który posiada tego pasożyta na swoim ciele.
• Pośrednio – wspólne korzystanie z tych samych rzeczy mających styczność ze skórą jak np. ręczniki, szczotka, ubrania.

Ponadto ryzyko zarażenia się nużeńcem wzrasta podczas wizyt u fryzjera lub zabiegów u kosmetyczki. Szczególnie jeśli przyrządy, których się używa w stosunku do ludzi nie zostały zdezynfekowane po uprzednim kliencie. Co ciekawsze, dotyczy to również wszelkich próbek i testerów w drogeriach. W końcu jedną rzecz dotyka kilka różnych ludzi.

Nużeńca można złapać także przez kurz i będące w nim ich jajeczka.

Ponadto, badania pokazały, że dopiero co narodzone dzieci nie posiadają na swym ciele omawianych pasożytów. Dzięki temu da się stwierdzić, że ich przenoszenie nie jest uwarunkowane genetycznie.

Objawy

Zarażenie się nużeńcem przebiega różnie, w zależności od każdego człowieka. Zazwyczaj nie widać żadnych objawów, a jeśli już jest to:

• Mały świąd albo zaczerwienione policzki.
• Stany zapalne – w zależności od miejsca zagnieżdżenia się nużeńca, występować mogą one w gruczołach łojowych albo mieszkach włosowych. Dzieje się tak ponieważ cały proces ich bytowania polega jedzeniu, wydalaniu i w końcu śmierci, więc pozostaje tam powodując podrażnienie.
• Zaskórniki, krosty, grudki, nadkażenia bakteryjne – ostateczna forma stanów zapalnych.
• Nużyca powiek, trądzik różowaty/pospolity, łojotokowe zapalenie skóry – występuje jeśli pasożytów jest dużo, a na dodatek odporność uległa obniżeniu.
• Demodeciodoza – choroba wywołana u ludzi.
• Nużyca – choroba wywołana przez nużeniec, ale u zwierząt.

Środowisko życia

Nużeniec żyje głównie w mieszkach włosowych i blisko gruczołów łojowych. Jednakże chcąc być bardziej dokładnym warto sprecyzować gdzie się one znajdują. Najbardziej podatna jest cała głowa a szczególnie okolice nosa, czoła i kości jarzmowej (tzw. linia T), do tego broda, powieki oraz szyja. Jednakże pasożyt jest w stanie żyć także na ramionach, plecach czy klatce piersiowej. Co ciekawsze może on zagnieździć się w okolicach brodawek na piersiach, w zewnętrznym przewodzie słuchowym i miejscach intymnych. Im temperatura otoczenia jest większa, tym nużeniec żyje dłużej. Najlepiej jeśli ma ono mniej więcej 37’C. Na szczęście już 45’C powoduje u niego osłabienie, a 54′ śmierć.

Nużeniec na oczach i powiekach

Zazwyczaj pasożyt bytuje brzegach powiek i znajdujących się w nich mieszkach włosowych rzęs. Bardziej niż pod względem zdrowotnym, przeszkadza on ze względów estetycznych, szczególnie płci pięknej. Najmniejszy problem jest przy wypadaniu brwi/rzęs. Gorzej gdy pojawia się stan zapalny pojawia się na brzegach powiek przeistacza się w ich zapalenie. Do tego dojść może zapalenie spojówek, które daje uczucie pieczenia i suchości w oku.

Diagnoza

Chcąc sprawdzić czy człowiek posiada na swym ciele nużeńce należy wykonać test laboratoryjny, do którego zeskrobuje się odrobinę naskórka, a potem sprawdza pod mikroskopem. Podobnej diagnozie poddawane są również brwi i rzęsy.

Leczenie

Chociaż nużeniec jest rozpowszechniony na świecie, wiedza o nim jest dość skąpa, nie mówiąc już o leczeniu go. Także na rynku występuje słaby dostęp do preparatów dających szansę na wyleczenie się. W efekcie ludzie kierują się do lekarzy, który sami mogą błędnie zdiagnozować pasożyta i zastosować nie ten rodzaj leczenia, który jest potrzebny. W taki sposób stan skóry będzie się z dnia na dzień pogarszać aż na dużych miejscach na skórze wystąpią infekcje bakteryjne, i inne zmiany skórne, w tym te przewlekłe.

Leczenie nużeńca nie jest tak szybkie jakby się chciało, a wpływa na to czas jego dorastania. Na miejsca, w których zaobserwowano zmiany, trzeba nakładać preparaty zewnętrzne, nawet jeśli nie wszystkie pasożyty są ich powierzchni. Dzieje się tak ponieważ jaja i larwy znajdują się w gruczołach łojowych i torebkach włosowych, a dopiero później wychodzą „na zewnątrz”. Leczenie ma być tak długie, aż wszystkie nużeńce zostaną zniszczone, a przed tym nie będą w stanie złożyć jaj prowadząc do zajęcia skóry. Jeśli wszystko przebiegać będzie systematycznie, cały zabieg będzie trwać krócej i będzie łatwiejszy do wykonania.

Szacuje się, że leczenie łącznie może wynieść nawet 5 miesięcy, chociaż nie musi. W przypadku nużeńca długiego potrzeba zazwyczaj 90 dni na wyplenienie go, a jeśli jest to wersja krótka – 120 dni. Po wszystkim warto zrobić test, który potwierdzi pozbycie się pasożyta z ciała.

Terapia wymaga zaprzestania spożywania alkoholu oraz tłustych, ostrych i pikantnych potraw, ponieważ wpływają one leczenie i stan skóry.

Profilaktyka

Zapobieganie, pod pewnym względem można określić jako jeden z elementów leczenia. Po pierwsze należy zapobiegać sytuacjom, które zwiększają ryzyko zarażenia się nużeńcem czyli utrzymywać higienę osobistą. Nie używać ubrań, ręczników ani narzędzi, których uprzednio ktoś dotykał, chyba, że upewniliśmy się, że zostały odpowiednio zdezynfekowane. Warto też unikać między innymi gabinetów kosmetycznych, a jeśli się nie da to mieć świadomość, że miejsca te mogą być pełne nużeńców.

Ponadto, i to w zasadzie najważniejsze, należy dbać o odporność organizmu. To w przypadku jej braku pojawiają się najgorsze objawy i niebezpieczne powikłania.