Mononukleoza – objawy, przyczyny, czynniki ryzyka, diagnoza i leczenie

Mononukleoza to infekcyjna choroba, która wywołana jest przez wirus Epsteina-Barra. Wirus ten powoduje pojawienie się charakterystycznych objawów wśród nastolatków, choć choroba może uaktywnić się u osób, w każdym wieku. Lekarze ostrzegają, że jest to rodzaj choroby zakaźnej rozprzestrzeniającej się poprzez drogę kropelkową, a więc przede wszystkim poprzez ślinę. Przez niektóre osoby mononukleoza jest nazywana chorobą całowania.

U większości pacjentów, zakażenie mononukleozą odbywa się w wieku poniżej 1 roku życia. U małych pacjentów, objawy są na tyle łagodne, że są trudne do zdiagnozowania lub w ogóle nie występują. Na tego typu schorzenie można chorować tylko raz w życiu. Związku z czym, kolejne zakażenie jest nikłe i mało prawdopodobne.

Według Instytutu badawczego do zakażenia mononukleozą dochodzi u ponad 25% niemowlaków. U dorosłych i nastolatków te parametry są zdecydowanie niższe. Związku z czym mononukleoza dotyczy zwykle małych dzieci oraz uczniów szkół wczesnoszkolnych.

Do podstawowych symptomów rozwoju mononukleozy należy wysoka gorączka, poważny obrzęk węzłów chłonnych i zdecydowanie silny ból gardła. Nierzadko większość przypadków mononukleozy jest łagodna i ustępuję przy zachowaniu podstawowego leczenia. . Infekcja zazwyczaj nie jest groźna i zwykle ustępuje sama w ciągu jednego do dwóch miesięcy.

Jakie są objawy mononukleozy?

Okres inkubacji wirusa to czas określany jako okres kurczenia się infekcji a uaktywnienia pierwszych objawów. Zazwyczaj okres inkubacji trwa od 4 do 6 tygodni. Objawy mononukleozy rozpoczynają się łagodnie i ich czas trwa do dwóch miesięcy. Objawy te mogą obejmować:

• Wysoką temperaturę ciała,
• Silny ból gardła powiązany z problemami z przełykaniem śliny,
• Znaczący obrzęk węzłów chłonnych szyi i pachwin,
• Silny lub łagodny ból głowy,
• Uczucie zmęczenia i braki sił,
• Słabość mięśni i stawów,
• Nabrzmiałe i powiększone migdałki,
• Nocne poty.

Jak widać większość tych objawów na pierwszy rzut oka przypomina symptomy zwykłej grypy. Jednak jest to bardzo mylne. W niektórych, skrajnych przypadkach mononukleoza może pododawać lekkie powiększenie śledziony i wątroby. Takie okoliczności są bardzo poważne i mogą zagrażać życiu pacjenta.

Mononukleozę bardzo trudno odróżnić od grypy czy poważnego przeziębienia. Najczęstszym powodem do zmartwień jest fakt, kiedy to po dwóch tygodniach, mimo prawidłowego leczenia i wskazanego odpoczynku, objawy nadal nie ustępują. Takie okoliczności wymagają konsultacji z lekarzem.

Co powoduje mononukleozę?

Mononukleoza jest spowodowana przez wirus EBV. Według Organizacji Zdrowia wirus ten należy do rodziny wirusów wywołujących opryszczkę i jest jednym z najczęstszych źródeł chorób infekcyjnych na świecie. Wirus rozprzestrzenia się poprzez bezpośredni kontakt ze śliną z ust zainfekowanej osoby lub innych płynów ustrojowych, takich jak krew. Ponad, wirus przenosi się również poprzez kontakty seksualne i podczas przeszczepów narządów.

Narażenie się na przyjęcie wirusa może odbywać się poprzez zwykłe kichniecie, kaszel czy całowanie. Nawet wspólne spożywanie posiłków i dzielenie się jedzeniem lub piciem może zwiększyć prawdopodobieństwo zakażenia mononukleozą. Zazwyczaj objawy pojawiają się po zainfekowaniu, zwykle trwa od czterech do ośmiu tygodni.

U nastolatków i dorosłych zakażenie powoduje zauważalne objawy w 35 do 50 procent przypadków. U dzieci wirus zazwyczaj nie powoduje żadnych objawów, a infekcja często nie jest rozpoznawana.

Czynniki ryzyka

Następujące grupy ludzi  mają wyższe ryzyko zakażenia mononukleozą:

• Są to przede wszystkim młodzi w wieku od 15 do 30 lat,
• Studenci i uczniowie,
• Osoby pracujące w placówkach medycznych: stażyści, lekarze, pielęgniarki, salowi, wszyscy pracownicy służby zdrowia.
• Rodzice, opiekunowie i nauczyciele.
• Osoby zażywające środki tłumiące układ odpornościowy.

Każdy, kto regularnie wchodzi w bliski kontakt z dużą liczbą osób, jest narażony na zwiększone ryzyko wystąpienia mononukleozy. Z tego powodu licealiści i studenci często ulegają zarażeniu i musza rozpocząć leczenie w celu nie dopuszczenia do pojawienia się przykrych konsekwencji.

Diagnoza mononukleozy

Związku z tym, że inne wirusy mogą powodować podobne objawy chorobowe jak wirus mononukleozy, lekarz musi przeprowadzić badania, które wykluczą aktywność tych niechcianych wirusów.

Wstępne badanie

Podczas wizyty lekarz pierwszego kontaktu przeprowadza szczegółowy wywiad z pacjentem. Po pierwsze, wypytuje o rodzaj objawów i ich czas trwania. Po drugie, pragnie dowiedzieć się o możliwą styczność z osobami przenoszącymi wirus mononukleozy. Wiek jest jednym z głównych czynników diagnozowania mono wraz z najczęstszymi objawami: gorączka, ból gardła i obrzęk węzłów chłonnych.

Istotną kwestią jest również badanie fizykalne, które polega na zmierzeniu temperatury, skontrolowania węzłów chłonnych na szyi, pod pachami i pachwinach. Lekarz może również sprawdzić lewą górną część żołądka, aby ustalić, czy śledziona jest powiększona.

Morfologia krwi

Czasami lekarz poprosi o wykonanie badania krwi, a więc morfologii. Tego rodzaju badanie krwi pomoże lekarzowi ustalić, jak ciężka jest postać choroby. Dzięki parametrom różnych komórek krwi bardzo łatwo się zdiagnozować postać mononukleozy.  Na przykład wysoka liczba limfocytów często wskazuje na infekcję, taką jak mononukleoza.

Liczba białych krwinek jest zwykle podwyższona podczas rozwoju infekcji mononukleozy. Im więcej białych krwinek wytwarza organizm, tym  wyższe prawdopodobieństwo infekcji. Warto podkreślić, że wysoka liczba białych krwinek nie może potwierdzić zakażenie EBV, ale wynik sugeruje, że jest duże prawdopodobieństwo.

Test przeciwciał EBV

Jednym z popularnych badań na obecność mononukleozy w organizmie jest test na obecność przeciwciał EBV. To badanie krwi poszukuje przeciwciał specyficznych dla EBV. Ten test może wykryć mono już w pierwszym tygodniu wystąpienia objawów, ale uzyskanie wyników trwa zdecydowanie dłużej.

Leczenie mononukleozy

Nie istnieje żadne, charakterystyczne leczenie mononukleozy. Terapia opiera się głównie na zmniejszeniu objawów. Związku z czym, lekarze mogą zalecać stosowanie środków zmniejszających obrzęk gardła i migdałków. Ponadto, radzi się zażywać środki przeciwbólowe i zmniejszające temperaturę ciała. Objawy zwykle ustępują same w ciągu jednego do dwóch miesięcy.

Prócz środków przepisanych przez lekarza lub przez niego zalecanych, warto skorzystać z domowych metod ujarzmiania objawów mononukleozy. Wskazane jest przede wszystkim:

• Odpoczynek,
• Odpowiednie spożywanie płynów,
• Jedzenie ciepłych zup,
• Stosowanie leków przeciwbólowych.