Miażdżyca tętnic – przyczyny, rodzaje miażdżycy i sposób leczenia. Sposoby zapobiegania miażdżycy tętnic.

Miażdżyca tętnic jest inaczej nazywana arteriosklerozą. Jest to choroba przewlekła, która polega na zmianach zwyrodnieniowo-twórczych w błonie wewnętrznej oraz środkowej tętnic – głównie w aorcie, tętnicach wieńcowych i mózgowych, a także tętnicach kończyn. W zależności od tej lokalizacji zmian wyróżnia się różne typy miażdżycy tętnic o różnym podłożu oraz przebiegu choroby. Pierwsze zmiany miażdżycowe można zauważyć już w dzieciństwie, a w skrajnych przypadkach nawet o wiele wcześniej – już w czasie rozwoju płodowego.

Czynniki ryzyka miażdżycy tętnic

Istnieje wiele czynników, które predysponują do pojawienia się zmian miażdżycowych. Z czynników, które są niemożliwe do modyfikacji i nie ma ku nim żadnej profilaktyki należy z pewnością wiek – miażdżyca tętnic jest jedna z chorób typowych dla wieku podeszłego, a także płeć – mężczyźni zapadają na tę chorobę o wiele częściej niż kobiety. Dodatkowo zaburzenia genetyczne o różnym podłożu mogą predysponować do wystąpienia miażdżycy tętnic u danego człowieka.

Wśród innych czynników ryzyka wyróżnia się między innymi:

• nadciśnienie tętnicze,
• zespół zaburzeń metabolicznych objawiających się podwyższonymi poziomami frakcji cholesterolu lub trójglicerydów we krwi (tak zwana hiperlipidemia),
• cukrzycę,
• palenie tytoniu,
• otyłość/nadwaga,
• narażenie na przewlekły stres,
• mała ilość aktywności fizycznej,
• niedobór estrogenów, który występuje u kobiet po menopauzie,
• nieprawidłowa dieta (zbyt duża ilość węglowodanów, zbyt duża ilość tłuszczów w diecie).

Miażdżyca tętnic kończyn dolnych

Miażdżyca tętnic kończyn dolnych objawia się najczęściej bólem nóg. Z czasem pojawiają się problemy z chodzeniem, a wszelkie rany goją się o wiele trudniej. W czasie wysiłku fizycznego związanego z obciążeniem kończyn dolnych pojawiają się bolesne skurcze mięśni, które w większości przypadków dotyczą przede wszystkim łydek. Ponadto w kończynie w której występują blaszki miażdżycowe można zaobserwować obniżenie się temperatury oraz powolną utratę włosów.

Miażdżycę kończyn dolnych należy pod względem objawów oraz skutków różnicować z chorobą Buergera, czyli zakrzepowo-zarostowego zapalenia obwodowych tętnic i żył. W tych dwóch podjednostkach chorobowych dochodzi do zmian śródnabłonka, ale w przeciwieństwie do miażdżycy kończyn dolnych w chorobie Buergera proces zapalny i zakrzepowy obejmuje swoim zasięgiem również żyły.

Miażdżyca tętnic szyjnych

Miażdżyca tętnic jest uznawana za jedną z najgroźniejszych typów miażdżycy, ze względu na mało specyficzne objawy, jakie ze sobą niesie. Często są one bagatelizowane przez chorego lub błędnie interpretowane, co opóźnia cały proces diagnostyczny.

Objawami miażdżycy tętnic tętnic szyjnych są zawroty głowy, zaburzenia czucia, problemy ze strony układu słuchowego oraz wzrokowego, zaburzenia motoryki, trudności w koncentracji uwagi oraz problemy z pamięcią.

Miażdżyca tętnic szyjnych prowadzi do zmniejszenia przepływu krwi oraz tlenu do mózgu. Wpływa to na funkcjonowanie tych obszarów – bez odpowiedniej ilości tlenu oraz krwi nie jest to możliwe i powoduje pogorszenie funkcjonowaniu w różnych aspektach (procesy poznawcze, motoryka etc). Całkowite zamknięcie przez blaszki miażdżycowe tętnicy szyjnej może w konsekwencji prowadzić do udaru niedokrwiennego mózgu, który często ma bardzo tragiczne skutki dla funkcjonowania człowieka.

Miażdżyca tętnic mózgowych

Miażdżyca tętnic mózgowych z założenia może dawać podobne objawy do miażdżycy tętnic szyjnych. Bardzo często również obie te podtypy miażdżycy współwystępują ze sobą u jednego pacjenta. Objawy, które są charakterystyczne dla miażdżycy tętnic mózgowych to przede wszystkim bardzo silne bóle głowy, które w swoim przebiegu mogą przypominać bóle migrenowe o dużym nasileniu, wymioty, trudności w kontrolowaniu procesów fizjologicznych (nietrzymanie moczu), trudności w przełykaniu, porażenie mięśni twarzy i mięśni pośrednich.

Miażdżyca tętnic mózgowych jest najczęstszą przyczyną udaru mózgu.Innym skutkiem miażdżycy tętnic mózgowych jest ogólne niedokrwienie mózgu, co może prowadzić do zmian psychicznych i upośledzenia funkcji poznawczych.

Miażdżyca tętnic wieńcowych

Miażdżyca tętnic wieńcowych objawia się najczęściej tak zwanym bólem wieńcowym. Jest to ból odczuwany jako ucisk, gniecenie w klatce piersiowej o charakterze promieniującym (od okolicy mostka aż do szyi i żuchwy lub nadbrzusza oraz ramion). Ból może pojawiać się samoistnie lub na wskutek takich czynników jak aktywność fizyczna czy stres.

Miażdżyca tętnic wieńcowych prowadzi w konsekwencji do choroby niedokrwiennej serca. W leczeniu zaawansowanej postaci tej miażdżycy tętnic stosuje się małoinwazyjne leczenie chirurgiczne, które polega na wszczepieniu rozszerzających naczynia krwionośne stentów, mających na celu zapobiegniecie zamknięciu się naczynia krwionośnego i umożliwiające przywrócenie prawidłowego przepływu krwi.

Skutki miażdżycy tętnic

Miażdżyca tętnic może w konsekwencji prowadzić do wielu schorzeń. Do najbardziej groźnych zalicza się przede wszystkim:

• chorobę wieńcową,
• zawał serca,
• udar mózgu.

Dlatego też bardzo ważna jest wczesna diagnostyka oraz dobór właściwego sposobu leczenia. W dużej mierze takie działania pozwalają w miarę możliwości zminimalizowanie ryzyka wystąpienia powikłań miażdżycowych.

Sposób leczenia miażdżycy tętnic

Obecnie w leczeniu miażdżycy tętnic stosuje się leki przeciwpłytkowe do których należy między innymi tiklopidyna czy kwas acetylosalicylowy. Mają one również za zadanie zapobieganie ewentualnym powikłaniom choroby. Dodatkowo stosuje się leki, które mają na celu zmniejszenie stężenia cholesterolu we krwi – są to między innymi statyny. Ograniczają one (jako jedyne leki) rozwój choroby i hamują powstawanie kolejnych blaszek miażdżycowych.

Poważne zwężenia na wskutek istnienia w danym miejscu dużej ilości blaszek miażdżycowych wymagają interwencji chirurgicznej.

Pomocniczo w leczeniu stosuje się również dietę oraz wskazuje się chorym na dużą rolę aktywności fizycznej.

Profilaktyka miażdżycy tętnic – sposoby zapobiegania chorobie

Wśród najczęściej wymienianych sposobów na minimalizowanie ryzyka zachorowania na miażdżycę lekarze wymieniają przede wszystkim prowadzanie aktywnego trybu życia. Codzienny ruch korzystnie wpływa na pracę układu krwionośnego oraz pomaga w dotlenieniu wszystkich komórek ciała. Dlatego też wskazane są dobre nawyki, które należy pielęgnować już od czasów młodości, nie tylko w momencie wystąpienia pierwszych objawów miażdżycy czy będąc w grupie osób predysponowanych do choroby. Codzienny ruch nie musi oznaczać konieczności wizyty na siłowni czy ciężkich ćwiczeń – wystarczy długi spacer, jazda na rowerze czy wchodzenie po schodach zamiast korzystania z windy.

Warto również przestrzegać odpowiedniej diety – nie spożywać zbyt dużej ilości węglowodanów oraz tłuszczów utwardzonych. Warto również w miarę możliwości unikać stresu.

Dieta w zapobieganiu i pomocniczo w leczeniu miażdżycy

W profilaktyce oraz pomocniczo w leczeniu dodatkowym miażdżycy należy stosować tak zwaną dietę o niskiej zawartości cholesterolu, czyli o niskiej zawartości tłuszczów. Taka dieta oprócz tego, że znacznie obniża poziom złego cholesterolu to dodatkowo zapobiega także odkładaniu się tkanki tłuszczowej w organizmie, tym samym zapobiega nadwadze oraz otyłości.

W diecie przeciwko miażdżycy należy jak najczęściej spożywać potrawy przygotowane bez tłuszczu – zamiast smażenia warto jest wybierać grilowanie, pieczenie w folii, gotowane w wodzie czy gotowane na parze. Warto jest wybierać chude mięso i ryby – na przykład indyka, kurczaka, królika czy cielęcinę, a także dorsza, sandacza. Należy unikać śledzi, tuńczyka czy wieprzowiny, ze względu na dużą ilość tłuszczu w tych produktach. Warto jest również ograniczyć spożywanie serów żółtych, serków topionych oraz zbyt dużej ilości tłustego mleka, śmietany czy masła.

Na diecie niskotłuszczowej wskazana jest dużą ilość warzyw oraz owoców. Zawierają one bardzo dużo błonnika, który zmniejsza stężenie cholesterolu we krwi oraz wspomaga prawidłową przemianę materii.