Czym są karczochy?
Karczochy są wieloletnią rośliną należącą do gatunki astrowatych. Pochodzi pierwotnie z terenów Morza Śródziemnego, obecnie uprawia się je na terenie całej Ameryki Północnej oraz Europy.
Łodyga rośliny dorasta do 2 metrów, a liście do długości 70 cm. Kwiaty są zwykle fioletowe, zebrane w kuliste kwiatostany.
Karczochy są warzywami i posiadają liczne zastosowania – nie tylko kulinarne.
Uprawa
Uprawa odbywa się głównie za pomocą nasion. Kupując je trzeba się upewnić, iż są świeże, ponieważ w innym wypadku tracą swoją zdolność do kiełkowania.
Nasiona wysiewa się wcześnie, bo już od połowy lutego. Nieco podrośnięte siewki przesadza się do pojedynczych doniczek i uprawia na parapecie aż do maja. Gdy ustąpi ryzyko wystąpienia przymrozków, młode karczochy należy przesadzić do gruntu.
Rośliny z nasion zakwitają zazwyczaj w drugim roku uprawy, na przełomie lipca i sierpnia. Z jednej rośliny zebrać można od 9 do 12 kwiatostanów. Podczas zbiorów należy zwrócić uwagę, aby były jeszcze zamknięte i zielone.
Ziemia musi być żyzna i próchnicza, natomiast stanowisko odpowiednio nasłonecznione. Warzywo nie toleruje mrozu ani dużych spadków temperatur.
Składniki odżywcze
3% całości stanowią cukry, a kolejne 3% – białka. Poza tym w karczochach obecne są tłuszcze i duże ilości witaminy C. Zawierają dużą ilość cukru inuliny. Jest dobrym źródłem flawonoidów.
Inne substancje obecne w warzywie to: magnez, fosfor, wapń, żelazo, witamina A i E oraz błonnik.
W 100 gramach znajduje się zaledwie 50 kcal.
Właściwości zdrowotne
Inulina zawarta w karczochach jest dość specyficznym cukrem. Może być spożywana również przez diabetyków. Już w żołądku zaczyna pęcznieć, dzięki czemu zapewnia uczucie sytości oraz działa podobnie jak błonnik.
Najbardziej znaną właściwością warzywa jest korzystny wpływ na wątrobę. Coraz częściej wykorzystuje się go przy produkcji leków chroniących wątrobę i drogi żółciowe. Pobudza bowiem wydzielanie przez wątrobę żółci, ułatwia jej przepływ przez drogi żółciowe i usprawnia cały proces trawienia. Dodatkowo oczyszcza wątrobę z wszelkich toksyn.
Z bakłażanów przygotowuje się często preparaty mające zastosowanie przy profilaktyce i leczeniu podwyższonego poziomu cholesterolu we krwi (a także trójglicerydów). Ekstrakt otrzymany w warzywa ma silne działanie przeciwutleniające oraz przeciwdrobnoustrojowe.
Posiada właściwości odchudzające, dlatego niekiedy używa się go do produkcji suplementów diety. Pobudza bowiem trawienie i może lekko przeczyszczać. Oczyszczają jelita likwidując wzdęcia, a tym samym usprawniają ich pracę.
Zastosowanie w kuchni
Część jadalną karczochów stanowią główki kwiatostanów. Należy jednak najpierw usunąć stwardniałe, zewnętrzne łuski okryw, pozostałe okrywy kwiatostanów, kwiatostan oraz jego dno wraz z krótkim końcem łodygi. Spożywać można tylko po uprzedniej obróbce termicznej.
We Włoszech karczochy zalewa się oliwą z oliwek i przechowuje. Można je także z łatwością konserwować. Można z nich przyrządzać sałatki, dodawać do zmodyfikowanego leczo, risotto, a także do gulaszów mięsno-warzywnych. W ostatnich czasach jest oryginalnym składnikiem pizzy. Świetnie pasuje do jajek, pomidorów, w wersji faszerowanej np. pieczarkami, jako dodatek do makaronów.
Dla wydobycia smaku można posypać warzywo ulubionymi przyprawami, przy czym poleca się głównie zioła.
W sklepach można niekiedy znaleźć ziele karczocha, z którego warto przygotować napar.
Jak przyrządzać karczochy?
Młode można spożywać w całości, razem z łodygą. Dojrzałe pączki zwykle się nadziewa, smaży lub gotuje. Bez obaw można jeść dojrzałego, ugotowanego lub upieczonego karczocha solo – liść po liściu. Warto wówczas oderwane elementy zanurzać w sosie holenderskim lub winegret, z którymi bardzo dobrze się komponuje. Apetycznie smakuje posypany grubą solą.
Gotowanie zazwyczaj zajmuje 30-40 minut, pieczenie około 45 minut (w temperaturze 200 stopni Celsjusza), a smażenie zgodnie z obserwacjami. Do gotujących się karczochów warto dodać odrobinę soli, octu winnego lub soku z cytryny.
Sokiem z cytryny warto skrapiać karczochy podczas ich przygotowania, w innym wypadku mogą sczernieć.
Inne zastosowania karczochów
Karczoch jest często wykorzystywany jako cenny składnik płynów do oczyszczania skóry, toników, maseczek kosmetycznych i różnego rodzaju kremów.
Szczególnie polecane są przy pielęgnacji cery trądzikowej i problematycznej. Przyspieszają bowiem proces gojenia się wyprysków i innych zmian skórnych. Ekstrakt z karczocha wykorzystuje się do leczenia egzemy, łojotokowego zapalenia skóry i łuszczycy.
Karczochy
Kliknij i sprawdź ceny!
Pomysły na kulinarne wykorzystanie warzyw
- Pasta z karczochów – małą cebulę kroimy drobno i podsmażamy na oliwie. Dodajemy do niej 6 obranych i pokrojonych w słupki karczochów. Całość dusimy pod przykryciem na wolnym ogniu przez około 10 minut. Kolejnym krokiem jest dodanie 3 anchois i 7 suszonych pomidorków oraz dalsze duszenie potrawy, pamiętając o mieszaniu jej. Po około 5 minutach całość blendujemy na gładką pastę, którą następnie smarujemy kanapki. Do smaku można posypać wierzch papryką słodką lub wędzoną
- Sałatka z karczochami i fetą – słoik karczochów odsączamy z zalewy i kroimy w ćwiartki. 300 gram pomidorków koktajlowych kroimy na połówki, małą, czerwoną cebulę na piórka, a ser feta rozkruszamy widelcem na większe kawałki. Liście sałaty lodowej rwiemy na większe elementy. Następnie wszystkie składniki wrzucamy do dużej miski i dodajemy całe oliwki czarne bez pestek. Przyprawiamy oliwą z oliwek, octem, pieprzem i ewentualnie solą. Delikatnie mieszamy i podajemy z pieczywem. Bardzo dobrym wyborem jest pieczywo czosnkowe
