Kalendarz dni płodnych – kiedy i jak prowadzić, skuteczność, obliczanie miesiączki

Z roku na rok kalendarze dni płodnych zyskują coraz większe grono zwolenników. Dzieje się tak, ponieważ mają bardzo szerokie zastosowanie. Od bezpiecznych, nieingerujących w ciało kobiety, funkcji antykoncepcyjnych, po sprawdzone metody planowania rodziny. Ich stosowanie jest całkowicie bezpieczne, a dodatkowo pozwala kobiecie bliżej poznać swoje ciało. Choć w praktyce kalendarze intymne stosowane są jako naturalne metody planowania rodziny, to wiele pań z radością korzysta z nich jako alternatywy dla popularnych pigułek.

Co to jest kalendarz dni płodnych?

Głównym zadaniem kalendarza dni płodnych (niezależnie od jego formy) jest pomoc w określeniu terminu dni płodnych. Kobieta poprzez stałe obserwowanie własnego ciała jest w stanie określić, w którym dniu cyklu menstruacyjnego pojawiają się największe szanse na zapłodnienie, a także kiedy występuje okres tzw. niepłodności.

Jak prowadzić kalendarz dni płodnych?

Niezależnie od powodu, który skłonił kobietę do prowadzenia kalendarza dni płodnych należy pamiętać, że podstawowym czynnikiem, odpowiadającym za poziom jego skuteczności, zarówno w kontekście planowania rodziny, jak i antykoncepcji, jest systematyczność. Kobiety, które prowadzą bardzo nieregularny tryb życia, a także te, które mają trudności w sumiennej realizacji swoich obowiązków powinny zastąpić tę metodę dowolną inną, która nie wymaga przestrzegania ściśle określonych zasad.

Prowadząc kalendarz dni płodnych należy uwzględniać temperaturę śluzówki (mierzoną pod językiem, w pochwie lub odbycie) oraz śluz szyjkowy. Niektóre metody zalecają również obserwację szyjki macicy, jednak wiele kobiet ma trudności w rozróżnieniu jej ułożenia i twardości, dlatego jest to wyłącznie dodatkowy wariant. Podstawowy kalendarz dni płodnych może się opierać wyłącznie na dwóch pierwszych wskaźnikach.

1. Mierzenie temperatury

Podstawowym elementem pozwalającym określić płodność jest temperatura ciała. W poszczególnych fazach cyklu menstruacyjnego temperatura wzrasta oraz spada. Aby możliwe było osiągnięcie rzetelnego pomiaru należy jednak przestrzegać kilku podstawowych zasad. Dla możliwie jak najwyższej skuteczności pomiar powinno się przeprowadzać o wcześniej ustalonej, stałej porze, jeszcze zanim kobieta wstanie z łóżka. To pozwoli określić tzw. spoczynkową podstawową temperaturę ciała (PTC). Do pomiaru powinno się wykorzystywać termometry owulacyjne (dostępne w większości aptek) – są one znacznie dokładniejsze od standardowych termometrów, dzięki czemu łatwiej dokonać pomiaru.

2. Obserwacja śluzu szyjkowego

Obserwacja śluzu szyjkowego bywa dla kobiet problematyczna, szczególnie w pierwszych dniach prowadzonych obserwacji. Kobieta nie jest w stanie określić czy śluzu jest dużo, ani jaką ma konsystencję. Jednak z każdym kolejnym cyklem coraz lepiej poznaje swoje ciało i tym samym jest w stanie prawidłowo określić swoją płodność.

W zależności od fazy cyklu zaobserwować można całkowitą suchość pochwy, wystąpienie gęstego, lepkiego śluzu, uniemożliwiającego plemnikom przemieszczanie się oraz wystąpienie przejrzystego, rozciągliwego śluzu, który często porównywany jest do białka jaja kurzego. Śluz ten ma za zadanie umożliwić plemnikom dostanie się do komórki jajowej.

Aby uzyskane wyniki obserwacji były jak najbardziej wiarygodne śluz należy pobrać czystym, zdezynfekowanym palcem, z wnętrza pochwy, jeszcze przed pierwszym załatwieniem. Analiza śluzu znajdującego się na wkładce higienicznej bądź na papierze toaletowym nie pozwoli uzyskać właściwych rezultatów.

3. Wyciąganie wniosków

Niezależnie od tego czy kalendarz jest elektroniczny czy tradycyjny, każdorazowo, po przeprowadzonym badaniu należy zapisać w nim uzyskane wyniki (PTC i śluzu). Już po kilku cyklach zauważalne będą podobieństwa zachodzące w cyklu, które dodatkowo pozwolą skuteczniej oszacować okres płodności.

Faza I – Pierwszy dzień cyklu wyznacza pierwszy dzień miesiączki. Krwawieniu towarzyszy obniżona temperatura, która następnie będzie się utrzymywać aż do czasu zbliżającej się owulacji. Po zakończonej miesiączce występuje okres suchości, pochwa wysusza się, a szyjka macicy wydziela niewielkie ilości śluzu. Około 10-12 dnia cyklu pojawia się gęsty, lepki śluz, który z dnia na dzień zmienia swoją konsystencje.

Faza II – Okres płodności występuje zazwyczaj ok. 13 – 15 dnia cyklu (+/- 2 dni). Wraz z nadchodzącą owulacją zauważyć można wzrost temperatury, w zależności od organizmu o kilka do nawet kilkunastu kresek. Śluz szyjkowy zmienia swoją konsystencje, staje się bardziej wodnisty, przejrzysty i rozciągliwy.

Faza III – Jeśli nie doszło do zapłodnienia po owulacji ponownej zmianie ulega śluz szyjkowy. Jak w fazie I staje się gęsty i lepki. Temperatura w dalszym ciągu utrzymuje się na wysokim poziomie aby spaść na dzień (lub kilka dni) przed zbliżającą się miesiączką.

Jeśli w trakcie cyklu doszło do zapłodnienia temperatura będzie się utrzymywała na stałym wyższym poziomie.

Skuteczność antykoncepcyjna

Skuteczność poszczególnych metod antykoncepcyjnych oblicza się na podstawie wskaźnika Pearla, który obrazuje ile kobiet na sto zaszło w ciążę pomimo stosowania określonej metody antykoncepcyjnej. Najwyższą skutecznością charakteryzują się te metody, w których wskaźnik ten jest najniższy (np. w przypadku tabletek antykoncepcyjnych wynosi 0,2). W przypadku kalendarza dni płodnych wskaźnik ten waha się, w zależności od zastosowanej metody, od 14 do nawet 40%. Tym samym nie zaleca się stosowania tej metody antykoncepcyjnej kobietom młodym oraz tym, które nie są gotowe na ewentualną ciążę.

Zalety i wady kalendarza dni płodnych

Jak już wcześniej wspomniano stosowanie kalendarza dni płodnych polecane jest w szczególności kobietom, które planują powiększenie rodziny lub są gotowe na ewentualne ryzyko związane ze stosowaniem tej metody antykoncepcyjnej. Jeśli jednak kobieta znając ryzyko spowodowane wysoki wskaźnikiem Pearla decyduje się na stosowanie tej metody powinna przede wszystkim znać jej wady i zalety.

Zalety:

• całkowicie bezpieczny dla organizmu,
• brak konieczności przyjmowania środków chemicznych,
• brak konieczności stosowania metod mechanicznych,
• brak konieczności ponoszenia dodatkowych kosztów,
• możliwość dokładnego poznania swojego organizmu,
• umożliwia znacznie szybsze wychwycenie ewentualnych nieprawidłowości,
• skuteczny podczas planowania ciąży.

Wady:

• bardzo niski poziom skuteczności antykoncepcyjnej (wg. wskaźnika Pearla nawet do 40% ),
• może się nie sprawdzić u kobiet ze znacząco rozregulowanym cyklem menstruacyjnym,
• liczne czynniki wpływają na dodatkowe obniżenie skuteczności metody (np. podróże, stres, infekcja, karmienie piersią etc.),
• współżyć można jedynie w ściśle określone dni,
• może się nie sprawdzać u kobiet w okresie menopauzy.

Jak każda metoda, również kalendarz dni płodnych posiada szereg wad i zalet, to właśnie dlatego tak ważne jest, aby jeszcze przed rozpoczęciem jej stosowania zapoznać się z możliwymi skutkami ubocznymi oraz przeciwwskazaniami. Włącznie odpowiednie przygotowanie do rozpoczęcia współżycia zapewni odpowiedni komfort psychiczny, a co za tym idzie znacznie lepsze doznania.