Jeżówka – opis, skład, uprawa, właściwości, zastosowanie, przeciwwskazania

Opis jeżówki

Jeżówka (dokładniej jeżówka purpurowa) jest prostym i oryginalnym kwiatem, który może urozmaicić każdy ogród. Należy do rodziny astrowatych i występuje w wielu ciekawych odmianach. Najbardziej popularne:

• White Swan – o białych płatkach
• Magnus – o ciemnoróżowych płatkach i brązowo-pomarańczowym środku
• Kim’s Knee High – o intensywno różowych płatkach i najeżonym środku
• Rubinstren – o różowych, stokrotkowatych kwiatostanach

Pierwotnym miejscem występowania jest Ameryka Północna, współcześnie można ją uprawiać wszędzie. W Polsce rzadko spotykana jako forma dziczejąca. Popularność zyskała dopiero w latach 90. XX wieku.

Roślina osiąga wysokość od 60 do 150 cm, rzadko 180 cm. Łodyga może przybrać różne barwy, od zielonej do czerwonej, bywa nieznacznie rozgałęziona. Korzeń jest natomiast mocno rozgałęziony i osiąga 15 cm. Najbardziej charakterystyczne są kwiaty rośliny. Płatki w 2-3 rzędach przybierają kolor odpowiedni dla konkretnych rodzajów, a osadnik kwiatostanowy jest nieco wypukły.

Substancje znajdujące się w roślinie

Korzeń jeżówki posiada około 6% inuliny, kwas chlorogenowy, glikozyd fenolowy, kwas izo-chlorogenowy, cynarynę, 0,2% olejku eterycznego, seskwiterpeny, glikoproteiny, poliacetyleny, związki aminowe oraz alkaloidy pirolizydynowe.

Ziele z kolei zawiera flawonoidy w formie wolnej, glikozydy, do 0,32% olejku eterycznego, polisacharydy, aktywne poliacetyleny, alkiloamidy, alkiloaminy oraz alkaloidy pirolizydynowe.

Uprawa

Jeżówka jest rośliną stosunkowo prostą w uprawie. Wymaga jedynie odpowiedniego stanowiska oraz gleby. Ziemia powinna być żyzna i przepuszczalna, najlepiej piaszczysto-gliniasta. Roślina nie toleruje lekkich i piaszczystych gleb. Stanowisko z kolei powinno być słoneczne, ewentualnie delikatnie zacienione. Jeżówka najlepiej rośnie w miejscu narażonym na duże opady deszczu. Roślina jest całkowicie odporna na mróz, szkodniki oraz wszelkie choroby. Źle znosi przesadzanie.

Nasiona wysiewa się w kwietniu na głębokość około 1 cm. Odstęp między rzędami powinien wynosić 40 cm. Plony otrzymuje się w drugim roku uprawy, wówczas zbiory rośliny często wykorzystywane są w przemyśle farmaceutycznym.

Bardzo ważne jest regularne odchwaszczanie. W pobliżu jeżówki nie należy sadzić innych roślin, ponieważ mogą one zagłuszyć jej uprawy.

Właściwości lecznicze rośliny

Pierwotnie zdrowotny wpływ jeżówki purpurowej odkryli Indianie w Ameryce Północnej.

W ziołolecznictwie można wykorzystać ziele jeżówki. Lecznicze właściwości ma także jej korzeń. Oba surowce należy wysuszyć w temperaturze nie wyższej niż 50 stopni Celsjusza.

Tradycyjnie stosowana jest do leczenia objawów przeziębień i grypy. Skraca czas trwania infekcji dróg oddechowych, a także łagodzi ich przebieg. Wykazano, że w połączeniu z witaminą C, zmniejsza ryzyko przeziębienia aż o 86%. Ekstrakty z rośliny skutecznie wzmacniają odporność. W 2009 roku przeprowadzono badania, które wykazały, że jeżówka może mieć działanie przeciwwirusowe.

Jeżówka purpurowa dobrze sprawdzi się w leczeniu dolegliwości skórnych, takich jak opryszczka, trądzik, drobne poparzenia czy odmrożenia oraz niewielkie rany skórne. Łagodzi objawy atopowego zapalenia skóry i egzemy. Inne lecznicze właściwości:

• profilaktyka zaburzeń trawiennych i dolegliwości ze strony dróg żółciowych
• zapobieganie niektórym alergiom
• minimalizowanie objawów zapalenia dziąseł
• leczenie przewlekłych stanów zapalnych układu moczowego oraz rozrodczego
• pielęgnacja odleżyn

Inne zastosowania

Jeżówka purpurowa ze względu na swoje piękne i spore kwiaty uprawiana jest w celach ozdobnych. Kwiaty cięte wykorzystywane są jako element bukietów oraz wszelkich dekoracji. Urozmaica przydomowe ogrody, dodatkowo wabiąc duże ilości motylów oraz pszczoły.

Roślina jest coraz częściej wykorzystywana do produkcji kosmetyków oraz przy przygotowywaniu domowych kuracji poprawiających urodę. Jej składniki sprawiają, że skóra staje się wygładzona, ujędrniona, zregenerowana i nawilżona. Jeżówka wykazuje działanie przeciwzmarszczkowe i ochronne. Polecana jest osobom z cerą dojrzałą, suchą lub trądzikową. Stymulując syntezę kwasu hialuronowego skutecznie nawilża nawet głębokie warstwy naskórka. W przypadku skóry tłustej i skłonnej do trądziku, roślina przyspiesza gojenie się wyprysków oraz neutralizuje stany zapalne, przywracając jej gładki i zdrowy wygląd.

Jeżówka aktywuje procesy regeneracji komórek, stymuluje syntezę kolagenu oraz chroni skórę przed działaniem szkodliwego promieniowania UV. Dlatego jest częstym składnikiem balsamów i kremów do opalania. Ze względu na działanie przeciwwirusowe wykorzystuje się ją przy produkcji kosmetyków chroniących usta lub likwidujących opryszczkę.

Przeciwwskazania

Jeżówki nie można podawać dzieciom poniżej 12 roku życia, kobietom w ciąży oraz kobietom karmiącym piersią. Mogą u tych osób wywołać silne reakcje alergiczne. Kobiety w ciąży oraz karmiące piersią nie powinny stosować jeżówki, jednak rezygnacja z rośliny ma cel profilaktyczny i zabezpieczający. Nie ma bowiem konkretnych dowodów na wpływ rośliny na tą grupę osób.

Do innych przeciwwskazań należą: schorzenia wątroby, jednoczesne stosowanie leków upośledzających pracę wątroby, AIDS, stwardnienie rozsiane, gruźlica, choroby szpiku kostnego oraz choroby autoimmunologiczne.

Reakcje alergiczne objawiają się opuchnięciem twarzy, świądem, pokrzywką skórną, rumieniem, a także niekiedy podrażnieniem nerek.

Nalewka z jeżówki purpurowej

Do naczynia należy wsypać 100 gram ziela jeżówki bądź jej startego i wysuszonego korzenia. Kolejnym krokiem jest zalanie rośliny 500 ml wódki 40%. Naczynie zamykamy i odstawiamy w ciepłe miejsce na okres 2 tygodni codziennie wstrząsając zawartością. Po 2 tygodniach nalewkę przecedzamy i zlewamy do butelek. Szczelnie zamykamy i odstawiamy do piwnicy lub innego ciemnego miejsca. Po upływie 6 miesięcy nalewka jest gotowa do spożycia.

Zalecaną dawką są 2-3 łyżeczki dziennie, np. dodane do herbaty. 10 ml nalewki można również rozpuścić w szklance ciepłej wody i stosować do płukania gardła w celu zmniejszenia jego bolesności.

Jeżówka
Kliknij i sprawdź ceny!

Napar z jeżówki purpurowej

100 gram startego i sproszkowanego korzenia jeżówki zalewamy 200 ml wrzącej wody destylowanej. Odstawiamy na około 20 minut, a następnie przecedzamy.

Napar można stosować 2-3 razy dziennie po około 100 do 200 ml. Aby korzystne efekty były widoczne należy stosować go regularnie i przez dłuższy okres czasu. Rezultaty widoczne są dopiero po miesiącu. Po upływie 4 tygodni zaleca się 14 dniową przerwę w kuracji.