Jagoda kamczacka – właściwości lecznicze i uprawa w warunkach domowych

Owoce jagodowe od lat znane są jako dobrodziejstwo natury, które jest nie tylko smaczne, ale zawiera też duże ilości składników odżywczych, które usprawniają funkcjonowanie organizmu. Bardzo mocno jagody zalecane są osobom mającymi wady wzroku, ale zawierają też mnóstwo antyoksydantów, które między innymi spowalniają procesy starzenia. Leśne jagody wciąż są bardzo popularne, ale coraz częściej do polskich ogródków trafia jagoda kamczacka. Co charakteryzuje ten krzew i kto może go posadzić w ogrodzie?

Wiciokrzew kamczacki, czyli jagoda kamczacka

Jagoda kamczacka to odmiana wiciokrzewu sinego, który należy do rodziny przewiertniowatych. Jednak poprawna nazwa tego krzewu to wiciokrzew kamczacki, choć w Polsce bardziej popularnie używana jest nazwa jagody. Wiciokrzew kamczacki pochodzi z północno-wschodniej Azji. Znany i ceniony jest między innymi w Rosji, w Chinach i w Japonii. Uprawiany jest w wielu krajach na całym świecie ze względu na łatwość w uprawie oraz wczesne owocowanie. W Polsce owoce jagody kamczackiej można zbierać nawet 2 tygodnie przed pierwszymi truskawkami, a tym bardziej przed pierwszymi owocami borówek czy jagód leśnych.

Co cennego zawierają owoce?

Jagody wiciokrzewu są bogatym źródłem witaminy C. Zawierają aż od 30,5 do 186,6 mg kwasu askorbinowego na 100 g świeżego owocu. Dla porównania witamina C  zawarta w porzeczce czerwonej bazuje na poziomie 25,6 do 40 mg na 100 g owocu, a pomarańcze uważane za kopalnię witaminy C zawierają jej jedynie 50,4 mg na 100 g owocu. Dlatego też owoce jagody kamczackiej są jednymi z najbogatszych w kwas askorbinowy. Ale można w nich znaleźć także witaminy z grupy B, potas, magnez, fosfor czy wapń. Obfitują też w karoten, rutynę, pektyny, garbniki czy mangan, miedź, jod, bor i krzem.

Zawierają też dużą ilość cukru. Nawet do 21%, z czego w 3/4 jest to glukoza, potem sacharoza około 11%, oraz śladowe ilości fruktozy, galaktozy i ramnozy. W świeżych owocach można znaleźć też sorbitol i inozytol.

Jednakże najcenniejszym składnikiem owoców wiciokrzewu kamczackiego są związki fenolowe jak:

• antocyjany,
• flawonoidy,
• proantocyjanidyny,
• kwasy fenolowe.

Przykładowo antocyjany mają silnie właściwości przeciwutleniające przez co mogą zapobiegać chorobom wywoływanym przez stres oksydacyjny oraz przedłużać młodość skóry, ponieważ związki te zapobiegają przyspieszonemu starzeniu się skóry na przykład przez długotrwałe przebywanie na słońcu bez ochrony przed szkodliwym promieniowaniem. A ponadto sama może chronić przed promieniowaniem UV-B. Warto wspomnieć też, że jagody kamczackie mają wysoką zdolność do pochłaniania reaktywnych form tlenu. W ich wypadku wynosi ona aż 13400 umolTE/100gms.

Właściwości lecznicze jagód

Owoce jagody kamczackiej mają też właściwości normalizujące poziom glukozy i lipidów we krwi, a do tego łagodzą zaburzenia metabolizmu glukozy, które zwykle spowodowane są złą dietą, ale też mogą mieć podłoże chorobowe jak cukrzyca. Oznacza to, że spożywanie tych jagód obniża ryzyko zapadania na choroby układu krążenia czy cukrzycę.

Oprócz zdolności ochrony przed promieniowaniem UV-B owoce te mogą mieć działanie ochronne przed promieniowaniem radioaktywnym. Jednak są to wnioski na podstawie badań prowadzonych na myszach przez chińskich naukowców z 2012 roku. Ale poruszony mechanizm radioochronny opierał się na usuwaniu z ciała wolnych rodników. A one niestety mogą być szkodliwe nie tylko w postaci radioaktywnej.

Owoce wiciokrzewu kamczackiego znajdują szerokie zastosowanie w medycynie naturalnej ze względu na liczne właściwości lecznicze i kosmetyczne. Mogą między innymi obniżać ciśnienie tętnicze przez co zmniejszają ryzyko zawału serca. Zapobiegają też anemii czy spowalniają rozwój jaskry oraz poprawiają widzenie i komfort patrzenia u osób ze słabym wzrokiem lub nabytymi wadami. Owoce te można stosować także jako lek przeciwmalaryczny. A pomocniczo przy chorobach układu pokarmowego i zakażeniach o podłożu bakteryjnym.

Okazuje się też, że jagoda kamczacka ma właściwości antybakteryjne. Ekstrakt z owoców można stosować w leczeniu powszechnie występujących szczepów bakterii jak gronkowiec, paciorkowiec kałowy, dwoinka zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych czy Escherichia coli. Ponieważ składniki zawarte w tych owocach wzmacniają naczynia krwionośne mogą one nawet hamować krwotoki. Działają też ogólnie wzmacniająco na cały organizm przez to pomagają w walce z przeziębieniem i grypą, ale też pomagają w leczeniu chorób nowotworowych. Wykazują też działania odtruwające z leków, toksyn i metali ciężki oraz mogą łagodzić dolegliwości ze strony układu trawiennego.

W medycynie naturalnej często wykorzystuje się je do leczenie chorób żołądka, pęcherzyka żółciowego i wątroby. Dobrze wspomagają też organizm przy awitaminozie. Jednak sok z jagód może leczyć grzybice, zakażenia bakteryjne czy owrzodzenia. Wywar z kolei można stosować na bóle głowy, a nawet artretyzm czy reumatyzm. Oprócz samego spożywania jagód w celu poprawienia wzroku można też robić okłady z wodnego wyciągu z kwiatów na oczy, w celu leczenia ich chorób. Także liście można wykorzystywać zewnętrznie, ponieważ mają właściwości antyseptyczne.

Sok z jagody kamczackiej
Kliknij i sprawdź ceny!

Wykorzystanie w kuchni

Jagody kamczackie mają też szerokie zastosowanie w kuchni. Są to małe owoce o podłużnym kształcie i pokryte jakby woskowym nalotem. Kształt może się jednak różnić wedle konkretnej odmiany. Ogólnie są to soczyste, ale słodko-kwaśne owoce z lekką goryczką o ciemnym i barwiącym soku. Można je jeść na surowo, ale doskonale też sprawdzą się w przetworach czy jako owoce suszone. Można też je z powodzeniem mrozić.

Obecnie oprócz domowych przetworów można znaleźć i wyroby przemysłowe jak dżemy, wina, słodycze i jogurty. Jednak są to produkty drogie, ponieważ jagody te zbiera się ręcznie przez co koszty pozyskania surowca są wysokie. Dlatego warto takie jagody wyhodować sobie w domu, jeśli tylko mamy taką możliwość.

Uprawa jagody kamczackiej

Z powodzeniem wiciokrzew kamczacki można uprawiać w naszych warunkach glebowo-klimatycznych, ponieważ roślina ta nie ma zbyt wielkich wymagań, a do tego jest odporna na mróz czy duże spadki temperatur, a przede wszystkim na wiosenne przymrozki, które w Polsce co roku sieją duże spustoszenie wśród różnych roślin. Założenie plantacji jagody kamczackiej będzie trudniejsze niż uprawa domowa, ale jeśli mamy dużo wolnego terenu może to być sposób na dodatkowy dochód. Przede wszystkim jednak wiciokrzew nie lubi gleb gliniastych, lekkich i piaszczystych. Najlepiej będzie rósł na glebach IV i V klasy bonitacji. Użyźnienie gleby zapewni wzrost i zbiory owoców jagody przez nawet 30 kolejnych lat, ponieważ jest to tak zwana roślina długowieczna.

Najlepsze odmiany do domowej uprawy to między innymi: Aurora, Honeybee, Borealis czy rosyjska Morena. Jagodę kamczacką kupuje się jako mały, około 50 cm krzew gotowy do posadzenia. Trzeba jednak zachować odległość 2,5×0,7 m między krzewami, aby mogły one prawidłowo rosnąć. Ważne jest, aby sadzić dwie różne odmiany, choćby po jednym krzewie.

Pierwsze owoce zwykle zbiera się dopiero w 3 roku po jej posadzeniu, a pełnię swojego owocowania wiciokrzew osiąga po 6 latach od posadzenia. Z jednego dorosłego jagodnik można pozyskać nawet 5 kg owoców. Dlatego na użytek domowy spokojnie wystarczą dwie takie rośliny, aby starczyło świeżych owoców oraz produktu na przetwory, ale przede wszystkim dlatego, że są to rośliny obcopylne. Warto wiedzieć, że przez pierwsze 6-7 lat roślinę wystarczy odżywiać i chronić przed zmianami chorobowymi, a dopiero po kilku latach można ją podciąć. Zatem można powiedzieć, że jej pielęgnacja nie jest skomplikowana.

Wiciokrzew kamczacki nie lubi jednak chwastów zarastających dookoła jego korzeni, więc konieczne będzie regularne plewienie i odchwaszczanie. Ziemię można nawozić nawozami naturalnymi na przykład kompostem, który zawiera dużo azotu. Dlatego też nie jest to droga w utrzymaniu roślina, gdyż taki kompost można zrobić samodzielnie we własnym ogrodzie. Dobrze sprawdza się też obornik, który można kupić po prostu w okolicznej stadninie koni.