Histamina – podstawowe funkcje w organizmie człowieka i jej związek z alergią

Histamina to organiczny związek chemiczny wytwarzany w niewielkich ilościach w ludzkim organizmie. Jaką rolę niniejsza substancja spełnia w naszym życiu i jaki jest jej wpływ na powstawanie reakcji alergicznych? Odpowiedzi na te i inne pytania znajdziesz w dalszej części artykułu.

Histamina – charakterystyka

Histamina jest związkiem chemicznym powstającym w organizmie człowieka pod wpływem działania dekarboksylazy histydynowej. Niniejsza substancja występuje najczęściej w skórze, błonie śluzowej układu pokarmowego oraz w płucach człowieka. Histamina nazywana jest również mediatorem stanu zapalnego, bowiem odpowiedzialna jest za wywoływanie szeregu objawów klinicznych, które często rozpoznajemy jako infekcję.

Niniejszy związek organiczny (w nieaktywnej formie) magazynowany jest zwykle w komórkach tłuszczowych i wówczas nie wywiera znaczącego wpływu na funkcjonowanie ludzkiego organizmu. Niemniej jednak, w sytuacji, w której dochodzi do uwolnienia niniejszej substancji pojawiają się negatywne dla nas konsekwencje, które w znacznym stopniu mogą zagrażać naszemu zdrowiu, nawet życiu. Do uwolnienia histaminy może przyczynić się szereg różnorodnych czynników, na przykład: nagła zmiana temperatury, wystawienie na bezpośredni kontakt z substancją uczulającą lub uszkodzenia tkanki.

Histamina – rola w organizmie człowieka

Niniejszy związek organiczny pełni szereg istotnych funkcji w naszym organizmie. Histamina odpowiedzialna jest między innymi za regulację wydzielania hormonów oraz pobudzanie gruczołów do wydzielania specyficznych substancji, np. soków żółciowych. Niemniej jednak, największy wpływ wywiera ona na proces powstawania reakcji alergicznych, wywołując tym samym szereg niepokojących objawów, takich jak:

• obrzęk oraz świąd i przekrwienie skóry;
• skurcz mięśni gładkich w płucach oraz zwiększenie wydzielania śluzu;
• kichanie, wywołane pobudzeniem nerwów obwodowych;
• rozkurczenie naczyń krwionośnych i jednoczesny wzrost ich przepuszczalności;
• zmiana perystaltyki przewodu pokarmowego;
• wywołanie łzawienia, pieczenia, swędzenie i zaczerwienienia oczu oraz powiek.

Uwaga! W sytuacji, w której dochodzi do zbyt szybkiego wydzielania histaminy może dojść do wywołania wstrząsu anafilaktycznego, który w znacznym stopniu może zagrażać naszemu zdrowiu, a nawet życiu. W takim przypadku należy jak najszybciej zgłosić się na szpitalny oddział ratunkowy w celu podania specyficznych leków mających za zadanie przerwanie niniejszej reakcji alergicznej.

Histamina – wpływ na alergię

Histamina odgrywa niezwykle istotną rolę w procesie powstawania zapalenia alergicznego zarówno we wczesnej, jak i późnej fazie odczynu. Wpływając jednocześnie na odległe konsekwencje niniejszej reakcji poprzez jej wpływ na proces przebudowy dróg oddechowych.  Wszystko to, za sprawą aktywacji receptora H₁, który odpowiedzialny jest za wywołanie natychmiastowej reakcji alergicznej. Wówczas, w konsekwencji bezpośredniego kontaktu z alergenem, dochodzi do wydostania się histaminy z ziarnistości niektórych komórek odpornościowych, co z kolei wywołuje wymienione wyżej konsekwencje. Ponadto, histamina odpowiedzialna jest za wywoływanie:

ALERGII SKÓRNEJ ORAZ WZIEWNEJ

Reakcji na uwolnienie histaminy objawiającej się zaczerwienieniem, lokalnym podniesieniem temperatury ciała oraz bolesnym stanem zapalnym. W niniejszym przypadku dochodzi również do poszerzenia naczyń krwionośnych, a tym samym zwiększenia ich przepuszczalności, doprowadzając tym samym do pojawienia się lokalnych wysięków oraz obrzęków, np. nosa, oskrzeli i gardła. Ponadto, histamina poprzez podrażnienie zakończeń nerwów czuciowych odpowiedzialna jest za wywoływanie licznych doznań bólowych oraz odczucie uporczywego swędzenia.

ASTMY

Reakcji na uwolnienie histaminy w wyniku, której dochodzi do pojawienia się obrzęku w poszczególnych częściach układu pokarmowego, czego konsekwencją może być odcięcie dopływu powietrza w znacznym stopniu utrudniającego proces oddychania.

ALERGII POKARMOWEJ

Reakcji na uwolnienie histaminy odpowiedzialnej za wywołanie skurczu mięśni gładkich doprowadzających do wzmożonego wydzielania soków trawiennych oraz do podrażnienia błony śluzowej jelita cienkiego. Ponadto, w niniejszej sytuacji dochodzi do wywołania stanu zapalnego odpowiedzialnego za wywołanie biegunki.

ALERGII PRZEWLEKŁEJ

Reakcji na przewlekłe uwalnianie histaminy odpowiedzialnej za stałe wywoływanie objawów, takich jak: nieżyt nosa, gardła lub nawracające stany zapalne.

Histamina – objawy nietolerancji

W niektórych sytuacjach może dojść do pojawienia się reakcji uczuleniowych mimo, iż nie zostaliśmy narażeni na bezpośredni kontakt z alergenem. Za wywoływanie niniejszego stanu odpowiedzialne może być zwiększone stężenie histaminy w organizmie wywołane nadmierną jej produkcją. Niemniej jednak, do wywołania reakcji alergicznej bez udziału alergenu dochodzi najczęściej w wyniku wrodzonego niedoboru enzymu DAO (diaminooksydazy). Enzym ten odpowiedzialny jest za prawidłowy rozkład histaminy zawartej w pożywieniu, a w sytuacji jego niedoboru dochodzi do przedostania się histaminy do naszego krwioobiegu wywołując tym samym objawy zbliżone do alergii.

Wśród najpowszechniejszych objawów nietolerancji histaminy możemy wyróżnić:

• częste zawrotu oraz bóle głowy i migrenę;
• przewlekłe podrażnienie błony śluzowej nosa;
• nawracające trudności w oddychaniu;
• zaburzenia czynności układu pokarmowego, w tym wzdęcia, częste bóle brzucha oraz biegunki;
• objawy częstoskurczu oraz nadciśnienie tętnicze.

W sytuacji, w której mamy do czynienia z wrodzoną nietolerancją histaminy, powinniśmy wzbraniać się przed spożywaniem pokarmów zawierających jej znaczne ilości.

Histamina – pokarmy ją zawierające

Wśród popularnych pokarmów cechujących się wysoką zawartością histaminy możemy wyróżnić:

• Alkohole, w tym: szampan, piwo, wino musujące oraz klasyczne wino czerwone;
• Produkty wędzone, w tym: makrelę, sardynki, śledzie, łosoś oraz tuńczyk; szynkę, kiełbaski i bekon;
• Owoce, w tym: banany, truskawki, papaje, grejpfrut, mango, ananas, śliwki, mandarynki;
• Słodycze, w tym: kakao oraz czekoladę;
• Sery, w tym: sery pleśniowe i dojrzewające
• Napoje, w tym: kawa i herbata;
• Wypieki, w tym: ciasta zawierające drożdże, pizzę, chleb oraz wyroby cukiernicze;
• Przekąski, w tym: nasiona słonecznika, orzechy nerkowca oraz włoskie;
• Sosy, w tym: keczup, musztarda oraz sos sojowy;
• Pozostałe produkty często spotykane w naszej kuchni, w tym: kapusta kiszona, ocet winny oraz ocet balsamiczny.

Poziom histaminy zawartej w wyżej wymienionych produktach znacznie różni się w zależności od stopnia ich dojrzałości. Im dłużej dany składnik jest przez nas przechowywany, tym większą dawkę histaminy może zawierać.

Leki przeciwhistaminowe

W celu leczenia alergii należy stosować specjalne leki przeciwhistaminowe, które skutecznie przeciwdziałają jej uporczywym objawom. Ponadto, niniejsze środki mogą wykorzystywane być w przebiegu terapii zaburzeń lękowych oraz zaburzeń snu. W sytuacji rozpoznania u siebie objawów alergii lub nietolerancji histaminy należy jak najszybciej skonsultować się alergologiem lub lekarzem pierwszego kontaktu.