Heterochromia, czyli dwukolorowe oczy. Dziedziczna i nabyta, przyczyny, albinos, choroby

Heterochromia jest pojęciem nazywającym zaburzenie rozwoju tęczówki oka. Objawia się różnobarwnością tęczówek oczu. Z zaburzeniem tym można się urodzić lub nabyć w trakcie życia. Heterochromia nie jest zaburzeniem niebezpiecznym dla zdrowia człowieka, natomiast może być symptomem jednej z chorób genetycznych. A abstrahując od wszystkiego, spojrzenie osoby z heterochromią jest fascynujące i intrygujące.

Do czego potrzebna jest tęczówka oka?

Narząd wzroku umożliwia porozumiewanie się i poruszanie. Jest jednym z najważniejszych organów u człowieka. Wzrok ostrzega przed niebezpieczeństwem  a jego usytuowanie tak blisko mózgu pozwala na błyskawiczne dostarczanie mu informacji.

• źrenica oka: znajduje się w środku tęczówki; gdy padające na nią światło jest zbyt intensywne, zwęża się, natomiast gdy światło jest słabe – rozszerza się; dzieje się tak za sprawą ulokowanych w tęczówce mięśni: rozwieracza i zwieracza źrenicy
• siatkówka oka: jest to najgłębsza z warstw gałki ocznej, a składa się z komórek nerwowych mocno wrażliwych na światło oraz barwę; jest niczym klisza fotograficzna, na której zapisują się wrażenia wędrujące dalej do mózgu i tam rozpoznawane
• twardówka: to nieprzejrzysta i włóknista błonka stanowiąca zewnętrzną ściankę gałki ocznej, dzięki niej oko zachowuje swój kulisty kształt, do twardówki przymocowane są mięśnie, dzięki którym można poruszać oczami; u dzieci ma zwykle kolor niebieskawy, z czasem staje się żółtawy za sprawą odkładającego się tłuszczu
• ciało szkliste: jest galaretowatą tkanką nadającą gałce ocznej niezbędną sprężystość
• rogówka: jest najbardziej wypukłym elementem oka, ściąga promienie światła w taki sposób, by trafiały do soczewki pod właściwym kątem; rogówka nieustannie potrzebuje nawilżania, czyli łez, które posiadają też właściwości bakteriobójcze
• soczewka: jest przezroczysta, załamując promienie docierające do oka, przetwarza je na obraz; gdy soczewka uwypukla się – możemy oglądać obraz z bliska, gdy staje się płaska – obraz oglądamy z daleka, ta zdolność nazywa się akomodacją; wraz z upływem czas soczewka może ulegać mętnieniu i wówczas powstaje zaćma
• tęczówka: dozuje ilość światła wprowadzanego przez źrenicę do oka, działa niczym przesłona w aparacie fotograficznym; w jej tylnej części znajduje się pigment odpowiedzialny za barwę oka, która zależy od ilości zgromadzonego pigmentu; gdy jest go dużo – oczy są koloru brązowoczarnego, gdy jest go mniej – oczy są niebieskie
• plamka żółta: ulokowana na siatkówce, jest niezwykle czuła na barwy i światło wokół
• plamka ślepa: to miejsce połączenia gałki ocznej z nerwem wzrokowym odprowadzającym obraz do mózgu człowieka; plamka żółta jest niewrażliwa w ogóle na światło

Heterochromia, co to jest?

Heterochromia jest niezwykle rzadko występującą wadą oczu, dotyka zaledwie 1% populacji, szacuje się, że dwukolorowe oczy ma 6 na 1000 osób. Jednak różnice w zabarwieniu tęczówki są tak subtelne, że nawet trudno jest dostrzec. Heterochromia występuje zarówno u ludzi jak i u zwierząt. Tworzy się wtedy, gdy kolor jednej tęczówki oka posiada inny odcień, czy wręcz barwę niż tęczówka drugiego oka, np. jedno oko posiada tęczówkę w kolorze brązowym a drugie w niebieskim. Heterochromia może być również częściowa, czyli powstaje gdy fragment tęczówki ma inne zabarwienie niż jej reszta powierzchni. Może dotyczyć jednego oka lub dwojga oczu. Dla osoby obdarzonej różnymi kolorami oczu nie jest w żadnym razie uciążliwa i nie powoduje wady wzroku.

Heterochromia – przyczyny genetyczne

Heterochromia powstaje wówczas, gdy w organizmie występują zaburzenia ilości pigmentu – melaniny. Melanina odpowiada za kolor oczu, włosów i skóry. Gdy z jakiegoś powodu pojawiają się zaburzenia w jej produkcji w organizmie, w tym przypadku w tęczówce, dochodzi do zróżnicowania koloru pomiędzy obojgiem oczu.

W większości wypadków heterochromia jest dziedziczona. Gdy dziecko rodzi się z dwukolorowymi oczami lub nabywa je w krótkich czasie po urodzeniu przyczyny takie stanu rzeczy zazwyczaj tkwią w genetyce, chociaż istnieje niewielkie prawdopodobieństwo, że różny kolor oczu mógł powstać wskutek urazu wewnątrzmacicznego lub którejś z chorób powstałych w okresie życia płodowego dziecka. Heterochromia wrodzona jest dziedziczona autosomalnie dominująco.

Zdarza się, że różny kolor oczu jest objawem całego zespołu wad genetycznych, mogą nimi być:

• zespół Waardenburga, który objawia się niedosłuchem, przebarwieniami na skórze,  pojawieniem się jednego charakterystycznego, jasnego (najczęściej białego) pasma włosów, a także heterochromią oczu
• piebaldyzm, jest zaburzeniem rozwojowym podobnym do powyższego, jednak nie powoduje utraty słuchu; u osób dotkniętych piebaldyzmem występują plamy na skórze o niewielkiej zawartości melaniny, jasne, białe pasma włosów, a czasami też dwukolorowe oczy
• nerwiakowłókniakowatość typu 1 (określana inaczej jako neurofibromatoza typu 1, choroba von Recklinghausena albo zespół Recklinghausena), w jej przebiegu występują: guzy, zmiany kostne, plamy na skórze oraz zmiany zabarwienia oczu
• inne przyczyny, między innymi: stwardnienie guzowate, choroba Hirschsprunga, nietrzymanie barwnika (zespół Blocha –Sulzbergera)

Inną przyczyną pojawienia się heterochromii u noworodków może być rzadko występujący tzw. zespół Hornera, niebędący chorobą genetyczną a wynikający z przerwania lub uszkodzenie nerwów współczulnych, przebiegających pomiędzy pniem mózgu i okiem.

Heterochromia – przyczyny nabyte

Może się zdarzyć, że heterochromia nie pojawiła się po urodzeniu, ale w późniejszym okresie a powodem jej wystąpienia jest choroba. Istnieje wiele schorzeń, których jednym z objawów może być właśnie zaburzenie koloru oczu, może to być:

• czerniak oka
• neuroblastoma, nowotwór występujący wyłącznie u dzieci
• guz
• tętniak
• tępe urazy oka
• skaleczenie oka
• jaskra, która prowadzi do nieodwracalnych zmian zachodzących w nerwie wzrokowym oraz w siatkówce
• leki na jaskrę mogą również prowadzić do zmian w kolorze oczu
• nerwiakowłókniatowość typu 1
• stany zapalne siatkówki czy  rogówki

Heterochromia –  leczenie

Jeżeli heterochromia jest skutkiem choroby czy stanu zapalnego w organizmie, leczenie będzie polegać przede wszystkim na terapii samego schorzenia, które wywołało dwukolorowość oczu. Natomiast samej heterochromii się nie leczy ponieważ nie ma ona wpływu na jakość i komfort widzenia. Może się zdarzyć, że osoba doświadczająca tego zaburzenia czuje się z nim niekomfortowo, wówczas można skorzystać z kolorowych soczewek kontaktowych. Jednak heterochromia jest niezwykle intrygującym wyróżnikiem, pod warunkiem oczywiście, że nie wiąże się z żadnym czynnikiem chorobotwórczym i raczej warto ten wyróżnik pielęgnować niż z nim walczyć.