HCV – mechanizm i drogi zakażenia. Wirusowe zapalenie wątroby typu C i sposoby leczenia. Profilaktyka wobec HCV

HCV jest wirus zapalenia wątroby typu C. HCV wywołuje wirusowe zapalenie wątroby typu C, które jest bardzo poważne w swoich skutkach – prowadzi do marskości wątroby i pierwotnego raka wątroby. Wirus HCV jest zdolny do wywołania nosicielstwa choroby.

Według danych udostępnionych przez Państwowy Zakład Higieny oraz Instytut Hematologii i Transfuzjologii szacuje się, że w Polsce zakażone jest około 1,4% populacji – w Polsce HCV zakażonych jest około 200 tys osób dorosłych. Na świecie liczba zarażonych osób to nawet 170 mln.

Wirusowe zapalenie wątroby typu C

Wirusowe zapalenie wątroby typu C jest konsekwencją HCV. Wczesna faza choroby, która trwa zazwyczaj od 2 tygodni do pół roku po zakażeniu przebiega w większości przypadków stosunkowo łagodnie i bez większych objawów.

W ostrej fazie choroby najczęściej dochodzi do uaktywnienia się objawów, takich jak:

• ogólne osłabienie organizmu,
• uczucie przewlekłego zmęczenia,
• nadmierna senność, mimo normalnej ilości codziennego snu,
• depresja i zaburzenia nastroju,
• bóle mięśni, bóle stawów,
• stan podgorączkowy,
• wymioty,
• nudności,
• wzdęcia,
• zmniejszenie masy ciała,
• świąd skóry,
• zażółcienie skóry oraz białkówek,
• powiększenie wątroby i śledziony,
• bóle w okolicy podbrzusza.

Aktywność enzymów wątrobowych wskazujących na uszkodzenie miąższu wątroby ( aminotransferazy alaninowej ALT i aminotransferazy asparaginianowej AST) wzrasta kilkakrotnie powyżej górnej granicy normy u człowieka zdrowego. W konsekwencji dochodzi do uszkodzenia miąższu wątroby, co prowadzi do marskości wątroby, niewydolności wątroby oraz w niektórych przypadkach do rozwoju pierwotnego raka wątroby (wątrobowokomórkowego).

Leczenie WZW C

Leczenie wirusowego zapalenia wątroby typu C jest możliwe, choć nie należy do najłatwiejszych. W tym momencie lekarze dysponują lekami, które pozwalają na całkowite wyeliminowanie choroby. Plan leczenia jest ustalany indywidualnie na podstawie genotypu wirusa.

Jeszcze do niedawna leczenie wirusowego zapalenia wątroby typu C polega na zastrzykach podskórnych z pegylowanego interferonu alfa w połączeniu z doustnym lekiem przeciwwirusowym jaką jest rybawiryna. Kuracja trwała w zależności od wirusa i trwała nawet ponad rok. Obecnie stosuje się nieco inne leki, które nie posiadają w sobie interferonu oraz działają znacznie szybciej niż te starszej generacji. Dodatkowo nowoczesne leki nie dają w swoim działaniu tak wiele skutków ubocznych, co podwyższa komfort terapii dla pacjentów chorych na wirusowe zapalenie wątroby spowodowane HCV. Wśród stosowanych leków znajdują się obecnie między innymi Harvoni i Olysio.

Drogi i mechanizm zakażenia

Źródło zakażenia wirusem HCV stanowią chorzy na wirusowe zapalenie wątroby oraz nosiciele. HCV przenosi się podczas kontaktu z krwią nosiciela – potencjalnie zagrażający jest każdy kontakt z taką krwią.

Do zakażenia HCV najczęściej dochodzi podczas zabiegów medycznych, takich jak na przykład:

• operacji i zabiegów chirurgicznych,
• zabiegów stomatologicznych w gabinecie dentystycznym lub ortodontycznym,
• podczas wykonywania zastrzyków oraz iniekcji,
• podczas pobierania krwi,
• podczas dializ,
• podczas usuwania znamion oraz pieprzyków.

Osobami potencjalnie zagrożonymi są także wszystkie osoby mające w swojej pracy kontakt z chorymi na HCV lub z nosicielami, jak na przykład lekarze, pielęgniarki, stomatolodzy. Zagrożone są również osoby pracujące z materiałami potencjalnie ryzykownymi, jak na przykład osoby pracujące w laboratorium etc.

Inne drogi zakażenia wirusem HCV

Nie tylko zabiegi medyczne niosą ze sobą ryzyka zarażenia się wirusem. Istnieje szereg innych miejsc oraz sytuacji, w których potencjalnie może dojść do zakażenia. Może się to zdarzyć między innymi:

• podczas zabiegów w gabinecie kosmetycznym (manicure, pedicure),
• wizyty u fryzjera lub golibrody (zranienie nożyczkami etc),
• podczas wykonywania zabiegów z zakresu akupunktury,
• podczas robienia tatuażu,
• podczas przebijania uszu i innych części ciała,
• przyjmowanie narkotyków (iniekcje dożylne),
• podczas stosowania środków dopingujących w postaci zastrzyków,
• podczas ciąży i porodu,
• w czasie udzielania pomocy ofiarom wypadków itd, bez stosownego zabezpieczenia.

Przenoszenie HCV drogą płciową

Od jakiegoś czasu lekarze oraz badacze zastanawiają się czy zaliczać zakażenie HCV do chorób przenoszonych drogą płciową – jest to bowiem dość kontrowersyjne. Ryzyko zakażenia poprzez stosunek seksualny co prawda istnieje, ale jest stosunkowo niskie. Rzadko bowiem dochodzi do uszkodzenia naskórka lub błony śluzowej narządów rodnych – choć sytuacje takie mają zdecydowanie częściej miejsce wśród stosunków analnych oraz praktyk BDSM.

Badania dowodzą, że wśród stałych partnerów częstość występowania HCV wynosi od 2 do 4%, natomiast ryzyko rośnie wraz z ilością partnerów seksualnych. Ryzyko zakażenia jest większej, jeśli oprócz nosicielstwa HCV dana osoba jest również zarażona lub jest nosicielem wirusa HIV.

Mity na temat szerzenia się HCV

Na temat dróg i mechanizmów szerzenia się HCV panuje wiele mitów, które zawierają błędne przekonania oraz są źródłem niepewnej wiedzy ludzi na temat HCV.

Warto więc wiedzieć, że wirus HCV nie przenosi się przez spożywanie żywności przyrządzonej przez osobę zarażoną, trzymanie się za ręce, całowanie, kaszel bądź kichanie oraz korzystanie z tych samych urządzeń sanitarnych czy publicznych. Warto jednak pamiętać, że wszystkie te sytuacje dotyczącą sytuacji w których nie ma kontaktu z krwią osoby zakażonej, a więc nie doszło do niej do przerwania ciągłości skóry czy zadrapania. W innym przypadku każdy kontakt może być potencjalnie zagrażający.

Diagnostyka HCV

Aby wykryć zakażenie wirusem HCV wykonuje się badania krwi, które polega
na wykryciu przeciwciał anty-HCV. Jeśli wynik badania przeciwciał anty-HCV jest dodatni oznacza to, że dana osoba miała kontakt z wirusem, ale nie oznacza aktualnego zakażenia wirusem. W celu potwierdzenia zakażenia konieczne jest wykonanie dalszej diagnostyki – obecnie w tym celu wykonuje się test molekularny na obecność materiału genetycznego HCV. Dopiero pozytywny wynik tego testu świadczy o tym, że dana osoba jest zakażona wirusem HCV. Wynik ujemny tego badania świadczy o tym, że dana osoba nie jest zarażona wirusem, mimo tego, że stwierdzono u niej obecność przeciwciał anty-HCV.

W Polsce diagnostyka zakażonych HCV jest refundowana przez Narodowy Fundusz Zdrowia. Może wykonać je każdy, kto ma przeświadczenie, że z różnych przyczyn mogło dojść u niego do zakażenia wirusem. Aby wykonać bezpłatnie test serologiczny i badania krwi w kierunku obecności wirusa HCV niezbędne jest skierowanie od lekarza. Warto pamiętać, że nie może to być ogólny lekarz pierwszego kontaktu (tak zwany lekarz rodzinny), a specjalista – lekarz chorób zakaźnych. W przypadku kobiet będących w momencie starania się o darmowe badanie w ciąży skierowanie takie może wystawić lekarz ginekolog, który prowadzi ciążę. Warto pamiętać, że test na HCV można wykonać również w prywatnych punktach diagnostycznych – w takim przypadku nie potrzeba skierowania. Koszt takiego badania to około 40-50 zł, w zależności od placówki.

Zapobieganie zakażenia wirusem HCV

Jedyną formą ochrony przed zakażeniem wirusem HCV jest prewencja. ie istnieje bowiem żadna szczepionka przeciwko zakażeniu wirusem HCV.

Należy zwracać więc uwagę na sposób wykonywania zabiegów medycznych i przestrzegania odpowiednich procedur bezpieczeństwa przez personel medyczny. Mowa tutaj przede wszystkim o używaniu jałowego sprzętu, korzystaniu z jednorazowych rękawiczek oraz używaniu środków antyseptycznych.

Warto rozsądnie wybierać zakłady w których dokonuje się obcięcia włosów, zabiegów kosmetycznych, piercingu czy wykonywania tatuażu, ze względu na fakt, że są to miejsca w których stosunkowo często dochodzi do zarażenia się wirusem.

Dużą rolę w profilaktyce zakażeń odgrywa samoświadomość oraz wiedza na temat dróg zakażenia i mechanizmach choroby. Warto więc edukować się w tej kwestii – im większa wiedza, tym większa ostrożność, co bezpośrednio przekłada się na ewentualną możliwość zarażenia się wirusem.