Glejak – co oznacza, rodzaje, wskaźniki przeżywalności, leczenie

Glejak jest rodzajem bardzo agresywnego guza mózgu. Potocznie nazywany jest jako glejak wielopostaciowy, choć to błędne stwierdzenie. Z medycznego punktu widzenia glejak jest uważany za grupę nowotworu ośrodkowego układu nerwowego. Co więcej, należy on do jednej z grupy guzów zwanych gwiaździstymi – ze względu na kształt.

Guzy te rozwijają się w astrocytach – w kształcie gwiazdy, które odżywiają i wspierają komórki nerwowe (neurony) w mózgu. Jednak glejak może zawierać wiele różnych typów komórek mózgowych – w tym martwe komórki mózgowe. Około 12-15% osób z guzami mózgu ma glejaka wielopostaciowego.

Ten typ guza rozwija się bardzo szybko. Jego komórki w niewiarygodnie szybkim tempie się kopiują. Co ważniejsze,  rzadko rozprzestrzenia się na inne części ciała.

Co oznacza glejak wielopostaciowy?

Glejak wielopostaciowy czasami nazywany nowotworem gleju gwiaździstego jest najczęściej występującym glejakiem z możliwych. Jego medyczna ocena wskazująca na tempo wzrostu komórek nowotworach jest dosyć wysoka i wynosi 4. Ocena wskazuje, jak szybko guz może się rozwijać i rozprzestrzeniać. Guz klasy 4 jest najbardziej agresywnym i najszybciej rosnącym typem. Może bardzo szybko rozprzestrzenić się w mózgu człowieka i doprowadzić do jego śmierci.

Rodzaje glejaka

Glejak jest nowotworem, który posiada swoją dość obszernie zbudowaną klasyfikację. Zasadniczo, glejaki można podzielić ze względu na rodzaj komórek oraz pod kątem złośliwości.

Glejaki ze względu na rodzaj komórki

• Rdzeniak – nowotwór zlokalizowany w móżdżku małych pacjentów, cechujący się szybkim tempem wzrostu.
• Gwiaździak włosianokomórkowy inaczej znany jako gąbczak – najłagodniejszy, występuję wokół nerwów wzrokowych, podwzgórza lub pnia mózgu.
• Gwiaździak włókienkowy – ma powolny wzrost i zazwyczaj występuję u dorosłych. Lokalizuje się głównie w półkulach mózgu, a czasem nawet w rdzeniu kręgowym.
• Gwiaździak tucznokomórkowy – występuję u dorosłych i posiada szybkie tempo wzrostu.
• Glejak wielopostaciowy – występuję nierzadko w płacie czołowym oraz skroniowym. Posiada bardzo szybkie tempo wzrostu i jest najbardziej powszechnym typem glejaka.
• Skąpodrzewiak – najczęściej dotyka mężczyzn, rośnie powoli w okolicach płatów czołowych.
• Wyściółczak – typ glejaka, który rośnie głównie u młodych ludzi i dzieci. Posiada umiarkowanie niskie tempo wzrostu.
• Wyściółczak śluzowo – brodaweczkowaty – rośnie zazwyczaj w okolicy rdzenia kręgowego. Przebiega dość łagodnie i perspektywy zdrowotne są jak najbardziej pozytywne.

Glejaki według złośliwości

Światowa Organizacja Zdrowia sklasyfikowały typy glejaków pod względem ich złośliwości, która determinuje jego rozwój.

• niski stopień złośliwości cechujący obecność komórek wysoko dojrzałych, głęboko zróżnicowanych o niskim poziomie proliferacji, korzystnie rokujący,
• wysoki stopień złośliwości cechujący obecność komórek  niezróżnicowanych lub nadplastycznych, szybko rosnących, potrafiących naciekać na sąsiadujące tkanki, nadmierną proliferacją naczyń krwionośnych. Nie posiada pozytywnych rokowań.

Glejak często rośnie w przednich i skroniowych płatach mózgu. Można je również znaleźć w pniu mózgu, móżdżku, innych częściach mózgu oraz rdzeniu kręgowym.

Wskaźniki przeżywalności i długość życia

Mediana czasu przeżycia w przypadku glejaka wynosi od 15 do 16 miesięcy u osób, które przeszły operację, chemioterapię i radioterapię. Mediana oznacza, że połowa wszystkich pacjentów z tym nowotworem przeżywa do tego czasu. Warto podkreślić, że każdy glejak jest inny i posiada rozbieżną analizę patologiczną. Niektórzy pacjenci nie dożywają kilku miesięcy, inni wręcz przeciwnie. Udaje się im nawet dożyć dłużej niż 5 lat. Każdy przypadek należy analizować i badań indywidualnie, ponieważ dan organizm inaczej reaguje na rozwój choroby.

U dzieci

Dzieci z nowotworami o wyższym stopniu złośliwości przeżywają dłużej niż dorośli. Około 25 procent dzieci, które mają ten nowotwór, żyje przez pięć lat lub dłużej.

Wydłużenie oczekiwanej długości życia

Nowe metody leczenia wydłużają oczekiwaną długość życia. Ludzie, których guzy mają korzystny marker genetyczny zwany metyzacją MGMT (terapia molekularna), mają lepsze wskaźniki przeżycia .

MGMT to gen naprawiający uszkodzone komórki. Gdy chemioterapia zabija komórki glejaka, MGMT naprawia je. Metyzacja MGMT zapobiega tej naprawie i zapewnia, że więcej komórek nowotworowych zostanie zabitych.

Leczenie glejaka

Glejak może być trudny do leczenia. Rośnie szybko i ma wielkość podobną do palca, którą dodatkową jest bardzo trudno usunąć za pomocą metod chirurgicznych. Guzy te zawierają również wiele różnych typów komórek. Niektóre zabiegi mogą dobrze działać na niektórych komórkach, ale na innych niestety nie.

Leczenie glejaka zazwyczaj obejmuje:

• operację usunięcia tak dużej części guza, jak to jest tylko możliwe,
• promieniowanie w celu zabicia komórek nowotworowych pozostawionych po operacji,
• chemioterapię.

Nowe metody leczenia glejaka są testowane w badaniach klinicznych. Te zabiegi obejmują:

• immunoterapię – wykorzystanie układu odpornościowego organizmu do zabijania komórek nowotworowych,
• terapię genową – utrwalanie wadliwych genów w leczeniu raka,
• terapię komórkami macierzystymi – wykorzystanie wczesnych komórek zwanych komórkami macierzystymi do leczenia raka,
• terapię szczepionkową – wzmocnienie układu odpornościowego organizmu w walce z rakiem,
• spersonalizowana medycyna – zwana również terapią celowaną.

Jeśli te i inne terapie zostaną zatwierdzone przez najważniejsze na świecie instytuty badawcze, mogą pewnego dnia poprawić perspektywę życia dla osób z glejakiem.

Objawy glejaka

Glejak powoduje pewne zdradliwe symptomy, ale dopiero wtedy, gdy zaczyna on naciskać na część mózgu. Objawy zależą od umiejscowienia guza oraz od postępu rozwoju. Objawy mogą obejmować:

• bóle głowy,
• nudności i wymioty,
• senność,
• lekki paraliż jednej strony ciała,
• utratę pamięci,
• problemy z mową i językiem,
• zmiany osobowości i nastroju,
• słabe mięśnie,
• podwójne widzenie lub niewyraźne widzenie,
• utratę apetytu,
• drgawki.

Przyczyny

Lekarze nie wiedzą, co dokładnie powoduje glejaka. Podobnie jak inne nowotwory, rozpoczyna się od rozmnażania i uaktywniania komórek nowotworowych, które w ostateczności tworzą guzy. Prawdopodobnie, nagły wzrost komórek może mieć dużo wspólnego ze zmianami genetycznymi.