Faworki: pochodzenie, wartości odżywcze, przygotowanie

Faworki nazywane również chrustem to bardzo kruche ciasteczka smażone w głębokim tłuszczu z dodatkiem cukru pudru, po które sięgamy najczęściej w tłusty czwartek. W niektórych częściach Polski przygotowuje się je w tradycyjny sposób, podczas gdy w innych można spotkać zmodyfikowane wersje klasycznego przepisu. Jaka jednak jest historia powstania faworków, co można znaleźć w ich składzie, w jaki sposób można je przygotować i czy są one produkowane tylko w Polsce?

Skąd się wzięły faworki?

Nazwa faworki pochodzi od francuskiego słowa „faveur„, które w polskim tłumaczeniu oznacza bardzo wąską wstążeczkę. Takie właśnie są faworki, które tak naprawdę nie pochodzą z Francji, a raczej z terenów Litwy oraz Niemiec. Faworki bardzo często nazywane są również chrustem, jednak słowo to zostało zaczerpnięte z naszego języka, ponieważ kruche, obsmażone ciasto kojarzy się bardzo z suchym opałem zbieranym w dawnych czasach w lesie przez ubogich mieszkańców wsi. Według pewnej legendy faworki miały powstać całkowicie przez przypadek przez pewnego cukiernika, który podczas przygotowywania pączków wrzucił do smażącego się oleju wąski pasek ciasta. Ciasto to pod wpływem działania wysokiej temperatury skręciło się, przypominając nieco warkocz, a cukiernik po wyciągnięciu go z garnka obsypał je cukrem pudrem. Od tego czasu zaczęto produkować faworki, które obecnie stanowią obok pączków nieodłączny element Tłustego Czwartku.

Z jakich składników powstają faworki?

Klasyczne faworki powstają na bazie mąki pszennej, masła, jajek, odrobiny spirytusu oraz kwaśnej śmietany. W wielu przepisach, zamiast spirytusu można użyć octu, natomiast masło można zastąpić smalcem. W niektórych regionach Polski faworki są przygotowywane z niewielką ilością piwa, dzięki czemu po usmażeniu są bardzo kruche. Podczas przygotowywania faworków najważniejsze jest to, aby uformowane ciasto wrzucać do bardzo mocno rozgrzanego oleju, ponieważ dzięki temu ciasto go zbytnio nie wchłonie, ale w zamian zarumieni się na złoty kolor. Usmażone faworki należy bardzo dokładnie odsączyć z nadmiaru tłuszczu, najlepiej przy pomocy papierowych ręczników, a gdy ostygną, należy posypać je niewielką ilością cukru pudru. Osoby, które zmagają się z nietolerancją glutenu lub też alergią na ten składnik nie muszą na szczęście rezygnować ze spożycia faworków, jednak w tym przypadku, zamiast mąki pszennej powinny sięgnąć po mąkę bezglutenową.

Wartości odżywcze faworków

Faworki z uwagi na fakt, iż powstają na bazie białej mąki, masła oraz śmietany a do tego smażone są w oleju roślinnym, to zaliczane są niestety do bardzo kalorycznych produktów spożywczych. Nie zawierają one praktycznie żadnych wartości odżywczych, a nadmierne ich spożycie może niestety doprowadzić do rozwoju otyłości, cukrzycy, a także chorób układu sercowo-naczyniowego. Oczywiście spożywając je raz na jakiś czas w niewielkich ilościach, nie ma się czego obawiać, jednak większe ilości nie są niestety wskazane w diecie każdego z nas.

Faworki nie tylko w Polsce

Faworki jak zostało wspomniane na wstępie, przywędrowały do naszego kraju z terenów Litwy oraz Niemiec, jednak bardzo podobne do faworków specjały produkowane są również w innych europejskich krajach. Na Ukrainie smaży się verhuny, czyli słodkie ciastka w formie podłużnych pasków, które smażone są na smalcu. Z kolei we Francji dosyć dużą popularnością cieszą się tzw. bugnes lyonnaises, czyli faworki z Lyonu, które powstają z tych samych składników co nasz polski chrust. Bardzo podobnym do faworków wypiekiem są również włoskie chiacchiere, czyli kruche ciasteczka zawierające alkohol oraz skórkę pomarańczową, które smażone są na głębokim tłuszczu.

Tradycyjne faworki

Składniki:

• 50 g masła,
• 450 g mąki pszennej,
• 4 żółtka,
• 1 całe jajko,
• 1 łyżka cukru pudru,
• 4 łyżki śmietany 18%,
• 1 łyżka octu,
• szczypta soli,
• olej rzepakowy do smażenia

Sposób przygotowania:
Mąkę należy przesiać przez sitko, aby nie miała żadnych grudek. Następnie należy do niej dodać posiekane masło, robiąc na samym środku mąki dosyć szeroki dołek, do którego należy wbić całe jajko, dodając również żółtka, ocet, szczyptę soli, śmietanę oraz cukier puder. Wszystkie składniki należy dokładnie wymieszać, wyrabiając przez kilka minut ciasto. Gdy ciasto jest już gotowe, należy uformować z niego kulę, rozwałkowując je następnie oraz składając kilka razy na pół. Czynność tę należy powtórzyć kilkadziesiąt razy (ok. 20 minut) do momentu, aż w cieście pojawią się pęcherze. W tym momencie ciasto należy podzielić na trzy części, rozwałkowując każdą z nich na grubość ok. 1 cm. Tak przygotowane ciasto należy pociąć w paski, robiąc w każdym z nich nacięcie oraz przewlekając przez nie faworki. Po przygotowaniu wszystkich faworków należy je smażyć w głębokim tłuszczu tak długo, aż uzyskają jasnozłoty kolor. Usmażony chrust należy następnie odsączyć na papierowym ręczniku, posypując po wystudzeniu cukrem pudrem.

Bezglutenowe faworki

Składniki:

• 250 g bezglutenowej mąki,
• 4 żółtka,
• 150 ml śmietany 18%,
• 10 g masła,
• 1/4 łyżeczki soli,
• 1/2 łyżeczki cukru,
• 1 łyżka octu jabłkowego,
• odrobina cukru pudru do posypania,
• olej do smażenia

Sposób przygotowania:
Mąkę przesiać przez sitko, mieszając następnie z cukrem i solą. Do mieszanki dodać żółtka, śmietanę, ocet i masło, wyrabiając ciasto na gładką i jednolitą masę. Dobrze wyrobione ciasto powinno być elastyczne, jednak nie może się kleić. Gotowe ciasto należy rozwałkować na grubość około 2 cm, krojąc następnie na około 4 cm paski oraz równoległoboki. Tak przygotowane kawałki ciasta należy następnie naciąć w środku, przeciągając jeden koniec faworka przez to właśnie nacięcie.

Faworki z mascarpone

Składniki:

• 300 g mąki tortowej,
• 4 żółtka,
• 250 g serka mascarpone,
• 1/2 łyżeczki sody,
• 1 łyżka spirytusu,
• szczypta soli,
• 0,5 l oleju rzepakowego,
• odrobina cukru pudru do posypania faworków

Sposób przygotowania:
Do miski należy przesiać mąkę, dodając do niej następnie sól, żółtka, spirytus oraz serek mascarpone. Wszystkie składniki należy ze sobą bardzo dokładnie wymieszać, wyrabiając ciasto przez kilka minut do uzyskania gładkiej i jednolitej masy. Tak przygotowane ciasto należy rozwałkować, składając je następnie kilkukrotnie, powtarzając tę czynność przez kilka minut. Ciasto można następnie zawinąć w folię, odkładając do lodówki na około 60 minut. Po tym czasie ciasto należy wyjąć, rozwałkować oraz podzielić na cztery części. Każdy placek należy pokroić na paski, które nie powinny być dłuższe niż 10 cm oraz szersze niż 2 cm. Na samym środku każdego paska należy następnie zrobić nacięcie, łapiąc jedną stronę faworka i przewijając ją przez jego środek. Do szerokiego garnka należy wlać olej rzepakowy i gdy osiągnie już on wysoką temperaturę, można wrzucić do niego porcję faworków, smażąc je tak długo, aż się zarumienią. Przygotowane w ten sposób faworki należy odsączyć z nadmiaru tłuszczu, wystudzić oraz posypać niewielką ilością cukru pudru.