Endokrynolog: kim jest, system hormonalny i wizyta

Endokrynologia jest dziedziną nauk medycznych zajmującą się chorobami związanymi z zaburzeniami i pracą hormonów. Lekarz endokrynolog może diagnozować i leczyć problemy hormonalne oraz komplikacje, które z nich wynikają.

Hormony regulują metabolizm, proces oddychania, wzrost, reprodukcję, percepcję zmysłową i ruch. Nierównowaga hormonalna jest podstawową przyczyną szerokiego zakresu schorzeń. Endokrynologia koncentruje się zarówno na hormonach, jak i wielu gruczołach i tkankach, które je wytwarzają. Ludzie mają ponad 50 różnych hormonów. Mogą istnieć w bardzo małych ilościach i nadal mieć znaczący wpływ na funkcjonowanie i rozwój ciała.

Informacje w pigułce

• Endokrynologia obejmuje szeroki zakres systemów w ludzkim ciele.
• Lekarz endokrynolog bada nieprawidłowości związane z pracą hormonów.
• Tkanki endokrynologiczne obejmują nadnercze, podwzgórze, jajniki i jądra.
• Istnieją trzy szerokie grupy zaburzeń endokrynologicznych.
• Zespół policystycznych jajników jest najczęstszym zaburzeniem endokrynologicznym u kobiet.

Kim jest endokrynolog?

Jeśli lekarz podejrzewa, że podstawowa przyczyna choroby jest związana z produkcją hormonów, może skierować cię do endokrynologa, lekarza specjalizującego się w endokrynologii, czyli chorobach związanych z zaburzeniami hormonalnymi. Lekarze ci są przeszkoleni w diagnozowaniu i leczeniu chorób, które wpływają na gruczoły i hormony. Celem endokrynologa jest przywrócenie równowagi hormonalnej w organizmie. Endokrynolodzy często leczą następujące schorzenia:

• Cukrzycę,
• Osteoporozę,
• Menopauzę,
• Zaburzenia metaboliczne,
• choroby tarczycy,
• nadmierną lub niewystarczającą produkcję hormonów,
• niektóre nowotwory,
• niski wzrost,
• bezpłodność.

Nie bez znaczenia jest udział lekarza endokrynologa w leczeniu systemu hormonalnego, do którego wlicza się niżej wymienione elementy.

Czym jest system hormonalny?

Ludzki układ hormonalny składa się z wielu gruczołów, które uwalniają hormony do kontrolowania wielu różnych funkcji. Kiedy hormony opuszczają gruczoły, dostają się one do krwioobiegu i są transportowane do narządów i tkanek w każdej części ciała.

Nadnercza

Nadnercza są zlokalizowane na nerkach. Są one podzielone na dwa regiony. Prawy gruczoł jest trójkątny, a lewy ma kształt półksiężyca. Nadnercza wydzielają:

• kortykosteroidy, sterydy biorące udział w reakcjach  stresowych, układ odpornościowy, stany zapalne i inne.
• katecholaminy, takie jak norepinefryna i adrenalina, w odpowiedzi na stres.
• aldosteron, który wpływa na czynność nerek.
• androgeny lub męskie hormony płciowe, w tym testosteron.

Zarówno mężczyźni jak i kobiety mają niewielkie ilości androgenu, ale u mężczyzn ten poziom jest wyższy. Androgeny kontrolują rozwój cech związanych z męskością, takich jak owłosienie na twarzy i głębszy głos.

Podwzgórze

Podwzgórze znajduje się tuż nad pniem mózgu człowieka. Gruczoł ten aktywuje i kontroluje mimowolne funkcje organizmu, w tym oddychanie, częstość akcji serca, apetyt, sen, temperaturę i cykle okołodobowe lub codzienne rytmy. Podwzgórze łączy układ nerwowy z układem hormonalnym poprzez przyłączoną do niego przysadkę mózgową.

Jajnik i jądra

Jajniki znajdują się po obu stronach macicy u kobiet. Wydzielają hormony w postaci estrogenu i progesteronu. Hormony te promują rozwój seksualny, płodność i miesiączkę.

Jądra znajdują się w mosznie, poniżej prącia u mężczyzn.  Wydzielają androgeny, głównie testosteron. Androgeny kontrolują rozwój seksualny, proces dojrzewania, zarost na twarzy, zachowania seksualne, libido, funkcje erekcji i tworzenie plemników.

Trzustka

Wydawać by się mogło, że endokrynolog nie ma nic wspólnego z narządami wewnętrznymi znajdującymi się w otrzewnej. Nic bardziej mylnego. Znajdująca się w jamie brzusznej trzustka jest zarówno gruczołem dokrewnym, jak i narządem trawiennym. Wydziela ona:

• Insulinę: Ważną dla metabolizmu węglowodanów i tłuszczów w organizmie.
• Somatostatynę: reguluje funkcje układu hormonalnego i układu nerwowego i kontroluje wydzielanie kilku hormonów, takich jak gastryna, insulia i hormon wzrostu
• Glukagon: hormon peptydowy, który podnosi poziom glukozy we krwi, gdy spada zbyt nisko.
• Polipeptyd trzustkowy: Pomaga kontrolować wydzielanie substancji wytwarzanych przez trzustkę

W przypadku problemów z trzustką mogą wystąpić takie schorzenia jak cukrzyca i problemy z trawieniem.

Gruczoły przytarczyczne

• Te małe gruczoły wewnątrzwydzielnicze zlokalizowane są w szyi i wytwarzają hormon przytarczyczny, który reguluje poziom wapnia i fosforanów we krwi.
• Mięśnie i nerwy mogą działać bezpiecznie tylko wtedy, gdy te poziomu są na prawidłowym poziomie.

Szyszynka

Szyszynka to niewielki gruczoł wydzielniczy zlokalizowany głęboko w mózgu. Wydziela melatoninę i pomaga kontrolować wzorce snu organizmu oraz umiarkowane poziomy hormonów reprodukcyjnych.

Przysadka mózgowa

To gruczoł dokrewny przywiązany do podwzgórza u podstawy mózgu. Czasem jest nazywany głównym gruczołem wydzielania wewnętrznego, ponieważ wydziela hormony, które regulują funkcje innych gruczołów, a także wzrost i kilka innych funkcji organizmu. Przednia przysadka wydziela hormony wpływające na rozwój seksualny, funkcje tarczycy, wzrost, pigmentację skóry i funkcje kory nadnerczy.

Jeśli przednia przysadka mózgowa jest niedoczynna, może prowadzić do zahamowania wzrostu w dzieciństwie i braku aktywności w innych gruczołach dokrewnych. Tylna przysadka wydziela oksytocynę, hormon, który zwiększa skurcze macicy i hormonu antydiuretycznego, co zachęca nerki do ponownego wchłonięcia wody.

Wizyta u endokrynologa

Podczas pierwszej wizyty u lekarza endokrynologa, pacjent zostanie precyzyjnie zbadany, zwłaszcza pod kątem wywiadu i badania fizykalnego tarczycy. Ponadto, badanie obejmuje:

• Analizę dotychczasowo przyjmowanych lekarstw,
• rodzinną historię problemów hormonalnych,
• inne schorzenia, w tym alergie,
• nawyki żywieniowe

Endokrynolog może pomóc skontrolować wszystkie istniejące objawy i postarać się postawić odpowiednia diagnozę.

Endokrynolog może zapytać o objawy, które nie wydają się być powiązane lub które wydają się zwyczajne. Dzieje się tak dlatego, że poziomy hormonów wpływają na tak wiele różnych systemów w organizmie, że tylko niewielkie zmiany w jednym gruczole mogą wpływać na części ciała z dala od miejsca samych gruczołów. Sprawdzą tętno i ciśnienie krwi pacjenta oraz sprawdzą stan skóry, włosów, zębów i ust. Ponadto, lekarz może zlecić badania krwi i moczu. Po rozpoznaniu endokrynolog zaproponuje plan leczenia. Zależy to od tego, który stan podstawowy powoduje objawy.