Encorton – zastosowanie, wskazania, skutki uboczne

Encorton jest preparatem hormonalnym, lekiem do stosowania ogólnego, zawierającego glikokortykosteroid. Substancją czynną Encortonu jest nieaktywny farmakologicznie związek, syntetyczny glikokortykosteroid, czyli prednizon, metabolizowany w wątrobie do prednizolonu. Związek ten posiada silne działanie przeciwzapalne, immunosupresyjne i przeciwalergiczne. Tak samo jak inne leki z tej grupy wpływa jedynie na zmniejszenie objawów, bez redukowania ich przyczyny. Mechanizm działania w komórce docelowej przedstawia się w następujący sposób: prednizolon pobudza lub hamuje ekspresję genów, dzięki czemu kontrolują poszczególne produkty białkowe, które wpływają na procesy zapalne i immunologiczne. Przy działaniu substancji czynnej, zawartej w Encortonie, pobudzane są specyficzne receptory, znajdujące się w cytoplazmie komórki docelowej. Po związaniu się ze steroidem, reagują one na ekspresję genów, które odpowiedzialne są za odpowiedź immunologiczną i procesy zapalne.

Kortykosteroidy mogą również działać w inny sposób, nie wpływając na ekspresję genów. Ten mechanizm jest jednak jak do tej pory niezbyt dobrze poznany, przez co nie jesteśmy w stanie dokładnie opisać. Długotrwale stosowany prednizolon jest w stanie spowodować zanik kory nadnerczy. Podawany przez określoną ilość czasu (ustaloną przez lekarza) hamuje produkcję hormonów, wytwarzanych w korze nadnerczy. Jeśli preparat będzie zażywany zbyt długo, w dużych dawkach, to czas powrotu kory do dawnej aktywności, może wynieść nawet około roku. A w określonych przypadkach, może ona nigdy nie wrócić do naturalnego produkowania odpowiednich substancji.

Glikokortykosteroidy wykazują wielokierunkowe działanie. Uczestniczą w metabolizmie węglowodanów, wapnia, witaminy D, białek oraz lipidów, wpływają na zwiększenie stężenia glukozy we krwi. Ponadto, zwiększają insulino oporność, zmniejszają gęstość mineralną kości. Wpływają na zanik mięśni, zaburzenia gospodarki lipidowej, nadciśnienie tętnicze oraz zmiany zachowania i nastroju. Oprócz tego mogą hamować wzrost u dzieci i młodzieży. Prednizolon wpływa również na zatrzymanie wody i sodu w organizmie.

Wskazania do stosowania leku Encorton

Preparat podaje się w następujących przypadkach:

• chorób endokrynologicznych – pierwotna i wtórna niewydolność kory nadnerczy, wrodzona hiperplazja nadnerczy, nieropne zapalenie tarczycy oraz hiperkalcemia związana ze zmianami nowotworowymi
• chorób alergicznych – które nie poddają się innym metodom leczenia, mają ciężki przebieg lub są przewlekłe, np. całoroczny lub sezonowy nieżyt nosa, kontaktowe zapalenie skory, choroba posurowicza, AZS. Preparat podaje się również celem złagodzenia nadwrażliwości na inne leki
• kolagenozy – ostre reumatyczne zapalenie mięśnia sercowego, zapalenie skórno-mięśniowe, toczeń rumieniowaty
• chorób skórnych i błon śluzowych – złuszczające zapalenie skóry, pęcherzykowate opryszczkowe zapalenie skóry, łojotokowe zapalenie skóry w postaci ciężkiej, ciężki rumień wielopostaciowy, zespół Stevensa i Johnsona, ziarniniak grzybiasty, pęcherzyca, łuszczyca w ciężkiej i przewlekłej postaci
• chorób przewodu pokarmowego (w okresach zaostrzenia) – wrzodziejące zapalenie okrężnicy, choroba Leśniowskiego
• chorób układu krwiotwórczego: niedokrwistość hemolityczna nabyta (autoimmunologiczna), niedokrwistość (aplastyczna, wrodzona, nabyta wskutek wybiórczej hipoplazji układu czerwonokrwinkowego) małopłytkowość wtórna (w przypadku osób dorosłych), idiopatyczna plamica małopłytkowa (występująca u dorosłych)
• nowotworów – białaczka i chłoniaki u dorosłych oraz ostra postać białaczki u dzieci.
• zespołu nerczycowego

• stwardnienia rozsianego w okresach zaostrzenia
• chorób oka (ciężkie ostre oraz przewlekłe procesy alergiczne i zapalne) –  zapalenie tęczówki i ciała rzęskowego, zapalenie naczyniówki i siatkówki, rozlane zapalenie tylnego odcinka błony naczyniowej, zapalenie nerwu wzrokowego, współczulne zapalenie naczyniówki, zapalenie przedniego odcinka oka, alergiczne zapalenie spojówek, zapalenie rogówki (niezwiązane z zakażeniem wirusem opryszczki lub zakażeniem grzybiczym)
• chorób układu oddechowego – beryloza, zespół Löfflera, zachłystowe zapalenie płuc, objawowa sarkoidoza, piorunująca lub rozsiana gruźlica płuc (z jednoczesnym leczeniem przeciwgruźliczym), astma oskrzelowa
• chorób reumatycznych – zapalenie stawów kręgosłupa, łuszczycowe zapalenie stawów, reumatoidalne zapalenie stawów ( również młodzieńcze, w przypadkach opornych na inne metody leczenia)
• innych niereumatycznych stanach zapalnych układu kostno-stawowego (w postaciach ostrych)  – zapalenie kaletki, dnawe zapalenie stawów, nieswoiste zapalenie pochewki ścięgna, pourazowe zapalenie kości i stawów, zapalenie błony maziowej u chorych z zapaleniem kości i stawów, zapalenie nadkłykcia
• gruźliczego zapalenia opon mózgowych z blokiem podpajęczynówkowym
• włośnicy z zajęciem mięśnia sercowego lub układu nerwowego

Przeciwwskazania do stosowania preparatu oraz możliwe skutki uboczne

Jak w przypadku wszystkich wyrobów farmakologicznych, nawet w przypadku wskazania podania danego leku, należy sprawdzić, czy w tym konkretnym przypadku nie występują jakieś okoliczności utrudniające (lub wręcz uniemożliwiające) podanie preparatu. Do takich okoliczności należą:

• nadwrażliwość na którykolwiek ze składników preparatu
• układowe zakażenia grzybicze
• wrzodziejące zapalenie okrężnicy
• uchyłkowatość jelit
• choroba wrzodowa żołądka lub dwunastnicy
• niewydolność nerek
• nadciśnienie tętnicze
• osteoporoza
• miastenia
• cukrzyca
• chorób wątroby
• jaskra
• zaburzenia psychiczne
• zakażenia grzybicze lub wirusowe
• niewydolność krążenia
• obrzęki
• bycie osiem tygodni przed lub dwa tygodnie po odbyciu się szczepień ochronnych

Ponadto, nie wolno nagle przerywać stosowania preparatu. Kiedy będziemy zbliżać się do zakończenia leczenia, dawkę należy stopniowo zmniejszać, stosując się do zaleceń lekarza prowadzącego, ponieważ zbyt szybkie odstawienie leku, może spowodować wystąpienie objawów niewydolności kory nadnerczy, takie jak:

• bóle głowy
• zmęczenie
• bóle mięśni i stawów
• gorączka
• obniżenie samopoczucia

Oprócz tego, kortykosteroidy mogą spowodować zaostrzenie istniejących już zakażeń oraz maskować ich objawy. Dodatkowo mogą podnosić podatność organizmu na zakażenia, poprzez zmniejszenie odporności. W przypadku osób chorych, cierpiących na zaburzenia wątroby lub niedoczynność tarczycy działanie preparatu i jego działania niepożądane mogą ulec nasileniu. W tej grupie pacjentów wymagane jest dostosowanie dawkowania przez lekarza. Warto również dodać, że stosowanie glikokortykosteroidów może powodować zaburzenia psychiczne (a także prowadzić do pogłębienia się lub zaostrzenia tych już istniejących).  Do takich zaburzeń zaliczamy:

• depresję
• psychozy
• nagłe i nieuzasadnione zmiany nastroju (od stanów depresyjnych po euforię)
• zaburzenia związane ze snem

Długotrwałe stosowanie Encortonu może prowadzić do następujących problemów:

• jaska
• zaćma
• uszkodzenie nerwów wzrokowych
• podniesienie ciśnienia tętniczego
• zatrzymanie w organizmie wody oraz sodu

Stosowanie preparatów z tej grupy leków, może wpływać na męską płodność, poprzez zmniejszenie liczby i ruchliwości plemników.

Łączenie Encortonu z innymi lekami

Należy uważać przy równoległym stosowaniu preparatu razem z następującymi lekami:

• salicylanami i innymi niesteroidowymi lekami przeciwzapalnymi
• amfoterycyną B
• moczopędnymi oraz przeczyszczającymi
• paracetamolem
• steroidami i androgenami
• chinolitycznymi, zwłaszcza atropiną
• przeciwzakrzepowymi
• trójpierścieniowymi przeciwdepresyjnymi
• insuliną oraz doustnymi preparatami przeciwcukrzycowymi
• hormonami tarczycowymi oraz preparatami podawanymi w przypadku niedoczynności tego gruczołu
• asparaginazą
• środkami antykoncepcyjnymi zawierającymi estrogeny
• glikozydami naparstnicy (na przykład digoksyną)
• indukującymi enzymy mikrosomalne
• efedryną
• kwasem foliowym
• immunosupresyjnymi
• izoniazydem
• meksyletyną
• mitotanem
• zwiotczającymi lub blokującymi przewodnictwo nerwowo-mięśniowe
• innymi postaciami kortykosteroidów

Ponadto, w okresie przyjmowania preparatu nie należy przyjmować szczepionek zawierających żywe drobnoustroje.