Jak działa cynk w organizmie? Objawy niedoboru, źródła cynku i funkcje zdrowotne
Organizm potrzebuje różnorodnych witamin i minerałów, aby optymalnie funkcjonować. Jednym z najważniejszych składników mineralnych jest cynk, który znajduje się w niewielkich ilościach w żywności. Chociaż organizm nie wymaga dużych ilości cynku, możliwe jest, że dana osoba cierpi na niedobór cynku. Jeśli organizm nie ma odpowiedniej ilości potrzebnego cynku, pacjent może doświadczyć objawów związanych z niedoborem cynku.
Jak działa cynk w organizmie?
Cynk może pomóc komórkom dzielić się i promować gojenie się ran. Ponadto, cynk ma wiele funkcji w ciele człowieka. Po pierwsze, cynk wspiera funkcję komórki, pomagając oszacować 100 enzymów – cząsteczek, które powodują reakcje chemiczne – wykonują swoje obowiązki. Po drugie, cynk odgrywa dodatkowe role w ciele, w tym:
- wzmocnienie funkcji odpornościowej,
- pomagając komórkom dzielić,
- zachowując zmysł węchu i smaku,
- promowanie gojenia się ran.
Cynk wspiera także rozwój człowieka. Jako taki jest niezbędnym minerałem dla kobiet w ciąży, a także dla rosnących dzieci. Ciało człowieka nie magazynuje cynku, co oznacza, że wystarczająca ilość minerału z pożywienia jest ważna w zapobieganiu niedoborowi.
Objawy niedoboru cynku
Objawy niedoboru cynku są zwykle związane z rolami cynku występującymi w organizmie. Niektóre z najczęstszych objawów niedoboru cynku to:
- utrata apetytu,
- wolniejszy niż oczekiwano wzrost,
- słaba funkcja układu odpornościowego.
Poważny niedobór cynku może powodować jeszcze więcej objawów. Przykłady obejmują:
- opóźniona dojrzałość płciowa,
- biegunka,
- zmiany oczu i skóry,
- uczucie letargu,
- zabawne doznania smakowe,
- wypadanie włosów,
- słabe gojenie ran,
- niewyjaśniona utrata masy ciała.
Mężczyźni i chłopcy mogą również doświadczać impotencji i hipogonadyzmu, czyli sytuacji, gdy ciało mężczyzny nie wytwarza wystarczającej ilości testosteronu.
Jakie są przyczyny niedoboru?
Osoby uzależnione od alkoholu mogą doświadczać niedoboru cynku.
Na całym świecie około 1,1 miliarda ludzi cierpi na niedobór cynku z powodu nieodpowiedniego spożycia pokarmów. Istnieją jednak trzy główne przyczyny ukrytego niedoboru cynku:
- nie przyjmowanie wystarczającej ilości cynku poprzez swoją dietę,
- utrata nadmiaru cynku z organizmu, na przykład poprzez słabą absorpcję,
- ludzie z przewlekłymi chorobami.
Osoby z następującymi przewlekłymi schorzeniami mogą doświadczać niedoboru cynku:
- uzależnienie od alkoholu,
- nowotwór,
- nietolerancja glutenu,
- przewlekła biegunka,
- przewlekła choroba nerek,
- przewlekła choroba wątroby,
- choroba Crohna – Leśniewskiego,
- cukrzyca,
- choroba trzustki,
- anemia sierpowata,
- wrzodziejące zapalenie jelita grubego.
Warto podkreślić, że wegetarianie tradycyjnie mają niższy poziom cynku, ponieważ organizm bardziej skutecznie rozkłada cynk znajdujący się w mięsie, a nie ten przyjmowany w innej postaci. Wegetarianie mają tendencję do spożywania większych ilości roślin strączkowych, soi, fasoli, orzechów i pełnoziarnistych produktów spożywczych. Chociaż są one zdrowymi wyborami żywieniowymi, mogą osłabić zdolność organizmu do wchłaniania cynku z powodu obecności fitynianów. Substancje te wiążą cynk, więc organizm nie może go wchłonąć.
Natomiast dorośli są narażeni na niedobór cynku, ponieważ mogą nie jeść lub mieć dostęp do szerokiej gamy produktów spożywczych. Przyjmowanie niektórych leków może również zwiększyć uwalnianie cynku z organizmu. Przykłady obejmują stosowanie diuretyków tiazydowych, takich jak chlortalidon lub hydrochlorotiazyd. Występuje również rzadkie zaburzenie medyczne zwane acrodermatitis enteropathica, które wpływa na zdolność organizmu do wchłaniania cynku.
Źródła cynku
Najlepszymi źródłami cynku są fasola, mięso zwierząt, orzechy, ryby i inne owoce morza, pełnoziarniste zboża i produkty mleczne. Cynk dodaje się również do niektórych płatków śniadaniowych i innych wzbogaconych produktów spożywczych. Wegetarianie mogą wymagać do 50 procent więcej niż zalecane spożycie cynku ze względu na niską biodostępność cynku z pokarmów pochodzenia roślinnego. Żywność o najwyższej zgłaszanej zawartości cynku to:
- Surowe ostrygi,
- Wołowina,
- Fasolka po bretońsku,
- Owoce morza,
- Schab wieprzowy,
- Ryż,
- Zielony groszek,
- Jogurt naturalny,
- Orzechy pekan,
- Orzeszki ziemne.
Suplementy cynku są również dostępne w postaci kapsułek i tabletek. Jednak dopuszczalna górna granica dla cynku wynosi 40 miligramów dla mężczyzn i kobiet powyżej 18 lat. Udowodniono wielokrotnie, że izolowanie pewnych składników odżywczych w postaci suplementów nie zapewni takich samych korzyści zdrowotnych jak spożywanie składników odżywczych z całej żywności. Najpierw należy skupić się na uzyskaniu dziennego zapotrzebowania na cynk z pokarmów, a następnie w razie potrzeby można użyć suplementów jako uzupełnienie. Suplementy cynku są dostępne do zakupu w wielu sklepach ze zdrową żywnością i online.
Funkcje zdrowotne
Cynk i regulacja funkcji odpornościowej
Cynk jest „niezbędnym pierwiastkiem śladowym”, ponieważ ciało człowieka potrzebuje tylko bardzo małych ilości tego pierwiastka. Według badań, organizm ludzki potrzebuje cynku do aktywacji limfocytów T (limfocytów T). Komórki T pomagają ciału na dwa sposoby:
- kontrolowanie i regulowanie odpowiedzi immunologicznych,
- atakując zainfekowane lub rakowe komórki.
Niedobór cynku może poważnie upośledzać działanie układu odpornościowego.
Cynk stosowany w leczeniu biegunki
Według Światowej Organizacji Zdrowia biegunka zabija zdumiewająco aż 1,6 miliona dzieci poniżej 5 roku życia. Tabletki cynkowe mogą pomóc w zmniejszeniu biegunki. Generalnie, 10-dniowa terapia tabletkami cynkowymi jest skuteczna w leczeniu biegunki, a także pomaga zapobiegać przyszłym nawrotom choroby.
Wpływ cynku na uczenie się i pamięć
Badania przeprowadzone na Uniwersytecie w Toronto sugerują, że cynk odgrywa kluczową rolę w regulowaniu komunikacji neuronów między sobą, wpływając na tworzenie pamięci i sposób uczenia się.
Cynk stosowany w leczeniu przeziębienia
Stwierdzono, że pastylki do ssania cynku skracają czas trwania epizodów przeziębienia nawet o 40 procent. Ponadto stwierdzono, że przy cynk (pastylki lub syrop) jest korzystny w zmniejszaniu czasu trwania i natężenia przeziębienia u zdrowych ludzi, (wzięte pod uwagę w ramach 24 godzin od wystąpienia objawów).
Rola cynku w gojeniu się ran
Cynk odgrywa rolę w utrzymaniu integralności i struktury skóry. Pacjenci z przewlekłymi ranami lub wrzodami często mają niedobór metabolizmu cynku i niższy poziom cynku w surowicy. Cynk jest często stosowany w kremach do skóry w leczeniu pieluszkowej lub innych podrażnień skóry. W szwedzkich badaniach analizujących cynk w gojeniu się ran stwierdzono, że miejscowy cynk może stymulować gojenie się nóg poprzez wzmocnienie, zmniejszając stan zapalny i wzrost bakterii. Gdy cynk jest nakładany bezpośrednio na rany, nie tylko koryguje miejscowy deficyt cynku, ale także działa farmakologicznie. Jednak badania nie wykazały, że stosowanie siarczanu cynku u pacjentów z przewlekłymi ranami lub owrzodzeniami skutecznie poprawia szybkość gojenia.
Informacje w pigułce
- Ciało używa cynku do kilku ważnych procesów.
- Można powiedzieć, że niedobór cynku jest rzadkością na świecie. Jednakże, jeśli dana osoba ma złą dietę, jest bardziej podatna na tego typu niedobór.
- Lekarze często zalecają przyjmowanie suplementów na niedobór cynku.
