Czyrak, zwany furunkułem pojawia się na skórze na skutek zapalenia mieszka włosowego. Zmiana najczęściej występuje w pobliżu owłosionych miejsc na ciele, które narażone są na stały ucisk lub otarcie, czyraki często pojawiają się:
- w okolicy pach,
- w okolicy pośladków lub na bezpośrednio na nich,
- w okolicy pachwin,
- na plecach,
- w zgięciach przedramion,
- w okolicy karku,
- w okolicy twarzy oraz uszu.
Czyrak zazwyczaj wywołany jest działaniem bakterii gronkowca złocistego – bakterią, która wywołuje u ludzi olbrzymią ilość schorzeń,
w tym skórnych. Nosicielem gronkowca jest niemal połowa populacji, natomiast u większości zakażenie nie daje żadnych widocznych objawów. To właśnie Staphylococcus ureus odpowiedzialny jest za większość bolesnych zapaleń skóry. Bakteria gronkowca idealnie bowiem czuje się w temperaturze około 37 stopni Celsjusza, czyli ciepłota ludzkiego ciała stanowi dla niej doskonałe miejsce rozwoju. Gronkowiec najczęściej atakuje podczas okresu obniżonej odporności, spowodowanego między innymi :
- infekcjami sezonowymi,
- chorobami przewlekłymi przebiegającymi ze znacznym upośledzeniem odporności, takimi jak nowotwory, zakażenia wirusem HIV, cukrzycą, chorobami nerek,
- schorzeniami wymagającymi stosowania leków immunosupresyjnych – stany po przeszczepach narządów.
Osobami szczególnie narażonymi na wystąpienie wrzodów są ponadto osoby otyłe, a także te, nieprzestrzegające zasad codziennej higieny oraz uzależnione od alkoholu i narkotyków, u których widoczne jest wyniszczenie spowodowane nałogiem.
Objawy
Objawy czyraka są widoczne niemal od razu, należą do nich:
- pojawienie się drobnego nacieku zapalnego w okolicy mieszka włosowego,
- przekształcenie nacieku w niewielki zaogniony guzek,
- pojawienie się krosty na szczycie guzka – po upływie kilku dni,
- wytworzenie się martwicy pod krostką,
- czyrak staje się bardzo bolesny, jeśli zlokalizowany jest w miejscach szczególnie wrażliwych – w takich przypadkach wyjątkowa bolesność może uniemożliwiać normalne funkcjonowanie – dotyczy to w szczególności miejsc ubogich w tkankę podskórną, takich jak małżowina uszna,
- podwyższona temperatura u pacjentów oraz uskarżanie się na ogólne złe samopoczucie,
- powiększenie węzłów chłonnych, znajdujących się w okolicy powstania wrzodu,
- samoistne pękniecie krosty na ogół w ciągu 2 tygodni powodujące wyciek masy martwiczej i powstanie blizny.
Istnieje ryzyko powstania tzw. czyraka gromadnego, czyli zbiorowiska czyraków, położonych w niedalekiej odległości. Najczęściej pojawia się w okolicy pleców, a martwica obejmuje w tym przypadku znaczne połacie skóry. Czyraki tego typu zwykle pojawiają się u pacjentów nieprzestrzegających podstawowych zasad higieny – rozdrapujących lub wyciskających ropną wydzielinę z powstałego guzka.
Bardzo istotną kwestią jest odpowiednie i regularne przemywanie skóry z użyciem środków odkażających.
Czyraki zlokalizowane w okolicy tzw. trójkąta śmierci – czyli między kącikami ust górnej wargi a szczytem nosa, mogą doprowadzić do poważnych powikłań zagrażających życiu. Dzieje się tak dlatego, ponieważ wszelkie zmiany skórne umiejscowione w tych okolicach spowodować mogą szybkie rozprzestrzenianie się zapalenia do wnętrza czaszki – związane jest to ze specyficznym układem naczyń krwionośnych – nieleczony odpowiednio czyrak zainicjuje zapalenie w gąbczastej zatoce jamistej, przez którą przepływa krew, doprowadzając do zakrzepicy, zapalenia opon mózgowych, a w konsekwencji do posocznicy i zgonu.
Diagnoza i leczenie
Z każdą zmianą przypominającą czyrak należy udać się do lekarza rodzinnego. Tylko on może potwierdzić nasze przypuszczenia,
a w szczególnych przypadkach zlecić wykonanie badania:
- morfologicznego krwi,
- pobrania wymazu, potwierdzającego obecność gronkowca złocistego.
Podczas leczenia najczęściej stosuje się:
- kompresy z maści ichtiolowej,
- okłady ze spirytusu salicylowego,
- kompresy z maści antybiotykowej,
- w przypadku czyraka mnogiego oraz pojedynczego, który nie chce pęknąć samoistnie, często stosuje się nacięcie chirurgiczne oraz drenaż wydzieliny ropnej. Nigdy nie należy dokonywać tego samodzielnie, bez konsultacji z lekarzem. Niemal na pewno doprowadzimy w ten sposób do powikłań, w postaci rozprzestrzeniania bakterii i powstania kolejnych wrzodów na skórze,
- w przypadku częstego pojawiania się czyraków oraz przejścia schorzenia w stan przewlekły, konieczne jest podanie antybiotyków dożylnie, najczęściej w warunkach szpitalnych,
- terapię wzmacniającą – zwiększając podaż cynku, witamin oraz składników mineralnych potrzebnych do zwiększenia odporności organizmu.
Bezwzględnie należy pamiętać o higienie podczas i po zmianie opatrunków. Ręce należy myć dokładnie ciepłą wodą z mydłem, by nie doprowadzić do przeniesienia bakterii. Zużyte materiały opatrunkowe należy szczelnie opakowywać przed wyrzuceniem do śmieci. Wszystkie tkaniny, z którymi kontakt miała zmieniona chorobowa skóra, takie jak pościel, piżama, ubrania – należy prać codziennie
w najwyższej temperaturze. Zamiast ręczników z materiału dla ułatwienia można używać tych jednorazowych. Podczas procesu zaleczania czyraka, wskazane jest mycie ciała pod prysznicem zamiast kąpieli w wannie. Po zagojeniu się wrzodu przez około miesiąc warto używać mydeł dla alergików, które nie wysuszają skóry i działają na nią kojąco.
