Cytomegalia – objawy, przyczyny, rodzaje zakażeń, powikłania

Cytomegalia jest bardzo powszechną chorobą zakaźną. Zalicza się ją do chorób wenerycznych. Główną przyczyną jej powstania jest wirus CMV atakujący zazwyczaj gruczoły ślinowe. Jeśli zarażony człowiek jest zdrowy, nie pojawiają się u niego żadne objawy, a organizm w naturalny sposób jest w stanie sam się jej pozbyć. Dopiero ludzie ze słabą odpornością lub mający z nią problemy, odczuwają cytomegalię.

Co to jest cytomegalia?

Cytomegalia jest chorobą wirusową dość często spotykaną. Powodowana jest przez cytomegalowirus (CMV), który należy do tej samej grup wirusów odpowiedzialnych za opryszczkę czy ospę wietrzną. Jedynymi nosicielami tego wirusa na ziemi są ludzie. Zwierzęta, obojętnie jakiego rodzaju, po prostu go nie mają. Chociaż zalicza się ją do chorób wenerycznych i uderza raczej tylko w gruczoły ślinowe, to i tak może przejść bezobjawowo. Na cytomegalie chorują ludzie na całym świecie, zarówno młodzi jak i starzy. Najczęściej nie jest ona niebezpieczna, ale trzeba ją leczyć, ponieważ w ciele człowieka sieje wyłącznie spustoszenie.

Rodzaje zakażenia

Chorobą cytomegalią można zarazić się na trzy odrębne sposoby.

Pierwotne

Chory po raz pierwszy zetknął się bezpośrednio z wirusem. Najczęściej dzieje się to w czasie dzieciństwa, a sam wirus nie wywołuje jakikolwiek objawów. Z tego powodu choroba nie zostaje zdiagnozowana czy też leczona. Od momentu zakażenia wirusem ciało ludzkie zaczyna tworzyć we krwi przeciwciała odpornościowe by istniejąca cytomegalia się nie uaktywniła, a to może się stać jeśli nagle spadnie poziom odporności.

Chroniczne

Jest to zakażenie wtórne. Podobnie jak w pierwszym przypadku, zwykle nie ma żadnych objawów. Jednakże tym razem wirus się wydziela a sam chory jest w stanie przenosić go na innych ludzi. W momencie nieaktywności cytomegalii, wirus znajduje swoje miejsce w gruczołach wydzielniczych, węzłach chłonnych albo nerkach. Później nie zmienia już swojego położenia.
Niestety raz zarażony wirusem CMV nie jest w stanie jej wyleczyć. Do końca życia pozostaje on ze swoim nosicielem, ale w formie uśpionej.

Reaktywacja pierwotnego zakażenia

Ma miejsce gdy odporność ulegnie osłabieniu. Również w tym przypadku zazwyczaj brak objawów. Chory posiadając aktywny wirus cytomegalii zaraża przez bardzo długi czas sięgający nawet do kilku lat. Najdłużej trwa ona u dzieci.

Przyczyny

Powody zachorowania na cytomegalię leżą zazwyczaj w zarażeniu się nim. Dokonuje się to poprzez:

• Transfuzję krwi – pierwotny jej posiadać był nosicielem aktywnego wirusa,
• Transplantację narządów wewnętrznych – jak wyżej,
• Łożysko ciężarnej w trakcie ciąży/porodu,
• Bezpośredni kontakt z płynami pochodzącymi od chorego – na przykład poprzez pocałunek,
• Wrodzona cytomegalia – występująca zwykle u bardzo młodych matek.

Głównym powodem tak szerokiego zakresu cytomegalii na świecie jest łatwe rozprzestrzenianie się jej. Tym bardziej, że ludzie dużo czasu spędzają w grupach. Najbardziej narażone są dzieci mające do czynienia z innymi maluchami, na przykład poprzez uczęszczanie do przedszkola.

Objawy

Chociaż cytomegalia zazwyczaj jest bezobjawowa to od każdej reguły jest wyjątek. Tak samo tutaj, symptomy mogą być zbliżone wyglądem do mononukleozy zakaźnej. Wśród nich znajduje się podwyższana temperatura (czasem bardzo wysoka, czasem nieco mniej), osłabienie oraz bóle w stawach i mięśniach. Węzły chłonne bardzo często stają się powiększone. To samo dzieje się z wątrobą. Bardzo rzadko zaś zwiększa się śledziona czy pojawiają zmiany na migdałkach.

Gdy chory jest osobą dorosłą, istnieje ryzyko wystąpienia żółtaczki. W momencie nabytego zakażenia, cytomegalia jest w stanie przebiegać tak samo jak wirusowe zapalenie wątroby. Z kolei gdy zarażenie odbyło się na skutek transfuzji, chory przez długi czas ma wysoką gorączkę, zapalenie wątroby, śródmiąższowe zapalenie płuc oraz zespół mononukleozo podobny. Niekiedy u chorego pojawia się trombocytopenia i/lub anemia hemolityczna.
Osoby z bardzo słabą odpornością, na przykład posiadające wirusa HIV doznają zapalenia: naczyniówki, siatkówki, śródmiąższowego płuc, trzustki, błony śluzowej układu pokarmowego, mózgu i/lub nadnerczy.

W momencie zarażenia płodu wirusem cytomegalii objawem może stać się poronienie, zakażenie łożyska z/bez zakażenia płodu lub jego obumarcie. Mniej więcej 10% dopiero co narodzonych dzieci, które mają w swoim organizmie wirus CMV mają bardzo dużo objawów. Wśród nich znajdują się między innymi małogłowie, zapalenie mózgu lub zanik nerwu wzrokowego. Ciężka cytomegalia może spowodować śmierć dziecka w jego pierwszych kilkudziesięciu dniach życia. Ponadto niektóre z objawów dotykających ośrodkowego układu nerwowego czyli np. brak słuchu może pojawić się dopiero po pewnym czasie.

Powikłania

Nie zdarza się to często, ale cytomegalia może wywołać poważną infekcję, która zakończy się powikłaniami. Jednym z nich jest mononukleoza, ale spowodowana wirusem CMV. Z drugiej strony przewód pokarmowy może przestać poprawnie działać. Przytrafiać będą się przez to biegunki, bóle brzucha czy krew w kale. W bardziej ekstremalnych sytuacjach dochodzi do zapalenia jelita grubego.
Następne w kolejności są powikłania neurologiczne i płucne. W obu przypadkach występuje zapalenie. W pierwszym – mózgu, w drugim – płuc.

W przypadku płodu powikłania są dla niego bardzo niebezpieczne i znacznie utrudnią mu prawidłowe funkcjonowanie w społeczeństwie. Dzieje się tak, ponieważ gdy cytomegalii się nie leczy, dziecko kończy z dużą ilością wad wrodzonych. Wśród nich wymienia się problemy ze wzrokiem i słuchem, padaczka, brak koordynacji ruchowej, niepełnosprawność psychiczna i w najgorszym przypadku śmierć.

Diagnostyka

Ponieważ cytomegalia przebiega bezobjawowo nie podejrzewa się nawet, że można być na nią chorym. Z tego względu nie wykonuje się żadnych badań w tym kierunku, a o wszystkim chory dowiaduje się przez przypadek. Wyjątkiem są ciężarne otrzymujące skierowanie na znalezienie wirusa cytomegalii, chociaż i w tym przypadku nie muszą go wykonywać. Diagnozę, czy jest się nosicielem cytomegalii czy nie wyznacza się na podstawie specjalistycznych badań – krwi i moczu, czyli wskaźniki IGg oraz IgM określające ilość przeciwciał. Jeśli w organizmie nie ma żadnych ze wspomnianych wskaźników, nie jest się zakażonym. W przypadku braku IgG oraz występowaniu IgM zarażenie można potraktować jako świeże. Gdy oba wskaźniki występują – choroba jest w pełni rozwinięta, a gdy tylko IgG – jest się po przebyciu cytomegalii.
W przypadku noworodków badania na wirus CMV robi się gdy żółtaczka poporodowa przebiegła nieprawidłowo, występują wysypka na skórze lub zaburzenia jelitowe.

Leczenie

Już na wstępie trzeba powiedzieć, że cytomegalii nie da się wyleczyć raz na zawsze. W najlepszym przypadku da się sprawić by była nieaktywna.
W przypadku ludzi zdrowych, z dobrą odpornością, ich organizm jest w stanie sam poradzić sobie z chorobą. Gorzej u ludzi z obniżoną odpornością. W ich przypadku stosuje się leki wirostatyczne mające zapobiec namnażaniu się wirusa. Najczęściej wdraża się je w przypadku noworodków, u których zdiagnozowano cytomegalię w postaci gancykloviru. W trakcie kuracji dobrze jest jeśli dziecko pozostaje w szpitalu ponieważ lekarze mają je cały czas pod kontrolą. Jeśli z odpornością jest naprawdę źle, nieraz dostarcza się surowicę odpornościową, z wyjątkiem kobiet ciężarnych. Płód może na ich skutek zostać na zawsze uszkodzony. Ponadto podawane leki tylko usypiają go i powstrzymują przed dalszym rozmnażaniem.