Cukrzyca typu 2 – przyczyny, objawy, diagnostyka oraz leczenie.

Cukrzyca typu 2 (zwana również cukrzycą insulinoniezależną bądź cukrzycą wieku dorosłego) jest przewlekłą i powszechnie obecnie występującą na świecie chorobą metaboliczną, która charakteryzuje się wysokim stężeniem glukozy we krwi. Cechuje ją również względny niedobór insuliny oraz oporność na insulinę. To właśnie te dwie główne cechy znacząco odróżniają ją od cukrzycy typu 1, gdzie występuje rzeczywisty brak insuliny w organizmie na wskutek uszkodzenia wysp Langerhansa w trzustce.

Szacuje się, że ta choroba typu 2 jest najczęstszą postacią cukrzycy. Według WHO na ten typ cukrzycy choruje ponad 80% diabetyków.

Przyczyny cukrzycy typu 2

Wśród głównych przyczyn wystąpienia cukrzycy typu 2 u osoby jest połączenie nieprawidłowego stylu życia oraz czynników genetycznych.

Wśród przyczyn związanych ze złym trybem życia, które mogą skutkować rozwojem cukrzycy typu 2 wyróżnia się przede wszystkim:

• otyłość i nadwagę (BMI powyżej 30),
• brak aktywności fizycznej,
• przewlekły stres,
• nieprawidłowa dieta.

Sposób odżywiania odgrywa kluczową rolę i w znacznym stopniu przekłada się na predyspozycje do wystąpienia cukrzycy typu 2. Mowa tutaj o nadmiernym spożywaniu wszelkich napojów słodzonych cukrem, kwasów tłuszczowych nasyconych, a także dużym spożyciem białego ryżu. Warto więc zrezygnować z częstego spożywania napojów na rzecz wody mineralnej, a kwasy tłuszczowe nasycone zamienić na wielonienasycone, które dodatkowo zmniejszają ryzyko zachorowania na cukrzycę.

Większość przypadków cukrzycy typu 2 jest ponadto związana z czynnikami genetycznymi. Badania wskazują, że cukrzyca jest związana z wieloma genami, z których każdy z nich w jakimś stopniu (zazwyczaj stosunkowo niewielkim) przyczynia się do zwiększenia ryzyka zachorowania. Obecnie uznaje się, że takich genów jest ponad 40 – większość z nich jest związana z działaniem komórek beta w organizmie.

Wśród innych czynników, które są predyspozycjami do zwiększonego prawdopodobieństwa wystąpienia cukrzycy zalicza się przede wszystkim niektóre z leków. Należą do nich przede wszystkim leki przeciwpsychotyczne II generacji, statyny, beta blokery, glukokortykoidy czy tiazydy. Wyróżnia się również szereg zaburzeń i schorzeń, które w konsekwencji mogą prowadzić do cukrzycy typu 2 – jest to przede wszystkim nadczynność tarczycy, akomegalia, zespół Cushinga oraz niektóre rodzaje nowotworów o charakterze złośliwym. Wśród osób narażonych szczególnie na wystąpienie cukrzycy typu 2 są kobiety, które podczas ciąży przechodziły cukrzycę ciężarnych. Wskaźnikiem predysponującym do zachorowania jest także niedobór testosteronu.

Patofizjologia w cukrzycy typu 2

Cukrzyca typu 2 jest spowodowana niedostateczną produkcją insuliny przez komórki beta znajdujące się w trzustce. Dodatkowo dochodzi do tego insulinooporność, która charakteryzuje się brakiem odpowiedniej odpowiedzi komórek organizmu na prawidłowy poziom insuliny. W przypadku insulinoopornośći wątroba nieprawidłowo uwalnia również glukozę do krwi – u ludzi zdrowych insulina zawarta w wątrobie odpowiada za ograniczanie wydalania glukozy. U osób chorych na cukrzycę typu 2 obserwuje się różnorodny poziom ujawniania się patomechanizmów – u niektórych chorych występuje głównie insulinooporność, a u innych przede wszystkim brak insuliny. Jest to uwarunkowane od indywidualnego przebiegu choroby u pacjenta.

Cukrzyca typu 2 – objawy

Objawy w cukrzycy typu 2 pojawiają się stopniowo i dopiero z czasem ulegają nasileniu. Bardzo często (szacuje się, że nawet w połowie przypadków) cukrzyca tego typu przebiega bezobjawowo, co daje bardzo duże utrudnienie względem jej diagnostyki. Objawy charakterystyczne dla cukrzycy:

• wielomocz – częste oddawanie moczu, również w nocy,
• zwiększone pragnienie,
• odwodnienie organizmu, które objawia się przede wszystkim suchością błon śluzowych oraz skóry,
• osłabienie,
• senność,
• przewlekłe zmęczenie i wzmożona męczliwość,
• trudność w utracie masy ciała (bardzo rzadka samoistna utrata kilogramów),
• zmęczenie i senność, które nasilają się przede wszystkim po spożyciu posiłków,
• ciągły apetyt na słodycze i przekąski pomiędzy posiłkami.

Objawy te są dość niespecyficzne i nie zawsze muszą być obecne wszystkie. Bardzo często wysoki poziom cukru we krwi, który utrzymuje się w organizmie przez długi czas sprawia, że osoba jest podatna na infekcje, przede wszystkim bakteryjne oraz grzybiczne.

Diagnostyka i rozpoznanie choroby

Bardzo często cukrzyca jest rozpoznawana przy okazji badań kontrolnych i okresowych. Często z podejrzeniem cukrzycy do lekarza kierują również specjaliści podejmujący się innej diagnozy – na przykład dermatolog bądź ginekolog ze względu na częste infekcje grzybicze bądź problemy skórne.

Lekarz w celu postawienia diagnozy opiera się przede wszystkim na wynikach badań krwi. W celu rozpoznania cukrzycy typu 2 stosuje się przede wszystkim badania dotyczące poziomu glikemii przygodnej, poziomu glikemii na czczo oraz doustny test tolerancji glukozy. W celu kontroli już wykrytej choroby stosuje się przede wszystkim oznaczanie stężenia hemoglobiny glikowanej we krwi, badania moczu na obecność glukozy czy kwasu mlekowego.

Leczenie cukrzycy typu 2

Kluczową rolę w leczeniu cukrzycy odgrywa zmiana stylu życia oraz diety przez pacjenta. W początkowym etapie choroby bardzo często nie stosuje się leczenia farmakologicznego – prowadzenie racjonalnego odżywiania się i włączenie w swoją codzienność aktywności fizycznej oraz świadomość swojej choroby i wynikających z niej ograniczeń w zupełności wystarcza. Niestety w wielu przypadkach po dłuższym czasie i w bardziej zaawansowanym stadium choroby niezbędne jest wprowadzenie leków farmakologicznych. Początkowo stosuje się zazwyczaj leki doustne w postaci tabletek, a gdy dawki w nich przyjmowane przestają być dla organizmu wystarczające przechodzi się na terapię insuliną. Insulinę podaje się najczęściej w postaci wkłuć (np. w ramię, udo czy w brzuch) raz bądź dwa razy dziennie po określonej dawce. Chory jest w stanie sam sobie robić zastrzyki za pomocą przystosowanych i prostych w obsłudze penów.

Na rynku istnieje wiele leków przeciwcukrzycowych, które są stosowane w leczeniu choroby. Podstawowym lekiem, który jest zazwyczaj używany jako pierwszy jest metformina. Obecnie stosuje się również między innymi leki inkretynwe, flozyny, a także nhibitory alfa-glukozydazy. Doborem odpowiednich jednostek oraz ich połączeń zajmuje się oczywiście lekarz – są one ustalane indywidualnie dla danego pacjenta, biorąc pod uwagę charakterystykę przebiegu jego choroby.

Aktywność fizyczna i dieta odgrywa wiodącą rolę w leczeniu cukrzycy oraz zapobieganiem wystąpienia powikłań tej choroby. Mają one na celu przede wszystkim zmniejszenie masy ciała oraz utrzymanie prawidłowej wagi. Chorzy powinni spożywać 5 posiłków dziennie i dbać o ich regularność. Niestety chorzy na cukrzycę powinni zrezygnować całkowicie z jedzenia słodyczy oraz produktów zawierających tak zwane puste kalorie, ze względu na wahania poziomu glukozy, które po nich występują. Aktywność fizyczna przyczynia się dodatkowo do obniżenia insulinooporności oraz przyśpiesza przemianę materii. Oprócz poprawienia samopoczucia i wydajności organizmu pozwala unormować poziom glukozy we krwi, co jest bardzo ważne przy cukrzycy.