CRP – czym jest badanie, normy, co oznacza podwyższony poziom, co fałszuje wyniki, HS – CRP
CRP to termin określający białko powszechnie stosowany od niedawna. Jeszcze kilkadziesiąt lat temu prawie nikt o tym nie słyszał, z kolei obecnie coraz częściej podczas nawet rutynowych badań krwi lekarze zalecają sprawdzenie poziomu stężenia CRP, czyli białka C-reaktywnego.
Czym jest badanie CRP?
CRP (ang.C Reactive Protein) jest to białko C-reaktywne, czyli jedno z białek tak zwanej ostrej fazy. Pojawia się we krwi jako konsekwencja stanu zapalnego w naszym organizmie. Wytwarzane jest ono pod wpływem cytokin zapalnych w wątrobie, komórkach tłuszczowych oraz ściankach naczyń tętniczych. Białka CRP potrafią wykryć nawet bezobjawowy stan zapalny w organizmie, są markerami stanu zapalnego.
Normy wartości stężenia CRP we krwi
Poziom CRP rośnie wówczas, gdy w organizmie toczy się infekcja bakteryjna, doszło do zawału serca, rozwija się choroba nowotworowa,gdy doszło do urazu lub stanu zapalnego. Białko C-reaktywne pojawia się jako reakcja obronna organizmu. Jego funkcją jest udział w tzw. odpowiedzi immunologicznej, która polega na unieczynnieniu czynnika zapalnego oraz na pobudzaniu do funkcji ciałek odpornościowych.
Wartość białka CRP,która krąży we krwi uzależniona jest od wielu czynników. Główne znaczenie mają płeć, masa ciała, rasa, wiek, palenie papierosów oraz oczywiście stosowane leki. Znaczący wpływ mają także infekcje oraz dieta – zbyt mała zawartość węglowodanów i oleje roślinne powodują obniżenie CRP, dlatego przestrzeganie zasad zdrowego żywienia jest bardzo istotnym elementem
U zdrowego człowieka stężenie CRP jest niewysokie i wynosi nie więcej niż 5 mg/l. Jeśli przekroczy poziom 10 mg/l uznaje się, że w organizmie rozpoczął się stan zapalny.
Wysokie CRP co oznacza?
Badanie stężenia CRP, czyli białka C-reaktywnego służy diagnostyce chorób i stanów zapalnych. Potrafi wcześnie wykrywać zaburzenia prawidłowego funkcjonowania organizmu – często jeszcze zanim pojawią się odczuwalne objawy chorób.
- Wirusy – podnoszą go do około 50 mg/l.
- Zakażenie pasożytami oraz bakteriami Gramm-dodatnimi (gronkowce, paciorkowce, prątek gruźlicy) powoduje wzrost CRP do poziomu około 100 mg/l.
- Zakażenia bakteriami Gramm-ujemnymi (m.in. salmonella, escherichiacol, helicobacter pylori ) może osiągnąć nawet 500 mg/l lub więcej.
- Powyżej 500 mg/l – najwyższe stężenie CRP występuje u chorych na nowotwory złośliwe – szczególnie nowotwory układu krwiotwórczego. Czasem są to nawet liczby trzycyfrowe i większe. Jeśli wyniki badania krwi CRP dają zbyt wysoki poziom białka C-reaktywnego, lekarze niezwłocznie zaczynają szukać rozwijającego się procesu nowotworowego, który poza podwyższonym poziomem CRP nie dał jeszcze innych dokuczliwych objawów, tylko wynik OB jest odbiegający od normy.
Białko CRP jest bardzo plastyczną cząsteczką, czyli mówiąc wprost, norma może zwiększyć się nawet tysiąckrotnie w przeciągu 24 lub 48 godzin. Taka sytuacja zachodzi wówczas podczas ostrych zakażeń bakteryjnych lub wirusowych, a także po poważnych urazach.
Badanie ilościowe CRP ma obniżoną wartość diagnostyczną w przypadku przewlekłych chorób zapalnych, np. reumatycznych, bowiem wartość CRP może się wtedy wahać od 10 do 1000 mg/l. Istotny diagnostycznie jest natomiast fakt, że poziom CRP wiąże się z rozległością i aktywnością procesu zapalnego.
Bieżące monitorowanie zmian stężenia białka C-reaktywnego (spadek lub wzrost) informuje stanach zapalnych, o etapie zapalenia, jego wygasaniu lub niepowodzeniu stosowanej terapii. Wysoki poziom CRP ma również istotny związek także z zachorowaniem na cukrzycę typu 2 – wtedy też podnosi ryzyko incydentów sercowo-naczyniowych.
CRP a choroby sercowo-naczyniowe
Poziom białka CRP jest także brany pod uwagę w diagnostyce i leczeniu chorób sercowo-naczyniowych. Poziom stosuje się jako do ocenę ryzyka tzw. incydentów sercowo-naczyniowych, takich jak np. zawału mięśnia sercowego, udaru niedokrwiennego, czy nagłej śmierci sercowej. Badania wykazały, że istnieje związek pomiędzy ryzykiem chorób wieńcowych a poziomem białka CRP we krwi chorego.
Niewielki podwyższony poziom CRP towarzyszy stanom zapalnym o niewielkim nasileniu, który medycyna łączy głównie z miażdżycą, dlatego że proces zapalny odgrywa kluczową rolę w odrywaniu się blaszek miażdżycowych i miejscowym tworzeniu się zakrzepów oraz zatykaniu naczyń krwionośnych.
Podstawowe stężenie CRP, zaś stanowi czynnik ryzyka zawału lub udaru.
Poziom CRP ma związek również z nadciśnieniem tętniczym, niskim poziomem tzw. dobrego cholesterolu oraz z zaburzeniami metabolicznymi, powodującymi otyłość brzuszną.
Występują trzy grupy osób, u których ocenia się zagrożenie incydentami sercowo-naczyniowymi:
- grupa niskiego ryzyka (hs-CRP wynosi poniżej 1,0 mg/l)
- grupa średniego ryzyka (1,0 do 3,0 mg/l) oraz
- grupa wysokiego ryzyka (powyżej 3 mg/l).
HS-CRP Test wysokiej czułości
Skąd normy hs-CRP? High-Sensitivity CRP , to badanie CRP o wysokiej czułości, które wykrywa zmiany poziomu białka C-reaktywnego w zakresie od 0,5 do 10 mg/l. Zwykłe testy znajdują zastosowanie w badaniach powyżej wartości 10 mg/l, tak więc jeśli chcemy zmierzyć wartość CRP precyzyjnie i przy niskich stężeniach, należy użyć testu hs-CRP.
Badanie CRP o wysokiej czułości stosuje się głównie dla osób, u których diagnozuje się nowotwory bądź stany zapalne oraz, które podejrzewane są o choroby serca i naczyń. Test wysokiej czułości HS-CRP służy ocenie ryzyka zachorowania w przyszłości, a także rokowania dotyczące danego pacjenta oraz decyzji o podjęciu leczenia.
Poziom CRP należy mierzyć dwa razy w odstępie dwóch tygodni. Za ostateczny wynik bierze się średnią z obydwu badań. Istotne jest jednak, aby były one wykonywane w czasie, gdy chory jest wolny od objawów choroby niedokrwiennej serca, gdyż jakikolwiek stan zapalny, toczący się w organizmie, może fałszować wyniki. Przydatne jest także wykonanie profilu lipidowego.
Leki a stężenie CRP
Przyjmowanie kwasu acetylosalicylowego ( zwykłej aspiryny), nawet w dużych dawkach, nie wpływa na ilościowy poziom CRP. Jest to dość zaskakujące, ponieważ aspiryna znana jest ze swych przeciwzapalnych właściwości, tym bardziej że działające przeciwzapalnie statyny, takie jak atorwastatyna, prawastatyna,czy rozuwastatyna, stosowane w leczeniu zbyt wysokiego poziomu cholesterolu, znacząco zmieniają wartości CRP we krwi: ich przyjmowanie obniża poziom białka CRP nawet o 20-30 procent. Z tego wynika, że chorzy, którzy mają zbyt wysoki poziom cholesterolu i leczą się statynami, są w mniejszej grupie zagrożena zawałem serca, ponieważ statyna nie tylko obniża poziom lipidów, ale także działa przeciwzapalnie. To bardzo istotne, bowiem przeprowadzone badania wykazały, iż bardziej niebezpieczny jest podwyższony poziom CRP i niski poziom cholesterolu, niż podwyższony poziom cholesterolu i niski poziom CRP.
Poziom CRP obniżają również leki z grupy fibratów i betablokerów, ale mniej skutecznie niż statyny.
Wskazania do wykonania CRP
Wskazania do wykonania badania CRP:
- gdy istnieje podejrzenie infekcji;
- w celu sprawdzenia, czy leczenie infekcji jest skuteczne;
- by ocenić ryzyko wystąpienia choroby sercowo-naczyniowej.
