Ciśnienie krwi – normy, pomiary, niedociśnienie, nadciśnienie, przyczyny, leczenie

Ciśnieniem krwi, nazywamy nacisk, jaki krew wywiera na ścianki tętnic. Jest to jeden z czynników, który lekarze podczas większości badań poddają kontroli w pierwszej kolejności. Zbyt wysokie lub zbyt niskie ciśnienie tętnicze bardzo często nie jest problemem samym w sobie, lecz świadczy o zakamuflowanym rozwoju dużo poważniejszych dolegliwości zdrowotnych. W trakcie pomiaru ujawnia się nie tylko wartość ciśnienia krwi, lecz także puls, czyli liczba uderzeń serca w ciągu minuty

Ciśnienie krwi – podstawowe informacje i pomiar

Ciśnienie krwi możemy podzielić na dwa podstawowe rodzaje. Są to:

• Ciśnienie skurczowe – jest to siła, z jaką krew zaczyna krążyć w naczyniach na skutek skurczu mięśnia sercowego.
• Ciśnienie rozkurczowe – jest to siła naporu krwi na tętnice, gdy serce jest w spoczynku, czyli pomiędzy jego uderzeniami.

Podczas pomiaru ciśnienia obydwie wartości ukazują się na ekranie lub tarczy aparatu mierzącego.

W jaki sposób najlepiej jest dokonać pomiaru? Może to zrobić lekarz, niemniej jednak nowoczesne urządzenia pozwalają samym pacjentom na kontrolę swojego ciśnienia. W tym celu używa się specjalnego urządzenia – ciśnieniomierza. Tego typu instrument pomiarowy można kupić w każdej aptece oraz w sklepach medycznych.

Normy ciśnienia tętniczego

Aby określić, czy Twoje ciśnienie krwi jest prawidłowe, należy porównać wyniki pomiaru z ogólnymi normami. Warto jednak wziąć pod uwagę, że poziom ciśnienia zmienia się, zarówno w dłuższych, jak i krótszych okresach. Długookresowe zmiany mogą być związane z wiekiem lub stanem zdrowia, średniookresowe zależą od pory dnia i nocy, aktywności, stanu psychicznego oraz spożytych używek, a krótkookresowe od cyklu pracy serca. Poniżej przedstawiono przybliżone normy różnych grup społecznych.

Normy ciśnienia dla dzieci

Nie da się jednoznacznie określić prawidłowego ciśnienia dla dziecka lub nastolatka. Interpretacja wyników zależy od płci, wieku, wagi oraz wzrostu. Aby określić, czy dane dziecko posiada ciśnienie w normie, należy porównać jego wyniki do tak zwanej „siatki centylowej. Dzięki temu rozwiązaniu możemy dokładnie określić, jakie ciśnienie tętnicze jest najodpowiedniejsze dla konkretnej osoby. Na przykład nastolatek w wieku 15 lat, o 165 cm wzrostu i wadze nie przekraczającej 60 kilogramów powinien mieć ciśnienie około 110/60 mm Hg. Rzecz jasna nie można ślepo wierzyć we wskazania siatek centylowych – każdy organizm rządzi się swoimi prawami. Jeżeli masz zastrzeżenia co do wartości ciśnienia tętniczego Twojej pociechy, udaj się do lekarza rodzinnego.

Normy ciśnienia dla dorosłych

Ciśnienie tętnicze zdrowego, dorosłego człowieka powinno mieć wartość około 120/80 mm Hg. Niemniej jednak wyniki te mogą się różnić w zależności od wieku. Im jesteśmy starsi, tym wartości ciśnienia stają się wyższe. Rzecz jasna nie jest to wcale zdrowe dla organizmu, niemniej jednak zaleca się podjęcie leczenia farmakologicznego od określonych wartości. Opisuje to poniższa legenda:

1. Chorzy w wieku podeszłym (do 80. roku życia)

• ciśnienie skurczowe należy obniżać do wartości 140–150 mm Hg
• u chorych będących w dobrym stanie ogólnym należy rozważyć, jako docelowe wartości poniżej 140 mm Hg

2. Chorzy w wieku bardzo podeszłym (po 80. roku życia)

• skurczowe ciśnienie tętnicze u chorych w dobrym stanie ogólnym należy obniżać do wartości poniżej 150 mm Hg.

Normy ciśnienia dla chorych na cukrzycę

W przypadku osób cierpiących na pewne choroby, normy także ulegają zmianie. U pacjentów z cukrzycą zalecane docelowe ciśnienia tętniczego to wartości poniżej 140/85 mm Hg.

Niskie ciśnienie – objawy i przyczyny

W jaki sposób rozpoznać, że mamy do czynienia z niskim ciśnieniem? W tym celu wystarczy dokonać pomiaru za pomocą ciśnieniomierza. Niestety, z reguły nie robimy bez powodu, więc o problemie z niskim ciśnieniem informują nas dopiero poniższe objawy:

• kołatanie serca,
• częste zmęczenie,
• pojawiające się nudności,
• problemy z koncentracją,
• kłopoty ze skupieniem,
• zimne dłonie i stopy,
• szum w uszach,
• nadmierna senność,
• brak energii,
• przyśpieszone tętno,
• blada twarz,
• mroczki przed oczami

Co powoduje niskie ciśnienie? Lekarz diagnozujący pacjenta, u którego pojawił się omawiany problem, musi najpierw ustalić, czy jest to stan jednorazowy, czy też przewlekły. Niskie ciśnienie ze względu na jego przyczyny możemy podzielić na trzy następujące grupy:

• hipotonia pierwotna – może powstawać samoistnie, bez konkretnej praprzyczyny. Nazywane jest także niedociśnieniem idiopatycznym. Czasami ma ono podłoże genetyczne.
• hipotonia wtórna – jest wynikiem innych chorób, takich jak schorzenia układu krążenia, niedoczynność kory nadnerczy, niedoczynność przedniego płata przysadki, neuropatia w przebiegu, różnego rodzaju infekcje, utrata dużej ilości krwi lub silne odwodnienie. Ponadto niedociśnienie wtórne bardzo często wiąże się ze stosowaniem leków, które zmieniają wartość ciśnienia krwi.
• hipotonia ortostatyczna – może być skutkiem niepożądanym zażywania wielu leków, szczególnie stosowanych w leczeniu nadciśnienia tętniczego. W tym wypadku chcąc obniżyć zbyt wysokie ciśnienie, doprowadzamy niechcący do jego zbyt dużego spadku.

Niskie ciśnienie – leczenie

Po zbadaniu konkretnego przypadku lekarz zaleca odpowiednią taktykę leczenia. W przypadku niedociśnienia rzadko kiedy stosuje się środki farmakologiczne. Znacznie częściej zaleca się wprowadzenie w życie pewnych zdrowych praktyk. Poniżej podano kilka pomocnych przykładów:

• naprzemienne natryski gorącą i zimną wodą
• aktywność fizyczna
• masaż po przebudzeniu
• zdrowy sen
• odpowiedni sposób odżywiania
• picie wody
• zioła na poprawę ciśnienia

Wysokie ciśnienie – objawy i przyczyny

Objawy wysokiego ciśnienia są z reguły dosyć wyraźne. Poniżej wymieniono najczęstsze z nich:

• ucisk w głowie – pojawia się okazjonalnie i zwykle ma charakter tępego bólu głowy
• zawroty głowy
• zmęczenie
• krwawienie z nosa
• zaburzenia snu
• nerwowość
• dolegliwości serca
• duszność

Co powoduje wysokie ciśnienie tętnicze? U około 95% chorych na nadciśnienie rozpoznaje się jego pierwotną postać. Jak to rozumieć? Oznacza to, że da się ustalić przyczyny problemu, ani jej usunąć. Niestety jedynie u 5% ludzi cierpiących na nadciśnienie tętnicze da się określić pochodzenie choroby. W tym wypadku, do grona najczęstszych przyczyn zalicza się poniższe czynniki:

• choroby miąższu nerek,
• zwężenie tętnic nerkowych,
• przeszczep nerki,
• pierwotny hiperaldosteronizm (choroba Conna)
• ciąża,
• leki i środki chemiczne.

Nadciśnienie – leczenie

W większości sytuacji wysokie ciśnienie udaje się zwalczyć dzięki wprowadzeniu do swojego życia kilku prostych zmian. Lekarze bardzo często starają się uniknąć włączania leczenia farmakologicznego. Jeśli nie jest ono konieczne, zaleca się:

• walkę z otyłością i nadwagą
• odpowiednią dietę z obniżoną zawartością soli
• podjęcie aktywności fizycznej
• rzucenie palenia tytoniu
• zmniejszenie spożycia alkoholu
• zmniejszenie stresu

Jeśli jednak leczenie farmakologiczne okazuje się nieodzowne, lekarz może zalecić przyjmowanie któregoś z poniższych środków:

• beta-blokery
• leki moczopędne
• inhibitory konwertazy angiotensyny
• alfa-blokery
• leki blokujące kanały wapniowe
• leki działające na centralny układ nerwowy
• leki bezpośrednio rozszerzające naczynia

Podsumowanie

Problemy z utrzymaniem właściwego ciśnienia powinny być sygnałem do zadbania o swoje zdrowie. Jeśli zauważysz u siebie któreś z dolegliwości opisanych na łamach tego artykułu, bez zwlekania udaj się do odpowiedniego specjalisty oraz postępuj według jego wskazówek. Życzymy powodzenia!