Choroba dwubiegunowa – przebieg i objawy

Choroba afektywna dwubiegunowa należy do grupy chorób psychicznych mieszczących się w ogólnym pojęciu zaburzeń depresyjnych. Charakteryzuje się naprzemiennymi stanami depresyjnymi i manii, czy też hipomanii. Choroba dotyka przede wszystkim ludzi młodych i pozostaje z nimi przez całe życie, chociaż może mieć odmienny przebieg. Według szacunków, w Polce na depresję cierpi ok. 15% społeczeństwa, co daje ok. 1,5 mln osób, z czego ok. 3% cierpi na chorobę dwubiegunową.

Choroba dwubiegunowa, co to jest?

Choroba dwubiegunowa (ChAD) inaczej nazywana zaburzeniami afektywnymi dwubiegunowymi  w przeszłości nazywana też psychozą maniakalno-depresyjną lub cyklofrenią. Charakteryzuje się naprzemiennymi cyklami depresji, manii/hipomanii lub objawia się w sposób mieszany. Pomiędzy poszczególnymi epizodami występują okresy remisji, czyli braku jakichkolwiek objawów lub w innych przypadkach pozostałością nielicznych objawów o słabym nasileniu.

Choroba dwubiegunowa najczęściej pojawia się u ludzi młodych, do 35 roku życia. Charakter nawrotowy objawów wpływa na każdy aspekt funkcjonowania chorego, wpływa na:

• funkcjonowanie w społeczeństwie
• w rodzinie
• pracę
• kondycję ekonomiczną
• kondycję intelektualną

Choroba dwubiegunowa jest niezwykle trudna do zdiagnozowania. Na właściwe utrzymanie jej w ryzach wpływa przede wszystkim wczesne jej rozpoznanie i jak najszybsze wdrożenie określonego leczenia specjalistycznego. Chory jest w stanie, okresami, nawet bardzo efektywnie funkcjonować w społeczeństwie, jednak pod warunkiem ścisłej współpracy z lekarzem prowadzącym i dobrania odpowiedniej, właściwej dla przypadku terapii.

Mimo, że choroba dwubiegunowa może przyjmować różne postaci, zawsze charakteryzuje się dwoma przeciwstawnymi sobie stanami: depresją : manią o różnym nasileniu. Trudność jej zdiagnozowania polega m.in. na tym , że może ona dotyczyć wielu różnych funkcji i sfer życia a w każdej objawiać się w różnym nasileniu.

Choroba dwubiegunowa – epizod depresji

Faza ta charakteryzuje się stopniowo obniżającym się nastrojem, pojawia się smutek, brak radości, pozytywnej reakcji na wszystko to co do niedawna cieszyło. Najczęściej występujące objawy to:

• poczucie stopniowej utraty energii życiowej
• permanentne zmęczenie
• całkowity spadek aktywności życiowej, trudności w podejmowaniu najprostszych decyzji czy codziennych działań, takich jak: wstanie z łóżka, wykonanie podstawowych czynności higienicznych
• znaczne spowolnienie tempa myślenia i rytmu wypowiedzi
• zaburzenia koncentracji
• zaburzenia pamięci

W tej fazie może dość do stanu skrajnego, nazywanego zahamowaniem psychoruchowym, gdy chory pozostaje w bezruchu, nie okazuje żadnej aktywności życiowej, nie można nawiązać z nim kontaktu ani słownego ani wzrokowego. Fazie depresji towarzyszy bardzo często

• nadmierna senność
• poczucie napięcia i lęku
• i przeciwnie: poczucie chaosu i gonitwy
• poczucie natłoku myśli
• zmienność nastroju
• drażliwość
• popadanie w irytację

Ostatnie z objawów mogą wskazywać na wariant choroby mieszany. Osoby cierpiące na chorobę dwubiegunową w okresie depresji tracą poczucie sensu życia, pragną śmierci, pojawiają się myśli o samobójstwie. Bardzo często pojawia się też tzw. myślenie depresyjne, które objawia się:

• poczuciem niskiej wartości
• pesymizmem w ocenie swojej przeszłości a także przyszłości
• poczucie braku perspektyw życiowych

W fazie depresji mogą wystąpić również tzw. objawy wytwórcze, psychotyczne, czyli:

• urojenia
• poczucie winy, kary i grzechu
• poczucie ubóstwa
• katastrofy życiowej
• poczucie doświadczania nieuleczalnej choroby
• halucynacje słuchowe

Choroba dwubiegunowa – zespół hipomaniakalny

Gdy chory przechodzi do drugiej fazy choroby dwubiegunowej, dotychczasowa apatia, poczucie izolacji, lęk zostają zamienione na objawy zespołu hipomaniakalnego pojawiających się z różnym nasileniem. Podstawową cechą tego stanu jest odwrotność do poprzedniego. Pojawiają się objawy:

• radość
• krótki sen
• brak snu
• niespożyta energia
• łatwość nawiązywania kontaktów towarzyskich
• szybki rytm wypowiedzi
• skłonność do podróżowania
• skłonność do zakupów, często irracjonalnych

Zespół hipomaniakalny jest łagodną postacią manii. Jest okresem dobrego samopoczucia zarówno psychicznego jak i fizycznego. Chorzy tryskają energią, podejmują się różnych dodatkowych zajęć, oczekują przeżycia przygody, są kreatywni i odnoszą nawet znaczące sukcesy zawodowe. Gdy choroba dwubiegunowa dotyka artysty, będzie to najlepszy okres jego twórczości. Zespół maniakalny to stan, który nie obciąża znacząco rodziny i środowiska. Chory nie jest ciężarem dla bliskich, wykazuje wyraźnie cechy prospołeczne.

Choroba dwubiegunowa – faza manii

Przejście z jednej fazy do drugiej bardzo często przechodzi prawie niezauważalnie. Dla lekarza i rodziny widoczny jest wówczas, gdy pojawia się zdarzenie irracjonalne, decyzja, zakup, reakcja, z którymi nie wiadomo co począć. Chorzy na chorobę dwubiegunową w fazie manii wykazują skrajną lekkomyślność. Powracające objawy zaburzają zdolność racjonalnego osądu i myślenia, a decyzje stają się chaotyczne. Chorzy w tym okresie charakteryzują się bardzo wysoką samooceną, na której to właśnie budują swoje decyzje. Nie znoszą sprzeciwu wobec swoich decyzji i działań, wiedzą lepiej.

W fazie manii u chorego bardzo często giną wszelkie hamulce społeczne a zachowanie staje się ryzykowne. Pojawiają się przypadkowe kontakty seksualne, narkotyki, alkohol. Giną wszelkie hamulce i nabyte ograniczenia. Chory przekonany o swojej wyższości ma poczucie misji i poczucie prawa do najbardziej abstrakcyjnych decyzji. W tym okresie szczególnego nasilenia choroby, chory może być niebezpieczny dla otoczenia, zwłaszcza że nie odczuwa cierpienia ani swojego ani otoczenia. Musi cały czas walczyć z nieznanym przeciwnikiem.