Berberys – właściwości lecznicze i jak stosować.

Berberys to 3 metrowy krzak, który najczęściej można zobaczyć w parkach, na skraju lasu i zboczach w całej Europie. W Polsce dziko rosnący Berberys spotkać można rzadko, ponieważ na liściach berberysu rozwija się rdza zbożowa, czyli gatunek grzybów, który szkodzi uprawom zbóż. Z tego powodu jest to krzew często tępiony przez rolników i obecnie najczęściej świadomie uprawia się go w parkach lub w ogrodach jako roślinę ozdobną, gdyż na jesień przybiera piękną, bordową barwę.

Berberys – podstawowe informacje

Berberys (berberis vulgaris) nazywany jest w Polsce Berberysem pospolitym lub kwaśnicą, a tą nazwę zawdzięcza smakowi swoich owoców. Roślina ta jest ważna dla ptaków, gdyż jej owoce stanowią ich pokarm. Berberys bardzo lubi słoneczne miejsca, dlatego najpiękniej rozkwitnie na słonecznych wzgórzach i miejscach mało ocienionych.  Berberys posiada kolce, znad których wyrastają ząbkowate liście i żółte, zebrane w grona kwiaty, które niestety wydzielają dość nieprzyjemny zapach.

Berberys dojrzewa we wrześniu, a jego owoce utrzymują się na krzewie do późnej zimy. Berberys pospolity zrzuca liście na zimę, ale można spotkać też gatunki zimozielone, które zachowują zimą liście i mają niebieskoczarne owoce. Berberys jest stosunkowo łatwy w uprawie – urośnie nawet w donicy. Nie straszne są mu szkodniki ani zanieczyszczenia. Zadowoli się on wszystkimi rodzajami gleby, ale nie lubi ziemi zbyt wilgotnej. Z powodzeniem można zrobić z niego żywopłot lub ozdobić skalniak. Pomimo swoich niezaprzeczalnych walorów dekoracyjnych, Berberys ma także swoją ciemną stronę. Nie utrzymają się przy nim żadne inne rośliny, a grzyb, na który Berberys jest podatny niszczy uprawy zbóż.

Berberys – zastosowanie

Owoce berberysu posiadają w swoim składzie:

• alkaloidy,
• kwasy organiczne,
• beta-karoten,
• berberynę,
• witaminę C, E i P.

Berberys sprawdza się zarówno w kuchni, jak i w w domowej apteczce. Ponadto pomaga on urodzie i jako żywopłot chroni przed wścibskimi spojrzeniami sąsiadów. Z powodu jego cennych właściwości chętnie sięgała po niego już szlachta polska. Czesi do tej pory robią z niego wino pomagające na ból głowy.

Najcenniejszym składnikiem Berberysu jest berberyna, która pozyskiwana jest z korzenia tej rośliny. Berberyna nie bez powodu jest obecnie składnikiem wielu suplementów. Ma ona działanie przeciwbakteryjne i przeciwpierwotniakowe.

Owoce berberysu mogą być pomocne w następujących dolegliwościach:

• problemy z trawieniem – berberyna pobudza wydzielanie soków trawiennych, dlatego jej regularne zażywanie może pomóc przy bólach żołądka, problemach z wypróżnieniem, nudnościach, biegunkach. Trzeba jednak pamiętać, że ma ona działanie lekko przeczyszczające, dlatego nie wolno jej przedawkować.
• w stanach depresyjnych – w medycynie Irańskiej, berberyna służyła jako środek na sen. W małych dawkach działa ona uspokajająco w stanach napięcia nerwowego. Może być również pomocna osobom mającym problemy z koncentracją, a także z obniżonym nastrojem.
• pomaga chorym na cukrzycę – berberyna ma właściwości regulujące poziom cukru we krwi. Z tego powodu może być pomocna osobom chorującym na cukrzycę.
• na odchudzanie – berberyna pomaga przyśpieszyć metabolizm, reguluje poziom cukru we krwi, a także ma działanie lekko przeczyszczające. To wszystko wpływa na to, że roślina ta może być pomocna osobom odchudzającym się.

• na przeziębienie – z powodu dużej ilości witaminy C, roślina ta nazywana jest „polską cytryną” lub „cytryną Północy”. Ponadto berberyna ma właściwości obniżające temperaturę, dlatego może być dobrym rozwiązaniem, gdy gorączkujemy. Pomaga również zwalczyć katar, a także krwawienia z nosa.
• na wątrobę – berberyna pomaga przywrócić prawidłową czynność tego organu, działa żółciopędnie.
• na problemy skórne – dzięki właściwościom bakteriobójczym, berberyna polecana jest osobom walczącym z trądzikiem. Z kolei duża zawartość witaminy C pomoże w walce z przebarwieniami skóry, a także na pękające naczynka. Berberyna jest też często wykorzystywana w kosmetykach do opalania, jako naturalny bloker promieni UVA i UVB. Ponadto często wykorzystuje się ją również w kremach dla skóry zniszczonej, suchej, łuszczącej się i z oznakami starzenia się.
• przeciw krwawieniom – witamina C, E i rutyna zawarta w berberynie działa przeciwobrzękowo i zmniejsza przepuszczalność naczyń krwionośnych, dzięki temu zapobiega krwawieniom, np. z dziąseł lub z nosa.

Jak stosować berberynę?

• zastosowanie w kuchni – suszonymi i zmielonymi owocami berberysu przyprawiać można mięsa, ryby i sosy (popularne na Kaukazie). Z owoców berberysu przyrządzać można również soki, dżemy, konfitury, wina, wódki i likiery.
• napar z berberysu – 1 łyżkę rozdrobnionych owoców berberysu wsypujemy do szklanki i zalewamy wodą. Następnie przykrywamy naczynie na 15 minut i napar z berberysu jest gotowy.
• odwar z owoców berberysu – tym razem większą ilość rozdrobnionych owoców berberysu gotujemy w garnku. Najpierw doprowadzamy odwar do wrzenia, a następnie przez 3 minuty trzymamy na wolnym ogniu. Odwar pijemy do 3 razy dziennie po 1/4 szklanki.

Berberys
Kliknij i sprawdź ceny!

• nalewka z berberysu – owoce berberysu myjemy, osączamy i wsypujemy do garnka. Następnie w niewielkiej ilości wody rozgotowujemy tak przygotowane owoce. Lekko przestudzone – przecieramy przez sito. Przecierem wypełniamy małe słoiczki i zakręcamy. Potem wstawiamy słoiczki do dużego garnka z wodą o temperaturze słoików. Podgrzewamy do temperatury 90 stopni i utrzymujemy przez 15-20 minut. Po wyjęciu słoików z garna dociskamy nakrętki i pozostawiamy do wystudzenia.
• konfitura z berberysu – rozpuszczamy szklankę cukru w wodzie, do które dodajemy szklankę owoców berberysu. Gotujemy chwilę pod przykryciem. Następnego dnia znów gotujemy owoce i znów odstawiamy do ostygnięcia. Czynność tę powtarzamy przez trzy dni, a następnie przekładamy konfiturę do wyparzonych wcześniej słoików.
• sok z czerwonych jagód – kilogram owoców gotujemy do momentu, aż będą miękkie. Przecieramy przez sitko i dodajemy wodę z cukrem.

Przeciwwskazania

Berberysu nie należy stosować w nadmiernej ilości, ponieważ może prowadzić do uczucia nudności i efektu przeczyszczającego. Nie powinny go też stosować kobiety w ciąży, a także małe dzieci. Nie można też stosować berberysu bez przerwy, gdyż stosowany w nadmiernej ilości odkłada się w sercu, wątrobie i trzustce.