Bakterie paciorkowce – co to jest i jakie choroby mogą wywołać?

Bakterie paciorkowca, znane też jako streptokoki, to patogeny, które mogą wywołać różne choroby: od anginy po zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych. Wyróżnia się kilka grup paciorkowców, a ich zwalczanie obejmuje leczenie antybiotykami [1]. Czym są te bakterie? Czy są groźne? Do jakich chorób mogą doprowadzić? Sprawdź!

Bakterie paciorkowce – co to jest? Rodzaje

Paciorkowce (łac. Streptococcus) to grupa bakterii Gram-dodatnich o kulistym kształcie [1]. Dzieli się je na trzy grupy i to od przynależności do konkretnego rodzaju zależy, jaką i czy w ogóle bakterie paciorkowca wywołają chorobę. Niektóre znajdują się nawet we florze bakteryjnej gardła, skóry i jamy ustnej u zdrowych osób [1].

Bakterie paciorkowce można podzielić na grupy:

• A (group A streptococci – GAS) [2], które powszechnie bytują na skórze i w gardle [3];
• B (group B streptococci – GBS,)  które mogą wywołać choroby u noworodków i osób starszych [2];
• G (group G streptococci – GGS), czyli bakterie występujące u zwierząt, głównie u psów, rzadko wywołuje choroby u ludzi [2].

Paciorkowce – jakie choroby mogą wywołać?

To, jakie choroby mogą wywołać bakterie paciorkowce, zależy od grupy, do jakiej przynależą. Z medycznego punktu widzenia najważniejsze są paciorkowce grupy A [2]. Przenoszą się drogą kropelkową poprzez kaszel, kichanie, całowanie lub przez kontakt skórny. Wiele osób jest tylko nosicielami tych patogenów i nie doświadcza żadnych objawów z ich strony. U innych może jednak dość do zakażenia i doświadczania zazwyczaj łagodnych schorzeń [3].

Paciorkowiec grupy A odpowiada za wywoływanie takich chorób jak [2, 3]:

• ból gardła (zapalenie migdałków), angina paciorkowcowa;
• zapalenie płuc (bakteria: dwoinka zapalenia płuc, czyli pneumokok);
• zapalenie ucha środkowego;
• zakażenia skóry (np. liszajec, czyli strupowe zapalenie skóry zazwyczaj koło ust lub róża, czyli bolesny, piekący stan zapalny skóry);
• martwicze zapalenie powięzi;
• szkarlatyna (płonica) – w cięższych przypadkach.

Rzadziej atakują wsierdzie i osierdzie oraz są źródłem zakażenia otrzewnej, kości, tkanek miękkich lub spojówek [1].

Z kolei paciorkowce grupy B, mimo że są częścią naturalnej flory człowieka głównie w przewodzie pokarmowym oraz drogach rodnych kobiet w ciąży, mogą stanowić zagrożenie życia, zwłaszcza dla noworodków [4]. Są częstą przyczyną infekcji zaraz po urodzeniu, najczęściej wywołują posocznicę lub rzadziej zapalenie opon mózgowych [2]. Ich wzmożoną aktywność i powstawanie zakażeń obserwuje się również u kobiet w okresie połogu, osób starszych oraz pacjentów z obniżoną odpornością [4].

Bakteryjne zapalenie gardła – winne bakterie paciorkowce

Większość pacjentów, którzy chorują na zapalenie gardła i migdałków podniebiennych, doświadcza choroby o podłożu wirusowym. Tylko 15-30 % dzieci i 5-10% dorosłych choruje na bakteryjne zapalenie gardła. Wówczas niemal zawsze wywołuje je paciorkowiec ropny, czyli Streptococcus pyogenes, a chorobę diagnozuje się jako anginę paciorkowcową [5].

Zapalenie gardła wywołane przez paciorkowca zaczyna się nagle. Początkowe objawy czasami nie sugerują związku z anginą, a raczej z dolegliwościami ze strony układu pokarmowego. Mogą wystąpić nudności, bóle brzucha i wymioty. Dopiero później pojawia się silny ból gardła przy przełykaniu oraz wysoka gorączka i dreszcze. Na błonie śluzowej podniebienia występują wybroczyny, a migdałki pokrywa biały nalot. Bolesne i powiększone stają się szyjne przednie i podżuchwowe węzły chłonne [5].

Bakteria paciorkowca – jak wygląda leczenie?

Infekcje bakteryjne wymagają wdrożenia antybiotykoterapii. Najczęściej podaje się leki z fenoksymetylopenicyliną ze względu na jej skuteczność w walce z paciorkowcem. Antybiotyk należy przyjmować zwykle przez 10 dni. Gdy choroba nie ustępuje, lekarz przepisze leki bazujące na innych składnikach. Antybiotykoterapia stosowana przy chorobach wywołanych bakteriami paciorkowca ma na celu skrócić czas trwania objawów oraz zmniejszyć ryzyko powikłań [5].

W czasie kuracji można również sięgnąć po środki przeciwbólowe i przeciwgorączkowe. Te pierwsze pomagają szczególnie pacjentom z bólem gardła. Wówczas warto kupić dostępne w aptece bez recepty  tabletki do ssania, które można stosować w zakażeniach bakteryjnych jamy ustnej, gardła i dziąseł.

Bibliografia:

[1] Wiercińska M., Paciorkowiec – czym jest i jakie choroby wywołuje?, 2023 (witryna internetowa: https://www.mp.pl/pacjent/choroby-zakazne/choroby/zakazenia-bakteryjne/322942,paciorkowiec-czym-jest-i-jakie-choroby-wywoluje (dostęp: 29.08.2023)).

 

[2]Kuchar E. Jaką rolę w wywoływaniu chorób u człowieka odgrywają paciorkowce grupy B i G? Czy można je wykryć w szybkich testach paciorkowcowych i rutynowych posiewach? Czy wywołane nimi zakażenie zagraża wystąpieniem ropnych i późnych powikłań (takich jak w zakażeniu paciorkowcem grupy A) i wymaga leczenia? Jakie leczenie stosować w takich przypadkach?, 2015, (witryna internetowa: https://www.mp.pl/pytania/pediatria/chapter/B25.QA.19.7.4. (dostęp: 29.08.2023)).

 

[3] NHSGGC, Paciorkowiec grupy A (GAS). Zapobieganie i kontrola zakażeń. Informacje dla pacjentów i opiekunów, 2023 (witryna internetowa: https://www.nhsggc.scot/downloads/group-a-strep-fact-sheet-polish/ (dostęp: 29.08.2023)).

 

[4] Projektor Jagielloński 2, Paciorkowce grupy B – wróg czyha na noworodki, 2014 (witryna internetowa: https://projektor.uj.edu.pl/medycyna/paciorkowce-grupy (dostęp: 29.08.2023)).

 

[5] Dziekiewicz M., Radzikowski A., Angina paciorkowcowa – zasady diagnostyki i leczenia, Pediatr Med Rodz 2016, 12 (2), p. 141–149.

 

Na zlecenie marki Chlorchinaldin