Charakterystyka bakłażanu
Prawidłowa nazwa bakłażanu brzmi psianka podłużna. Roślina należy do rodziny psiankowatych. Inne nazwy zwyczajowe używane potocznie to gruszka miłosna, bakman i jajko krzewiaste. Naturalne środowisko występowania obejmuje regiony Egiptu, Indii, Arabii oraz tropikalnej Afryki. W Polsce uprawia się go natomiast wyłącznie w bardzo sprzyjających warunkach mikroklimatycznych.
Większość ludzi uznaje, że bakłażan należy do warzyw. Jest to jednak mylna teoria, ponieważ w 100% roślina ta należy do owoców.
Łodyga dorasta nawet do 100 cm, w zależności od odmiany może być pokryta kolcami. Jajowate liście osiągają długość do 15 cm, natomiast niebieskie lub fioletowe kwiaty o żółtych środkach charakteryzują się koroną w kształcie rurki. Owoc rośliny stanowi wydłużona lub kulista jagoda osiągająca długość 30 cm. Występuje w kolorze brunatnym bądź fioletowym. Współczesne odmiany obejmują jednak szereg innych barw.
Pierwsze wzmianki o roślinie pochodzą z V wieku p.n.e. z Chin. Przypuszcza się jednak, że uprawiano ją już dużo wcześniej w Indiach. Przyjmuje się, że bakłażany dotarły do Europy wraz z muzułmanami.
Historia tego owocu jest niezwykle ciekawa. Początkowo bakłażan cieszył się bardzo złą reputacją. Posądzano go o wywoływanie epilepsji oraz gorączki. Wierzono także, że spożywanie go prowadzi do szaleństwa. Dopiero w późniejszym czasie stał się niezwykle popularny i urozmaicał dania na dworach królewskich.
Uprawa bakłażanu
Bakłażan jest rośliną ciepłolubną, dlatego decydując się na domową uprawę należy zapewnić jej odpowiednie miejsce. Najczęściej jest to szklarnia lub specjalne osłony. Roślina do wzrostu potrzebuje około 20-30 stopni Celsjusza. W temperaturze poniżej 20 stopni proces wzrostu zostaje natychmiast zahamowany.
Stanowisko musi być również osłonięte od wiatru i nasłonecznione. Gleba powinna być żyzna, próchnicza i odpowiednio wilgotna. Nie należy sadzić bakłażanów w miejscu, gdzie wcześniej rosły rośliny z rodziny psiankowatych (np. ziemniaki, pomidory czy papryka). Przed sadzeniem należy dodać do ziemi nawóz. Okres sadzenia przypada na koniec maja i początek czerwca.
Przy odpowiedniej pielęgnacji owoce zbiera się już po 30 dniach od momentu zasadzenia.
Skład bakłażanu
Na wstępie warto zaznaczyć, że dużą zaletą bakłażanu jest niska kaloryczność. 100 g ugotowanego owocu zawiera zaledwie około 20 kcal. W 90% skład się z wody, a tylko w 2% z cukrów. Jest bogatym źródłem wapnia, magnezu i potasu, a także błonnika. W 100 gramach znajduje się więcej błonnika niż w brzoskwini czy nawet jabłku.
Roślina zawiera również witaminy A, C i witaminy grupy B, są to jednak znikome ilości.
Właściwości zdrowotne
Duża ilość błonnika wpływa na poprawę perystaltyki jelit oraz funkcjonowania całego układu pokarmowego. Substancja powoduje zmniejszanie ilości szkodliwego dla organizmu cholesterolu LDL, właśnie dlatego kucharze podają go jako dodatek do tłustych mięs. Inne właściwości zdrowotne obejmują:
- zmniejszanie ryzyka powstawania miażdżycy
- przyspieszanie przemiany materii
- zmniejszanie ryzyka wystąpienia chorób nowotworowych
- właściwości antyoksydacyjne (poleca się spożywanie go podczas kuracji antybiotykowych)
- zapobieganie chorobom układu krążenia
Działanie antynowotworowe jest związane z obecnością w skórce związków fenolowych i antocyjanów. Badacze odkryli ostatnio również obecność nasusiny, która ogranicza proces związany z rozwojem i wzrostem komórek rakowych.
Bakłażany są znane również ze zwiększania popędu seksualnego, właśnie dlatego wykorzystywane są jako afrodyzjak.
Jak jeść bakłażana?
Bakłażan sam w sobie nie należy do aromatycznych produktów. Warto go więc łączyć z innymi warzywami, takimi jak pomidory, cukinia czy papryka. Jeśli chcemy przyrządzić same bakłażany – świetnie smakują panierowane, duszone lub smażone z odrobiną czosnku, soli i cebuli. Można z nich również przygotowywać zdrowszą wersję frytek, piekąc w piekarniku słupki owocu. Innym wariantem są grillowane krążki bądź plasterki bakłażanu jako dodatek do pozostałych produktów lub nawet jako danie główne.
Jeśli z kolei ma posłużyć jako jeden ze składników bardziej wymyślnego dania, można przyrządzić apetyczny gulasz prowansalski, leczo lub zapiekankę warzywną.
Bardzo oryginalnym pomysłem na zastosowanie bakłażanu w kuchni jest przecięcie go na pół po długości, wydrążenie części środka oraz nafaszerowanie. Farsz może być zarówno mięsny (np. z mięsa mielonego) jak i bezmięsny (w tym celu można użyć farszu z pieczarek lub grzybów, cebuli, sera, papryki i kukurydzy).
Gotowany bakłażan może posłużyć do wykonania pysznych past i dipów, co jest niezwykle popularne zwłaszcza w kuchni arabskiej.
Smażąc bakłażany należy jednak pamiętać, że wchłoną one całość oleju rozgrzanego na patelni. Aby temu zapobiec, warto wcześniej nasmarować je oliwą z oliwek i smażyć na rozgrzanej, suchej patelni cały czas pilnując. Bakłażany charakteryzuje również lekka goryczka w smaku. Żeby ją zlikwidować, należy przed obróbką pokroić owoc i opruszyć solą kuchenną, a następnie pozostawić na kilkanaście minut. Przyprawa ta wyciągnie gorzki smak.
Pomysł na „kawior” z bakłażanów
Warzywo należy w całości upiec w piekarniku, ewentualnie ugotować. Następnie skórkę zdejmujemy i odstawiamy miąższ do ostygnięcia. Gdy owoc się ochłodzi kroimy w drobną kostkę (najczęściej około 40 dag). W garnku rozgrzewamy 3-4 łyżki oleju , wrzucamy bakłażana i dodajemy łyżkę koncentratu pomidorowego. Całość przyprawiamy pieprzem i solą. Na koniec dusimy przez chwilę nie dopuszczając jednak, aby bakłażan się rozgotował.
Gdy danie ostygnie skrapiamy sokiem z cytryny i podajemy.
Przeciwwskazania
Bakłażany powinno się wyeliminować z diety dzieci oraz kobiet w ciąży. Do przeciwwskazań należą również choroby reumatyczne, podagra i choroby nerek oraz układu pokarmowego. Spożywanie bakłażanów może powodować wzdęcia.
