Asertywność, czyli prawo do własnego zdania, opinii i wyrażania emocji

Gdy w masowym języku pojawił się termin asertywność i opis znaczenia tego słowa, część osób ułatwiając sobie zrozumienie, jednak dość skomplikowanego procesu behawiorystycznego, zapamiętała tylko jedno z jego znaczeń, czyli umiejętność powiedzenia NIE. Jednak tak powierzchowne rozumienie usprawiedliwia ludzkie cechy, które trudno zaakceptować, bowiem pomiędzy właściwą asertywnością a arogancją czy ignorancją istnieje bardzo wąska granica, którą łatwo przekroczyć, pozostawiając po sobie przykre i odpychające wrażenie.

Asertywność, co to jest?

Asertywność to jedna z umiejętności nabytych, takich które rozwijają się razem z wewnętrznym rozwojem indywidualnym. To umiejętność artykulacji własnego zdania czy opinii, własnych uczuć, prezentowanie postaw w sposób otwarty. Osoba asertywna potrafi wyrazić swoje opinie czy swoją decyzję w sposób pozbawiony agresji, z szacunkiem do rozmówcy, nie wywołując u niego negatywnych emocji. Bycie asertywnym oznacza jednocześnie bycie wrażliwym, dlatego wyklucza to bezpardonowe i aroganckie NIE dla samego nie. A raczej wywołuje u rozmówcy potrzebę consensusu, negocjacji, która prowadzi do wypracowania wspólnego stanowiska, nawet wtedy, gdy oparte jest ono o NIE.

Asertywność, pozycja środka

Dla tych, którym asertywność kojarzy się wyłącznie z powiedzeniem NIE będzie niespodzianką, że asertywność to także umiejętność mówienia TAK. Bycie asertywnym to także umiejętność wyrażenia pochwały w stosunku do drugiej osoby, ale i umiejętność jej przyjmowania, to trudna umiejętność wyrażenia krytyki, ale i jej przyjęcia. Asertywność to także prośba o pomoc, wtedy, gdy jest ona nam niezbędna.

Asertywność to trudna umiejętność prezentowania pozycji środka, to wybór granicy pomiędzy egoizmem a otwarciem na innych. To sposób przekazywania komunikatów, pozwalający na zachowanie swojej  odrębności, indywidualności, ale bez narzucania jej innym. Asertywność to przekonanie, że każdy ma prawo do pozostania sobą. Każdy ma prawo do wyrażania swoich opinii, uczuć i poglądów, ma prawo do swoich decyzji z pełnymi konsekwencjami.

Postawa środka, czyli akceptacja siebie i innych takimi jacy są to zadanie najtrudniejsze. Najczęściej ludzie rozwijają się w kierunku prowadzącym albo do nadmiernej uległości albo roszczeniowości. Nie szanują siebie i nie potrafią przeciwstawić się innym lub nie szanują innych wyrażając w stosunku do nich w sytuacjach skrajnych pogardę.

Człowiek asertywny to człowiek szczęśliwy

Osoby asertywne to często osoby szczęśliwe, a przynajmniej szczęśliwsze niż wiele innych. Zadowolone z siebie, otwarte na innych, posiadające świetne relacje z otoczeniem a przede wszystkim doskonałe zdrowie psychiczne. To osoby, które potrafią zadbać o siebie nie pozostawiając po sobie negatywnych emocji i nie wywołując niechęci u innych.

Człowiek asertywny jest przekonany, że to co robi, myśli i czuje jest istotne. To człowiek, który wierzy we własne możliwości, potrafi stworzyć wokół siebie obszar należący tylko do niego akceptując terytorium innych. Asertywność daje siłę i wiarę w siebie, daje moc. To także trudna umiejętność przyjmowania komplementów bez doszukiwania się podtekstów czy złych intencji. To świadome wyważenie brania i dawania jednocześnie.

Więcej o asertywności
Kliknij i sprawdź ceny!

Kiedy należy być asertywnym?

Ponieważ asertywność jest umiejętnością nabytą warto ją w sobie wypracować. Będzie bowiem potrzebna w wielu życiowych sytuacjach, np.:

• wtedy, gdy należy wyegzekwować swoje prawa w sytuacjach społecznych, gdy wytrawny sprzedawca próbuje sprzedać towar manipulując emocjami, umiejętność odmowy i pewność swojego prawa do powiedzenia NIE chroni nie tylko portfel, ale i wiarę w siebie
• gdy należy zadbać o komfort i respektowanie norm towarzyskich, gdy zostają one nadwyrężone czy zachwiane poprzez próbę nieuczciwego traktowania czy naginania reguł, to ważne, by nie odczuwać negatywnych emocji wynikających z poczucia wykorzystywania
• gdy dochodzi do nawiązywania nowych kontaktów i relacji towarzyskich, asertywność, otwartość i ciekawość drugiej osoby pozwala na pozostanie sobą swobodnym i pewnym swoich zalet
• w sytuacjach, gdy potrzebne  jest wyrażanie krytyki lub pochwały w stosunku do drugiej osoby, asertywność pozwala na wyrażenie tych komunikatów bez negatywnej oceny koncentrując się na konkretnych zagadnieniach a nie wartościowaniu cech
• asertywność jest niezbędna wręcz w sytuacjach gdy komunikuje się uczucia, te pozytywne jak i negatywne, odpowiedni dobór słów nazywających własne emocje z umiejętnością przewidywania emocji rozmówcy, chroni przed wzajemnym ranieniem
• asertywność jest niezbędna wręcz podczas wystąpień i publicznych kontaktów z autorytetami, gdzie łatwo o rezygnację z własnego zdania, własnej opinii, po czym pozostaje tylko niesmak

Prawo człowieka do asertywności

Asertywność to część inteligencji emocjonalnej wyrażającej się w prawie do wyrażania własnych opinii, uczuć i poglądów ale z poszanowaniem dokładnie tych samych praw u drugiego człowieka.  Według Jan Ferguson każdy człowiek ma prawo do:

• poproszenia o to co chce lub pragnie, co wcale nie znaczy, że musi to otrzymać
• wyrażania swoich uczuć, emocji czy zdania w sposób asertywny czyli odpowiednio dla  konkretnej sytuacji
• niepodlegania dyskryminacji, odrzuceniu, alienacji
• samodzielnego podejmowania decyzji ze wszelkimi tego konsekwencjami
• decydowania, czy naprawdę chce zaangażować się w problemy innych, taka decyzja powinna powstać bez przymusu, manipulacji czy nacisków
• popełniania własnych błędów i nauki na ich podstawie, jednak bez poczucia winy za te błędy
• otrzymania tego za co płaci, z prawem do krytyki czy  zwrotu
• zmiany swoich decyzji, nowe okoliczności czy po prostu dojrzewanie mają prawo wpłynąć na odejście od swojej decyzji czy jej zmianę bez poczucia winy
• do prywatności, do tej przestrzeni wokół siebie, do której wpuszcza się tylko zaproszone osoby
• do  sukcesu, sukces jest procesem, który powinien prowadzić do osiągnięcia stanu szczęśliwości, nie powinno się go wstydzić pomniejszać go, tylko cieszyć się nim

Krytyka w asertywności

Bycie asertywnym to także rzadka umiejętność przyjmowania krytyki i krytykowania innych. Krytykować powinno się konstruktywnie bez deprecjonowania drugiej osoby czy jej obrażania. Osoba asertywna potrafi wyrazić swoje uczucia dokładnie je nazywając, bez uogólniania i krzywdzących ocen. Sprowadzenie krytyki do „tu i teraz” odnosi najlepsze skutki, ponieważ komunikat ogranicza się do konkretnych zarzutów, bez generalizowania. To dobry sposób na wyrażenie emocji a jednocześnie komunikatu o konieczności zmian postawy.

Asertywność najczęściej towarzyszy osobom mocno osadzonym w rzeczywistości, stawiającym sobie realne cele i potrafiącym wykorzystać swoje możliwości. Dzięki temu nie narażają one zbyt często swojej osoby na krytykę otoczenia czy frustrację z powodu własnych błędów, do których, według zasad asertywności, ma pełne prawo.