ASD – objawy, przyczyny, przebieg i sposoby leczenia

ASD (atrial septal defect) to zaburzenie charakteryzujące się ubytkiem przegrody międzyprzedsionkowej serca. Jakie są przyczyny niniejszej choroby i jak sobie z nią radzić? Odpowiedzi na te oraz inne pytania znajdziesz w poniższym artykule.

Ubytek przegrody międzyprzedsionkowej jest wadą wrodzoną serca, która w okresie dzieciństwa może nie dawać żadnych wyraźnych objawów, dlatego też najczęściej jest ona diagnozowana u osób w wieku dorosłym. Niemniej jednak, na każdym etapie rozwoju, niniejsza choroba niesie ze sobą poważne zagrożenie dla zdrowia pacjenta, dlatego też powinna pozostawać pod stałą kontrolą specjalisty.

ASD – charakterystyka zaburzenia

Podczas życia płodowego człowieka dochodzi do kształtowania się i rozwoju wszystkich jego narządów, w tym serca. W wyniku powyższej choroby proces odpowiedzialny za prawidłowe kształtowanie centralnego narządu układu krwionośnego zostaje zaburzony. Konsekwencją niniejszego stanu rzeczy jest brak fragmentu ściany odpowiedzialnej za oddzielenie przedsionków serca.

Ze względu na zróżnicowaną charakterystykę oraz przebieg, niniejsze zaburzenie możemy podzielić na 4 typy:

• ASD – Ubytek typu otworu pierwotnego;
• ASD – Ubytek typu otworu wtórnego;
• ASD – Ubytek typu zatoki żylnej;
• ASD – Ubytek typu zatoki wieńcowej.

ASD – Ubytek typu otworu pierwotnego, który znajduje się nad zastawkami przedsionkowo-komorowymi serca.

ASD – Ubytek typu wtórnego stanowi najczęstszą postać niniejszego zaburzenia. Ubytek typu wtórnego umiejscowiony jest w dole owalnym oraz ograniczony zarówno przez rąbek górny, dolny, tylny, jak i przedni.

ASD – Ubytek typu zatoki żylnej, to pozostałość po embrionalnej zatoce żylnej. Niniejsza wada zlokalizowana jest w tylnej części przegrody przedsionkowej serca (od żyły głównej górnej, aż do ujścia żyły głównej dolnej). Występowanie powyższego typu zaburzenia najczęściej związane jest z nieprawidłowościami obejmującymi spływ krwi z żył płucnych (prawych).

ASD – Ubytek typu zatoki wieńcowej, jest konsekwencją nieprawidłowości w rozwoju lewego rogu zatoki żylnej serca. Niniejsza wada zlokalizowana jest w części przegrody międzyprzedsionkowej odpowiedzialnej za tworzenie granicy między lewym przedsionkiem, a zatoką wieńcową.

Częstość występowania niniejszej wady serca

Szacuje się, iż ASD może stanowić blisko 12% wszystkich wad wrodzonych serca. Ponadto, na podstawie licznych obserwacji klinicznych stwierdzono, iż niniejsze zaburzenie dotyka prawie dwa razy częściej dziewczęta, niż chłopców.

ASD – jakie zagrożenia może nieść ze sobą niniejsze zaburzenie?

Konsekwencją ubytku powstającego między przedsionkami serca, jest doprowadzenie do wycieku, a tym samym do mieszania się (o zróżnicowanym nasileniu) krwi żylnej wraz z krwią tętniczą z lewego do prawego przedsionka. Nasilenie, z jakim dochodzi do przepływu, w znacznym stopniu determinuje wywoływanie poszczególnych objawów choroby. Ponadto, ASD odpowiedzialne jest za zwiększenie przepływu płucnego oraz za przeciążenie objętościowe zlokalizowane w prawej komorze serca.

Wśród licznych nieprawidłowości związanych z ubytkiem przegrody międzyprzedsionkowej możemy wyróżnić:

• Przedsionkowe zaburzenia rytmu serca; oraz
• Prawokomorową niewydolność serca.

Ponadto, ASD może odpowiedzialne być za wywołanie zatoru skrzyżowanego w przebiegu, którego dochodzi do przedostania się skrzepliny z żylnej części układu krwionośnego, aż do łożyska tętniczego, czego konsekwencją może być wywołanie niebezpiecznych dla zdrowia, a nawet życia pacjenta zatorów zlokalizowanych np. w naczyniach wieńcowych lub w mózgu.

ASD – objawy choroby

Objawy związane z ubytkiem przegrody międzyprzedsionkowej widoczne są zazwyczaj dopiero w po osiągnięciu przez pacjenta dojrzałości fizycznej. Niemniej jednak, zdarza się, iż już w wieku dziecięcym może dojść do pojawienia się charakterystycznych dla przebiegu niniejszego zaburzenia objawów.

Objawy ASD, które możemy zaobserwować u dzieci

W wieku dziecięcym przeciek, do którego dochodzi w wyniku ubytku przegrody międzyprzedsionkowej, jest na tyle mały, iż nie wpływa bezpośrednio na codzienne funkcjonowanie pacjenta. Jednakże, zdarza się, że powyższy proces z nieuzasadnionych powodów zostaje nasilony i wówczas u dziecka możemy zaobserwować objawy, takie jak:

• Zmniejszenie tolerancji na wysiłek fizyczny (np. szybkie męczenie się); oraz
• Duszności, które pojawiają się samoistnie bez wyraźnej przyczyny.

Objawy ASD, które możemy zaobserwować u osób dorosłych

Kiedy w przegrodzie międzyprzedsionkowej pacjenta pojawiają się wyłącznie małe ubytki, wówczas ASD nie wpływa znacząco na codzienne funkcjonowanie pacjenta. Natomiast w sytuacji, w której dochodzi na nasilenia przecieku stanowiącego konsekwencję niniejszej choroby, u pacjenta możemy zaobserwować objawy, takie jak:

• Obecność zastoinowej niewydolności krążenia;
• Nawracające infekcje pojawiające się w obrębie układu oddechowego (w tym zapalenia płuc);
• Silne i nieuzasadnione uczucie zmęczenia;
• Duszności;
• Uczucie kołatania w klatce piersiowej;
• Powiększenie wątroby; oraz
• Wyraźnie obrzęki obwodowe.

ASD – diagnoza i rozpoznanie

W większości przypadków, do rozpoznania niniejszego zaburzenia dochodzi dopiero w życiu dorosłym pacjenta podczas wykonywania ogólnych badań kardiologicznych. Niemniej jednak, w celach diagnostycznych ASD stosuje się badania obrazowe, w tym echokardiografię przezklatkową (znaną również jako echo serca), rezonans magnetyczny oraz tomografię komputerową. Ponadto, w celu rozpoznania niniejszej choroby stosuję się podstawowe badanie EKG oraz zdjęcie rentgenowskie klatki piersiowej. Na podstawie powyższych badań lekarz prowadzący jest w stanie określić czynność serca oraz jego wygląd. Ubytek przegrody międzyprzedsionkowej możemy zdiagnozować wtedy, gdy:

• Słyszalny jest cichy szmer nad sercem (najlepiej słyszalny zazwyczaj w okolicach drugiego lub trzeciego międzyżebrza przy mostku);
• Słyszalne jest sztywne oraz szerokie rozdwojenie drugiego tonu serca;
• Słyszalny jest szmer niedomykalności mitralnej i/lub trójdzielnej; oraz
• Gdy widoczne jest powiększenie prawej komory serca.

ASD – leczenie

ASD, czyli ubytek powstały w przegrodzie zlokalizowanej pomiędzy przedsionkami serca, nie w każdym przypadku wymaga zastosowania leczenia chirurgicznego. Czynnikiem warunkującym o konieczności przeprowadzenia odpowiedniej formy terapii, jest wielkość występującego przecieku oraz stopień zaawansowania związanych z nim powikłań, jak na przykład w przypadku zatoru skrzyżowanego. W większości przypadków leczenie niniejszej wady serca opera się na zastosowaniu chirurgicznej metody, mającej na celu uzupełnienie ubytku. Niniejszy proces polega na naszyciu specjalnej „łaty” wykonanej z odpowiedniego materiału syntetycznego lub biologicznego (pozyskiwanego z tkanki osierdzia). Ponadto, w leczeniu ASD wykorzystywane jest również cewnikowanie przezskórne (uznawane za mniej inwazyjną metodę leczenia) w efekcie, którego dochodzi do zamknięcia ubytku za pośrednictwem specjalnej zapinki (zapinki Amplatza).

ASD – możliwe powikłania

Wśród licznych powikłań związanych z występowaniem ubytku w przegrodzie międzyprzedsionkowej serca możemy wyróżnić:

• Częste i nawracające infekcje dróg oddechowych (w tym zapalenia płuc);
• Niewydolność krążenia;
• Wyraźne powiększenie wątroby;
• Utrwaloną tachykardię (przyspieszenie akcji serca przekraczające 100 uderzeń na minutę);
• Sinicę obwodową(sine lub niebieskawe zabarwienie skóry oraz błon śluzowych ciała związane ze zwiększoną ilością hemoglobiny odtlenowej we krwi włośniczkowej);
• Nawracające i uciążliwe duszności;
• Nadciśnienie płucne (zaburzenie w przebiegu, którego dochodzi do podwyższenia ciśnienie krwi w krążeniu małym);
• Obrzęki;
• Zapalenia wsierdzia;
• Wstępowanie zatoru skrzyżowanego, a nawet;
• Migreny (charakterystyczny, zazwyczaj jednostronny, pulsacyjny ból głowy trwający od 4 do 72godzin).

ASD – życie z chorobą

Rokowanie w przebiegu niniejszego zaburzenia jest zazwyczaj pomyślne dla pacjenta. Jeśli ubytek zlokalizowany w przegrodzie międzyprzedsionkowej pozostaje pod stałą kontrolą lekarza prowadzącego, a pacjent ściśle przestrzega zaleceń terapeutycznych, choroba nie stanowi zagrożenia dla jego zdrowa.