Mówi się, że dobo wraca ze zdwojoną siłą. Warto jednak zaznaczyć, że mowa jest w tym przypadku o dobry bezinteresownym. Obecnie osoby, które bezinteresownie pomagają, zwą się altruistami. Niestety psychologowie i inni specjaliści mają gigantyczne problemy z określeniem ram znaczeniowych tego słowa. Niestety pomimo przyjemnych odczuć związanych z ludźmi pomagającymi w sposób bezinteresowny, można zauważyć jednak ciemne strony takiego stylu bycia. Kim jest altruista? Jak go rozpoznać? Czy dobrze nim być?
Kim jest altruista?
Naukowcy od setek lat zastanawiają się, skąd wziął się altruizm i jego ogólna specyfika. Czy ta bezinteresowność jest zgodna z naturą człowieka? Czy jest to normalne? Czy przypadkiem taki styl bycia nie jest jedynie wytworem obecnej kultury? Słowo ,,altruizm” wywodzi się z łaciny i oznacza ,,drugi”. To określenie oznacza bezinteresowną postawę niesienia pomocy drugiemu człowiekowi. Zupełnym przeciwieństwem altruizmu jest egoizm, który polega na stawianiu własnych interesów na pierwszej pozycji. Postawa altruistyczna jest mocno powiązana z ascetyzmem, który polega na wyrzeczeniu się wszystkich dóbr, w tym przypadku na rzecz innego człowieka. Altruista to więc osoba:
- Bezinteresowna,
- oddana drugiemu człowiekowi,
- wyzbyta chęci otrzymania czegoś w zamian.
Charakterystyka altruizmu
Specjaliści uważają, że takie postawy są częściej przypisywane kobietom. Uważa się tak dlatego, że są one skłonne do pomocy i bardziej empatyczne od mężczyzn. Niestety altruizm może być zjawiskiem wysoce niebezpiecznym. Wiele badań naukowych wskazuje na to, że osoby altruistyczne mają problemy emocjonalne i częściej chorują na depresję. Chęć pomocy spowodowana jest w tym przypadku brakiem pewności siebie i chęcią wzbudzania sympatii spowodowaną strachem o opinie innych ludzi. Altruizm współcześnie może doprowadzić nawet do poważnych zaburzeń psychicznych, które sprzyjają pracoholizmowi. Wielu psychologów i psychiatrów uważa, że altruiści, którzy bez reszty oddają się innym, mają zaburzone postrzeganie własnej osoby oraz zaburzone poczucie własnej wartości.
Czy altruiści w ogóle istnieją?
Skoro specjaliści uważają, że altruiści zazwyczaj niosą pomoc innym po to, aby naprawić swoje problemy osobiste, to altruiści tak naprawdę w ogóle nie istnieją. Filozofowie jednak nadal nie znaleźli odpowiedzi na pytanie, czy prawdziwi altruiści w ogóle istnieją. Dla takich osób sprawienie komuś przyjemności staje się największą nagrodą, jednak może to przerodzić się w uzależnienie, które doprowadzi do całkowitego wyzbycia się tożsamości. Warto jednak zaznaczyć, że w momencie oczekiwania polepszenia się samopoczucia znika zjawisko bezinteresowności.
Altruistów w mieście mniej
Oprócz tego, że altruista bezinteresownie pomaga ludziom, musi odczuwać również radość i wdzięczność za każdy nadchodzący dzień. Sama chęć pomocy nie jest tutaj wystarczająca. Altruiści nie mogą być pogrążeni we własnych rozmyślaniach i smutkach. Depresja nie ma z altruistami nic wspólnego. Nieprawdą jest jednak, że jest on uwarunkowany płcią. Dawniej mówiono, że altruistami są mężczyźni, gdyż walczyli o dobro kraju na wojnie i troszczyli się o słabszych, obecnie mówi się, że altruistki są kobiety, gdyż wykazują większy poziom empatii. Nie warto ulegać tym doniesieniom.
Altruistyczne zachowania zwierząt
Na szczególną uwagę w przypadku altruizmu zasługują zwierzęta. Niesienie pomocy i bezinteresowne zachowania nie są przypisywane wyłącznie człowiekowi. Co ciekawe, altruistyczne postawy w przypadku zwierząt to wręcz codzienność. Zjawisko to jest zauważalne szczególnie wśród nietoperzy wampirów. W ich przypadku altruizm objawia się tym, że gdy zdobędą duże zapasy krwi, wówczas dzielą się nimi z innymi osobnikami, które nie miały tyle szczęścia lub umiejętności w polowaniu. Dzięki temu inne osobniki mogą żyć dłużej, gdyż nietoperz bez brwi może wytrzymać zaledwie 3 doby. Niezwykle ciekawym zjawiskiem jest to, że najwięcej krwi oddają te nietoperze, które kiedyś otrzymały ją od innych osobników, kiedy były słabsze. Innym przykładem wśród zwierząt jest również przypadek, w którym niewielkie osobniki ptaków alarmują się nawzajem, kiedy widzą nadlatującego drapieżnika. Jeszcze ciekawszym zjawiskiem jest ,,zabójstwo altruistyczne”, które popełniane jest przez niektóre kręgowce. Wymienić można tutaj osę, która atakuje intruza i pozbawia się tym życia. Często osy atakują ludzi w obawie o młode osobniki oraz o całkowity dobrostan całego ula.
Rodzaje altruizmu
Altruizm twardy
Wielu naukowców spiera się odnośnie etymologii altruizmu. Jedni uważają, że jest on uwarunkowany genetycznie, inni natomiast, że jest to wytwór kulturowy. Altruizm twardy to inaczej altruizm genetyczny, który oznacza, że osoba niosąca pomoc nie oczekuje niczego w zamian, a często nawet ponosi szkody z tego powodu. Naukowcy uważają, że ten rodzaj altruizmu jest najbardziej widoczny w bliskiej rodzinie. Kiedy brana jest pod uwagę dalsza rodzina, wówczas takie zachowania słabną. Chodzi tutaj o to, że poświęcając się dla swojej rodziny, wzmacnia się reprodukcja genów, która stworzy nowych altruistów w rodzinie. Altruizm twardy nie jest jednak w żaden sposób stawiany w hierarchii ważności wyżej niż altruizm miękki.
Altruizm miękki
Ten rodzaj postaw altruistycznych mówi o tym, że osoba, która niesie pomoc oczekuje w przyszłości czegoś korzystnego w swoim życiu. Tak naprawdę pomoc, która jest komuś ofiarowana, ma wrócić do danej osoby, która udzieliła pomocy. Jest to związane ze świadomą gratyfikacją. Pomimo że takie zachowanie wydaje się niewłaściwie i gorsze od twardych postaw altruistycznych, jest zjawiskiem popularniejszym i wbrew pozorom-scalającym społeczeństwo. W tym przypadku osoby niespokrewnione dużo szybciej udzielą sobie pomocy niż altruiści wymienieni w punkcie wyżej.
Czy warto być altruistą?
Niestety bezinteresownej pomocy jest coraz mniej. Większość ludzi gra na swój rachunek i nie przyczynia się do sukcesu całej grupy lub do dobra innego człowieka. Przyczyniła się do tego kultura i trudne warunki na rynkach pracy, które zmuszają do konkurowania i do samowystarczalności. Żadna osoba, której zależy na pozycji i awansie, nie wyrzeknie się go na rzecz koleżanki. Prawdziwy altruista by tak zrobił, jednak dziś takie zachowania nie są zjawiskiem spotykanym. Dużo prędzej pokładane są tak zwane kłody pod nogi, aby cel był łatwiejszy w zdobyciu. Można powiedzieć, że do dzisiejszych czasów i relacji międzyludzkich można dołączyć teorię ewolucji, która zakładała eliminację najsłabszych ogniw, aby kolejne pokolenia były silniejsze i lepsze. Altruizm jest więc na wagę złota.
Gdzie można spotkać najwięcej altruistów?
Altruizm jest bardzo widoczny w krajach Azji i Afryki. Niskie warstwy społeczne mają niewiele, a i tak dzielą się tym, co mają. Widać tam jedność i szacunek do drugiego człowieka. W Azji swoją działalność buddyjską prowadzi wielu mnichów, którzy pomagają bezinteresownie uporać się drugiemu człowiekowi z problemami. Służą dobrą radą i miłym słowem niczego nie pragnąć w zamian.
