Aftowe zapalenie jamy ustnej a stres – czy jest związek?

Nawracające, bolesne nadżerki w jamie ustnej to dość uciążliwy problem, z którym boryka się wiele osób. Często ich pojawianie się jest trudne do wytłumaczenia. Dość rzadko pacjenci biorą pod uwagę stres jako przyczynę aftowego zapalenia jamy ustnej. Czy istnieje między nimi związek? Dowiedz się więcej.

Czym jest aftowe zapalenie jamy ustnej?

Aftowe zapalenie błony śluzowej jamy ustnej to stan zapalny, w którego wyniku powstają afty. Są to bolesne ranki, które dzieli się na [1]:

• afty małe zwane aftami Mikulicza, które mogą być niewielkie (do 0,5 cm), mieć łagodny przebieg i pojawiać się raz na 3 miesiące lub rzadziej, albo zmiany o ciężkim przebiegu, które są większe (do 1 cm) i dają o sobie znać przynajmniej raz na miesiąc od kilku lat;
• afty duże zwane aftami Suttona, które występują jako długo gojące się owrzodzenia, które pozostawiają po sobie blizny;
• afty opryszczkopodobne, czyli liczne nadżerki, które pojawiają się średnio raz na miesiąc.

Nadżerki, które powodują dolegliwości bólowe, występują zarówno u dorosłych, jak i u dzieci. Aftowe zapalenia jamy ustnej może dotyczyć błon śluzowych policzków, języka, okolic podjęzykowych, podniebienia, gardła oraz warg [2].

Co jest przyczyną aft?

Przyczyną często występujących aft nawrotowych mogą być [3]:

• choroby przewodu pokarmowego, w tym celiakia, choroba Crohna, wrzodziejące zapalenie jelit;
• upośledzenie wchłaniania niektórych składników pokarmowych;
• niedobory żelaza, witaminy B12 i kwasu foliowego;
• nabyty lub wrodzony niedobór odporności;
• zaburzenia hormonalne;
• czynnik genetyczny;
• konserwanty stosowane w pastach do zębów.

Powodem pojawiania się aft mogą być również urazy mechaniczne spowodowane przygryzieniem tkanek, skaleczeniem, zbyt mocnym szczotkowaniem zębów, zabiegami stomatologicznymi, źle dopasowanym aparatem ortodontycznym [2] czy też nieprawidłową higieną jamy ustnej. Co ciekawe, okazuje się, że ryzyko zachorowania na aftowe zapalenie jamy ustnej znaczenie zwiększa się u osób o wyższym statusie społecznym oraz narażonych na stres [1].

Afty i stres – jaki to ma związek?

Nawroty aftowego zapalenia mogą być powodowane stresem psychologicznym [3]. Dlaczego? Otóż przeżywanie stresu ma związek z pobudzeniem w organizmie układu autonomicznego oraz podniesieniem poziomu hormonów, takich jak adrenalina, noradrenalina oraz kortyzol. One nie tylko stawiają organizm w sytuacji walki lub ucieczki, ale także osłabiają układ odpornościowy.

Przedłużający się stan napięcia nerwowego i odczuwanego stresu psychologicznego prowadzi do zachwiania równowagi w organizmie. W konsekwencji układ odpornościowy nie radzi sobie z napotkanymi na swojej drodze czynnikami chorobotwórczymi, staje się obciążony i narażony na choroby. Inne bodźce, takie jak niedobory pokarmowe czy zanieczyszczenia powietrza dodatkowo go osłabiają. Skutkuje to alergiami, chorobami autoimmunologicznymi, zaburzeniami flory bakteryjnej jamy ustnej i układu pokarmowego itp. Nawracające afty mogą być jednym z objawów tych chorób [4]. Mogą również być po prostu jedyną fizyczną oznaką osłabienia układu odpornościowego przez stres.

Domowe sposoby na afty z powodu stresu

Jeżeli czynniki wyzwalające afty tkwią w uwarunkowaniach psychicznych, w tym zwiększonej wrażliwości na stres, warto zadbać o swoje zdrowia psychiczne. Można udać się do psychologa lub wykorzystać techniki relaksacyjne, medytację lub jogę, które pomogą uspokoić skołatane nerwy.

Na ból i zmniejszenie stanu zapalnego należy stosować środki miejscowe. Pomocny może okazać się domowy płyn do płukania jamy ustnej z rumianku, szałwii lub łopianu lekarskiego. Warto też smarować nadżerki specjalnym żelem stomatologicznym dostępny w aptece bez recepty. Taki preparat może złagodzić pieczenie i przyspieszyć gojenie się ran. Ponadto trzeba zwrócić uwagę na spożywany pokarm. Z menu należy wykreślić kwaśne, słone, ostre i gorące potrawy i napoje, które mogłyby dodatkowo podrażniać naruszoną błonę śluzową [2].

Jeżeli przyczyna nawracających aft ma podłoże somatyczne i nie chce ustąpić, należy udać się do stomatologa lub lekarza rodzinnego, by ustalić źródło choroby.

Artykuł na zlecenie marki Sachol

Bibliografia:

[1] Nowak M., Afty nawracające – diagnostyka, różnicowanie i leczenie, 2019 (witryna internetowa: https://www.praktycznastomatologia.pl/artykul/afty-nawracajace-diagnostyka-roznicowanie-i-leczenie (dostęp: 02.08.2023)).

[2] Kuźnik M., Afty – przyczyny i leczenie, 2022 (witryna internetowa: https://www.mp.pl/pacjent/stomatologia/choroby-i-leczenie-przyzebia/295854,afty-przyczyny-i-leczenie (dostęp: 02.08.2023)).

[3] Krawiecka, E., Występowanie nawracającego aftowego zapalenia jamy ustnej w aspekcie chorób ogólnoustrojowych oraz niedoborów żelaza, witaminy B12 i witaminy D, Rozprawa doktorska UM w Poznaniu, 2017.

Afty – za mało odporności, zbyt dużo stresu, 2022 (witryna internetowa: https://stomatologianews.pl/afty-za-malo-odpornosci-zbyt-duzo-stresu/ (dostęp: 02.08.2023)).