31 tydzień ciąży – rozwój dziecka, zmiany i dolegliwości w ciele ciężarnej

31 tydzień ciąży to już sama końcówka 7 miesiąca. Dziecko i mama szykują się do zbliżającego porodu. Płód może zaczynać przyjmować pozycję głową w dół, jest coraz większy. Rozrost macicy z tego powodu i ucisk na różne narządy wewnętrzne powoduje coraz więcej dolegliwości u przyszłej mamy.

31 tydzień ciąży – rozwój dziecka i jego zachowanie w łonie matki

Dziecko – ze względu na coraz szybsze przybieranie na wadze (około 100 g w ciągu tygodnia) – zajmuje coraz więcej miejsca w macicy, co powoduje zmniejszenie częstotliwości ruchów. W 31 tygodniu ciąży waga może wahać się w zakresie 1,3 – 1,6 kg. Zabawa ogranicza się do kopania, machania rączkami, stukania w ścinę powłok skórnych. Kobieta powinna czuć około 10 ruchów dziecka w ciągu godziny. Jeżeli następują jakieś zmiany – konieczna jest wizyta u lekarza. Wzrost może sięgać 40-50 cm (przy wyprostowanych nóżkach).

Zwiększa się napięcie skóry dziecka, która dotychczas była mocno pomarszczona. Jest to spowodowane gromadzeniem coraz większej ilości tłuszczu w celu przygotowania ciała na kontakt ze środowiskiem zewnętrznym (by było jak najcieplej). Pojawiają się linie papilarne – opuszki palców wypełniają się krwią i puchną. Przede wszystkim wyraźnie widoczne są zwoje na kciuku u prawej ręki, mniej po lewej stronie ciała (zwłaszcza w ciążach bliźniaczych).

Płód przyjmuje pozycję dopasowaną do wielkości miejsca – tzw. pozycja płodowa, skulona sylwetka, nóżki podciągnięte pod brodę i skrzyżowane w kostkach. Może już w tym momencie układać się głową w dół, ale póki co to zwykle „próba generalna” i do momentu porodu jeszcze kilkukrotnie zmieni się jego kierunek.

Najmniej doskonałym narządem są płuca dziecka. Są jeszcze zbyt słabe, by oddychało samodzielnie poza organizmem mamy. Wcześniej wytworzone pęcherzyki płuc dopiero od 31 tygodnia zaczynają nabierać zdolność do wymiany gazowej. Potrzeba więcej czasu, by ich funkcjonowanie było wystarczające do oddychania powietrzem atmosferycznym. W przypadku rozpoczęcia porodu przed terminem, w celu przyspieszenia rozwoju płuc, podawane są leki sterydowe.

Odruch połykania jest już dobrze wykształcony, więc dziecko łyka płyn owodniowy. Jest kilka powodów, dla których tak robi:

• lubi smak wód płodowych;
• dzięki zawartych w nim składnikach dziecko relaksuje się i obniża poziom stresu;
• następuje rozwój układu pokarmowego.

Narządy zmysłu są już bardzo dobrze rozwinięte. Dziecko dzięki temu:

• smakuje (stąd też lubi pić wody płodowe ze względu na rozpoznawalny dla niego smak),
• przez mocno napięte powłoki brzuszne mamy widzi światło o silnym natężeniu (rozróżnia dzięki temu dzień i noc, mimo braku świadomości co to dokładnie jest),
• czuje zapach,
• lubi się dotykać, gdyż sprawia mu to przyjemność,
• coraz lepiej słyszy – rozpoznaje emocje oraz nastroje w głosie mamy i innych osób, lubi spokojny, gdy mówią spokojnym tonem (w innym wypadku staje się niespokojne i zestresowane); przyjemność może mu sprawiać także słuchanie muzyki, warto obserwować jak się zachowuje podczas włączania różnych gatunków muzyki.

Wyraźnie zarysowuje się czas czuwania i snu, które warto dokładnie obserwować, ponieważ w podobnym schemacie dziecko może funkcjonować przez pierwsze kilka miesięcy życie (ewentualnie zwiększona będzie aktywność nocna i częstsze budzenie się na karmienie). Kształtuje się także temperament. Dziecko może być bardziej ruchliwe lub spokojniejsze. Mama może zaczynać rozróżniać jego zachowania i dzięki przewidywaniu przygotowywać się na przyjęcie nowego członka rodziny o bardziej wyrazistym temperamencie lub znacznie mniej ruchliwego.

Funkcjonuje także układ wydalniczy – dziecko siusia samodzielnie. Większość produktów przemiany materii jest odprowadzana przez pępowinę, która w 31 tygodniu ciąży ma około 1 centymetra średnicy. Ta specjalna rurka łącząca dziecko w łonie kobiety z organizmem matki posiada także dwa naczynia krwionośne, które dostarczają natlenioną krew wraz z substancjami odżywczymi.

Coraz lepiej rozwija się także układ odpornościowy. Jest to ogromnie ważne w przypadku przedwczesnego porodu, gdyż dziecko w przypadku przyjścia na świat już w 31 tygodniu będzie mniej narażone na choroby. Mimo wszystko jest jeszcze za wcześnie – do zakończenia w pełni rozwoju wszystkich funkcji potrzeba jeszcze 9 tygodni.

Witamin dla kobiet w ciąży i karmiących
Kliknij i sprawdź ceny!

Jakie zmiany zachodzą w ciele kobiety?

Zmiany zachodzące w organizmie dziecka wpływają na wygląd zewnętrzny i zachowanie mamy. Przede wszystkim powiększa się brzuch (ze względu na przybieranie na wadze dziecka, co powoduje także szybsze zwiększanie masy ciała ciężarnej) i staje coraz cięższy. Następuje nacisk mocno rozrastającej się macicy na wszystkie narządy w obrębie brzucha i klatki piersiowej, co może powodować nasilenie dotychczasowych dolegliwości ze strony okładu pokarmowego czy oddechowego.

Poruszanie się w 31 tygodniu ciąży może być znaczną trudnością, zwłaszcza, gdy proporcje przyszłej mamy są zaburzone (np. jest dość niska i drobna a brzuszek stanowi 1/3 masy ciała). Może pojawić się chód kaczkowaty – charakterystyczne kołysanie się kobiety na boki – ze względu na rozluźnianie się więzadeł miednicy, co powoduje rozszerzenie bioder. Także zajmowanie pozycji siedzącej, dłuższe stanie, próba kucnięcia, podnoszenie przedmiotów z podłogi, wiązanie butów i wiele innych codziennych czynności staje się utrudnione.

Pojawiają się przebarwienia na twarzy przyszłej mamy (mogą obejmować także szyję, dekolt, a nawet schodzić w dół – na ramiona).

Ruchy dziecka dotychczas odczuwane jako bardziej delikatne mogą od 31 tygodnia ciąży stawać się coraz bardziej dotkliwe, wręcz bolesne. Przyszła mama może czasem niespodziewanie krzyknąć, a nawet – u bardziej wrażliwych kobiet – może nastąpić gwałtowne osłabienie.

Samopoczucie i dolegliwości ciążowe w 31 tygodniu

Ze względu na wspomniane zmiany w wyglądzie kobiety, pojawia się wiele dolegliwości, które mogą powodować dyskomfort. Przyszła mama odczuwa osłabienie, ociężałość, szybciej się męczy, może nawet być bardzo niechętna jakimkolwiek formom aktywności fizycznej (zwłaszcza w miesiącach letnich, gdy na dworze jest upał, ale także w zimie, gdy konieczne jest nakładanie wielu warstw odzieży w celu ochrony przed mrozem). Mimo wszystko warto podejmować ćwiczenia dostosowane do możliwości (np. spacery, pływanie lub odciążanie na piłce rehabilitacyjnej – pod okiem specjalisty).

W 31 tygodniu pojawia się więcej dolegliwości ze strony układu pokarmowego. Nasilają się zgagi, niestrawność, a także zaparcia. Kobieta może odczuwać ciężkość w żołądku. Warto od tego momentu zmniejszyć ilość porcji spożywanego posiłku, ale zwiększyć częstotliwość – szybko przybierające na wadze dziecko potrzebuje dużo składników odżywczych. Konieczne jest stosowane prawidłowej diety bogatej w magnez, wapń i potas (w razie potrzeby lekarz zaleci odpowiednią suplementację).

Także problem z trzymaniem moczu może być jeszcze bardziej niż we wcześniejszych tygodniach dokuczliwy. Konieczne są częste wizyty w toalecie. Podobnie jak bóle pleców – od 31 tygodnia przede wszystkim część lędźwiowa – oraz bóle miednicy nasilają się. Warto stosować delikatne ćwiczenia rozciągające i wzmacniające mięśnie.

Również mogą pojawić się żylaki nóg oraz odbytu (hemoroidy), które nie są groźne dla mamy ani dziecka, ale sprawiają dodatkowy dyskomfort. W przypadku pojawienia się tych dolegliwości konieczne jest zasięgnięcie porady specjalisty, który zaordynuje właściwe sposoby leczenia. Krwawienia mogą nasilić się także w obrębie jamy ustnej, zwłaszcza z dziąseł. Dieta bogata w błonnik może przyczyniać się do zmniejszanie niepożądanych objawów.

Ze względu na mocny ucisk naczyń krwionośnych po prawej stronie kręgosłupa, mogą pojawiać się spadki ciśnienia. Warto więc jak najczęściej przyjmować pozycję leżącą – na lewym boku (unikając leżenia na wznak), w celu poprawny przepływu krwi. Mogą pojawić się skurcze macicy tzw. Braxtona-Hichsa, które przygotowują narząd do nadchodzącego porodu.

Nastrój kobiety może ulegać znacznym zmianom – w 31 tygodniu ciąży często występują huśtawki nastroju, zmieniające się niemal w sekundę. Przyszła mama – zwłaszcza pierworódka – może odczuwać znaczne obniżenie nastroju (tzw. depresja przedporodowa), lęki i niepewność przyszłości, jak również obawy czy sobie poradzi z dzieckiem. Warto zadbać, by jak najczęściej wychodziła z domu (do kina, teatru) i spotykała się z przyjaciółmi (na zachodzie popularne są przyjęcia tzw. baby shower, podczas których doświadczone matki wprowadzają przyszłą mamę w tajniki tej roli).

31 tydzień ciąży – co należy robić w tym czasie?

• przeprowadzenie badań prenatalnych (m.in. w kierunku toksoplazmozy, USG);
• przygotowywanie wyprawki do szpitala;
• rozmowa z lekarzem prowadzącym lub położną na temat planu porodu oraz ewentualnych metod znieczulenia;
• jak najwięcej ruchu na świeżym powietrzu oraz odpoczynek i unikanie sytuacji stresowych.