Socjopata – przyczyny, zachowanie, leczenie socjopatii
W codziennym życiu spotyka się osoby, które wydają się być pozbawione empatii, wyższych uczuć, współczucia. Wówczas próbując nazywać ich postawę używa się przymiotników” nieczuły, samolubny, zapatrzony w siebie, aspołeczny, indywidualista”. Jednak czy te określenia nie budują tak naprawdę jednej zaburzonej osobowości? Kim jest socjopata i jak go rozpoznać w najbliższym otoczeniu oraz jak go unikać?
Co to jest socjopatia?
Socjopatia, zgodnie z klasyfikacją Międzynarodowej Statystycznej Klasyfikacji Chorób i Problemów Zdrowotnych zalicza się do zaburzeń osobowości. Osobowość o cechach socjopatycznych określa się jako dyssocjalną ( kiedyś nazywano ją psychopatyczną, termin, który mocno wszedł do popularnego języka). Człowiek o osobowości dyssocjalnej charakteryzuje się brakiem umiejętności przystosowania się do warunków życia w społeczeństwie.
Socjopata to ktoś, kto lekceważy normy i zwyczaje obowiązujące w danym środowisku czy danej kulturze. Socjopata nie uznaje uczuć innych osób, najczęściej posiada zdolność manipulowania ludźmi, nie ma poczucia winy. Co najważniejsze, zdefiniowana socjopatia nie jest chorobą, na którą można zapaść, nie można też się z nią urodzić.
Socjopata to osoba niedostosowana społecznie ,taka która nie respektuje przyjętych przez środowisko norm. Chce żyć wyłącznie według własnych zasad i nie jest w stanie stworzyć związków społecznych. W kontaktach z członkami danego środowiska bazuje na manipulacji, wytwarzaniu w innych poczucia winy oraz grach na emocjach.
Skąd się biorą socjopaci?
Różnica pomiędzy pacjentem dotkniętym chorobą psychiczną a socjopatą polega na tym, że choroba psychiczna bierze swój początek w organizmie człowieka a socjopatę kształtuje jego środowisko, czynniki zewnętrzne. Genezę osobowości dyssocjalnej upatruje się w warunkach stworzonych mu przez dom rodzinny.
Na ryzyko ukształtowania osobowości socjopatycznej narażone są osoby żyjące w patologicznych rodzinach, gdzie panuje przemoc, alkohol, narkotyki. Gdzie dziecko doświadcza agresji, jest świadkiem przemocy w stosunku do innych, czy wręcz świadkiem zbrodni. Niestety, jak wykazują dane statystyczne, na ukształtowanie takiej osoby ma również wpływ rozbicie rodziny, środowisko, gdzie wpajanie małemu dziecku norm społecznych i wzorców postępowania jest zaburzone lub całkowicie zaniechane.
Osobowość człowieka kształtują m.in uwarunkowania genetyczne, środowisko, w którym wzrasta oraz dom. Pewne wzorce zachowania się dziedziczy jednak pod wpływem domu i środowiska można je utrwalić lub zmienić. Najczęściej jednak środowisko patologiczne ma taką siłę i działa tak toksycznie, że nawet świadomość jego toksyczności nie jest w stanie przeciąć jego wpływu. Tym bardziej, że nie każda przemoc polega wyłącznie na fizycznym biciu. Przemoc ma wiele odcieni. Równie toksyczna może być przemoc psychiczna, nękanie, krytyka, mobbing czy molestowanie. A wielką siłę też może mieć środowisko macho, powielające stereotyp męskiego szowinisty.
Jak rozpoznać socjopatę?
Socjopatę nie jest łatwo rozpoznać, a z pewnością nie od razu. Posiada on bowiem cechy, które bardzo często uznaje się za znamiona indywidualizmu, oryginalności czy wręcz charyzmy. Jeżeli cechom osobowości socjopatycznej towarzyszy wysoka inteligencja, socjopata potrafi doskonale ukrywać najbardziej mroczne słabości.
Socjopata nie odczuwa współczucia i empatii, obce jest mu poczucie winy. Nie ma świadomości krzywdzenia osób wokół siebie, poczucie krzywdy może odnosić tylko względem siebie. Jego egocentryzm każe mu oceniać siebie jako osobę bez zarzutu, a wszelkie niepowodzenia z pewnością są winą innych. Bardzo często socjopata to wykształcona, pełna uroku osoba, z dobrą pracą i posiadająca rodzinę. Wszystkie te atuty służą wyłącznie do manipulowania ludźmi wokół siebie. Socjopaci są dobrymi, uważnymi obserwatorami co powala im na wypunktowanie wszelkich ludzkich słabości i umiejętne wykorzystanie swojej wiedzy. Im sam socjopata jest inteligentniejszy, lepiej wykształcony i pozornie zaasymilowany w swoim środowisku tym jest niebezpieczniejszy.
Socjopata żyje według własnych reguł i norm. Kłamie, oszukuje, nie wstydzi się swojego zachowania, reaguje na wszelkie zdarzenia życia bardzo impulsywnie. Jest porywczy i gwałtowny, a nawet agresywny. Socjopata potrafi doskonale grać na emocjach innych osób, chociaż sam nie jest w stanie ich przeżywać i to ani prostych podstawowych emocji, ani tych bardziej złożonych. Osobowość socjopatyczna zawsze dąży do natychmiastowego zaspokajania swoich potrzeb, to one są najważniejsze, nawet wtedy, gdy łączy się z tym krzywda innych. Relacje rodzinne i towarzyskie z socjopatą są niezwykle trudne, a przede wszystkim destrukcyjne.
Jak rozpoznać socjopatę?
Według opinii specjalistów tylko większy socjopata pokona socjopatę. Socjopaty nie wolno się bać, nie powinno się z nim ścigać, to bowiem wprowadza tylko większą eskalację szaleństwa. Nie wolno dać mu się sprowokować w żadnym obszarze, robiąc to stymulujemy jest instynkt. Najlepszym wyborem jest postępowanie po swojemu, bez kompromisów. Z socjopatą się nie wygrywa, można jedynie na chwilę odwrócić jego uwagę, by zniknąć. Obcując z psychopatą trzeba wiedzieć jedno-on się nie zmieni.
Socjopata bardzo niechętnie i rzadko korzysta z profesjonalnej pomocy psychologicznej. Przede wszystkim dopóki nie dopuści się przewinienia czy czynu karalnego nie dostrzega powodu, dla którego miałby poddać się terapii. Nie zmobilizują go też do tego prośby z jego otoczenia. Pomoc terapeuty zupełnie nie mieści się w jego świecie.
Aby pomóc socjopacie terapia musi opierać się o trening umiejętności społecznych i interpersonalnych. Zadania jakie powinien wykonać pacjent muszą kierować go do celu jakim jest przyswojenie i stosowanie norm społecznych. W szczególnych wypadkach konieczna jest resocjalizacja. Socjopata będzie prezentował zawsze niską motywację do wykonania zadań i zaleceń terapeuty, stąd osiągnięcie sukcesu należy do rzadkości. Niemniej w każdym wypadku, szczególnie, gdy socjopata z jakiegoś powodu chce uczestniczyć w terapii, warto podjąć takie wyzwanie.
