Schizofrenia jest zaburzeniem psychicznym, które zwykle pojawia się w późnej młodości lub wczesnej dorosłości. Zazwyczaj to okres 23-30 lat. Przede wszystkim charakteryzuje się złudzeniami, halucynacjami i innymi trudnościami poznawczymi. Jej przebieg jest bardzo skomplikowany i ciężki do przejścia. Bardzo często to walką przez całe życie.
Co to jest schizofrenia?
Schizofrenia jest przewlekłą i poważną chorobą psychiczną wpływającą na sposób myślenia, czucia i zachowania. Ludzie ze schizofrenią mogą sprawiać wrażenie utraty kontaktu ze światem rzeczywistym. Chociaż schizofrenia nie jest tak powszechna jak inne zaburzenia psychiczne, objawy mogą być bardzo upośledzające i dręczące chorego.
Schizofrenia najczęściej atakuje osoby w wieku od 16 do 30 lat. Mężczyźni mają większe tendencje do wykazywanie pierwszych objawów w młodszym wieku niż kobiety. W wielu przypadkach zaburzenie rozwija się tak wolno, że dana osoba nie wie, że choruje przez wiele lat. Jednak w innych przypadkach może nagle uderzyć i szybko się rozwinąć. Eksperci twierdzą, że schizofrenia to prawdopodobnie wiele chorób podszywających się pod nią.
Obecnie zachorowalność na schizofrenie wzrasta. Przyczyn tego stanu rzeczy trudno odnaleźć. Około 130 tysięcy mieszkańców Polski choruje na tę chorobę. Częściej dotyczy ona młodych kobiet, niż mężczyzn. Na świecie średni odsetek populacji z objawami schizofrenii to 1%. W krajach rozwiniętych ta liczba jest zdecydowanie większa, niż w krajach słabo rozwiniętych. Aż 50% chorych podejmuje próby samobójcze, a 10% z nich ginie w jej wyniku.
Objawy schizofrenii
Specyfika choroby jest na tyle złożona, że niektórzy pacjenci mogą wykazywać wyraźne objawy, ale na tle innych mogą wydawać się normalnymi, dopóki dana myśl nie zostanie rozwinięta. Znaczna część tych osób nie potrafi samodzielnie egzystować, związku z czym musi polegać na pomocy innych ludzi, w tym znajomych i rodziny. Są to osoby, które nie potrafią utrzymać pracy, zadbać o siebie, utrzymać relacji z innymi. Skutki schizofrenii sięgają daleko poza pacjenta, ponieważ dotykają także rodziny, przyjaciół i ogółu społeczeństwa. Objawy schizofrenii są różne, zależą od indywidualnych preferencji pacjentów.
Jakie są pierwsze symptomy schizofrenii?
Symptomy można podzielić na cztery kategorię:
- Objawy pozytywne – znane również jako objawy psychotyczne. Na przykład urojenia i halucynacje.
- Objawy negatywne – odnoszą się do elementów, które są odbierane jednostce. Na przykład brak wyrazu twarzy lub brak motywacji.
- Objawy poznawcze- mają wpływ na procesy myślowe osoby. Mogą to być objawy pozytywne lub negatywne, na przykład słaba koncentracja jest objawem negatywnym.
- Objawy emocjonalne – zwykle są to objawy negatywne, takie jak stępione emocje.
Główne objawy schizofrenii to:
- Złudzenia – pacjent przedstawia fałszywe przekonania, które mogą przybierać różne formy, takie jak urojenia prześladowań lub urojenia wielkości. Mogą czuć, że inni próbują ich kontrolować zdalnie. Mogą też myśleć, że mają nadzwyczajne moce i umiejętności.
- Halucynacje – słyszenie głosów jest znacznie powszechniejsze niż widzenie, odczuwanie, smakowanie lub wąchanie rzeczy, których nie ma, jednak osoby ze schizofrenią mogą doświadczać wielu typów halucynacji.
- Zaburzenia myślenia – osoba może przeskakiwać w trakcie rozmowy z jednej tezy do drugiej, bez logicznego uzasadnienia.
Inne pojawiające się objawy mogą obejmować:
- Brak motywacji/chęci- pacjent traci motywację . Codzienne czynności, takie jak mycie i gotowanie, sprzątanie są zaniedbywane i dla pacjenta tracą jakiekolwiek znaczenie.
- Słaba emocjonalność – takie uczucia jak radość czy smutek bywają nie wystarczające.
- Wycofanie społeczne – nie chce kontaktu z ludźmi, ponieważ wydaje mu się, że może wyrządzić im krzywdę.
- Nieświadomość posiadania choroby- ponieważ halucynacje i iluzje wydają się tak realne dla pacjentów, wielu z nich może nie wierzyć, że są chorzy. Mogą odmówić przyjęcia leków z obawy przed skutkami ubocznymi lub z obawy, że lek może być na przykład trucizną.
- Trudności poznawcze – problemy z koncentracją, planowaniem, zorganizowaniem i komunikacją.
Przyczyny schizofrenii
Badacze choroby twierdzą, że największy udział w początkach schizofrenii ma kilka połączonych ze sobą czynników. Zdecydowany wpływ na rozwój choroby mają czynniki genetyczne i środowiskowe, które działają razem. Poza tym, ów czynniki można podzielić na kilka mniejszych, bardziej skonkretyzowanych.
Dziedzictwo genetyczne
Brak przodków i osób w rodzinie chorujących na schizofrenie może zmniejszyć prawdopodobieństwo zachorowania. Oscyluje ono na poziomie 1%. W przypadku, gdy jeden z rodziców cierpi na tą chorobę, ryzyko automatycznie wzrasta do 10%.
Nierównowaga chemiczna w mózgu
Eksperci uważają, że nierównowaga dopaminy, neuroprzekaźnika, bierze udział w początku schizofrenii. Mogą być również zaangażowane inne neuroprzekaźniki, takie jak serotonina – hormon szczęścia.
Relacje rodzinne
Nie istnieją dowody na to, by stan relacji chorego z rodziną miał jakikolwiek wpływ na powstanie schizofrenii. Jednak niektórzy pacjenci twierdzą, że złe relacje z członkami rodziny mogą powodować napięcie i nawroty choroby.
Czynniki środowiskowe
Chociaż nie ma jednoznacznego dowodu, wielu ekspertów podejrzewa, że infekcje wirusowe przebyte w dzieciństwie mogą mieć pośredni wpływ na rozwój choroby. Ponadto, stresujące i nieprzyjemne doświadczenia często poprzedzają pojawienie się schizofrenii. Zanim pojawią się jakiekolwiek ostre objawy, ludzie chorzy na schizofrenię zwykle stają się poirytowani, zaniepokojeni i nieostrożni. Może to powodować problemy z nawiązywaniem i utrzymywaniem relacji z innymi ludźmi.
Schizofrenia wywołana lekami
Narkotyki takie jak marihuana czy LSD powodują nawroty schizofrenii. Dodatkowo, osoby obciążone ryzykiem rozwoju choroby i równocześnie stosujące używki, mogą spodziewać się pojawienia pierwszych objawów choroby. Poza tym, istnieje opinia, że niektóre leki na receptę, takie jak sterydy i stymulanty, mogą powodować psychozę.
Leczenie schizofrenii
Dla chorego na schizofrenie zapewnienie leczenia jest kluczem do unormowania codziennego funkcjonowania. Odpowiednie leczenie umożliwia pacjentowi produktywne życie. Poza tym, leczenie może pomóc złagodzić wiele objawów schizofrenii. Jednak większość pacjentów z tym zaburzeniem musi radzić sobie z objawami przez większość swojego życia. Psychiatrzy i lekarze specjaliści uważają, że najskuteczniejszym sposobem leczenia pacjentów ze schizofrenią jest zwykle połączenie terapii lekowej, psychologicznej i samopomoc.
